Teknokentlerde faaliyet gösteren şirketler başka projeleri nedeniyle Ar-Ge desteğinden yararlanabilir mi?

Bilindiği üzere ülkemizde araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyetleri farklı kanunlar çerçevesinde desteklenmektedir. Söz konusu kanunların bu konudaki düzenlemeleri birbirinden bağımsız olarak yapılmış olup, birbirlerini tamamlayıcı ya da kapsayıcı değildir. Diğer taraftan bazı şirketler değişik faaliyetleri nedeniyle birden fazla kanunun alanına giren Ar-Ge niteliğinde işlemler yapmaktadırlar. Bu gibi durumlarda şirketlerin ilgili kanunların ar-ge destekleme düzenlemelerinden ayrı ayrı faydalanıp faydalanmayacağı tereddüt yaratmaktadır. Örneğin bir Teknoloji Geliştirme Bölgesi (Teknokent) içerisinde faaliyet gösteren bir şirketin, buradaki faaliyetinden bağımsız başka bir projesi nedeniyle genel hükümlere uygun olarak Ar-Ge indirimden faydalanıp faydalanmayacağı soru işareti yaratmaktadır. 

Öncelikle konunun yasal çerçevesine bakarsak, Teknokentlerin kuruluşu, işleyişi, yönetim ve denetimi ile ilgili kişi ve kuruluşların görev, yetki ve sorumlulukları; 4691 Sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” ve 19/06/2002 tarihli 24790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu Uygulama Yönetmeliği” hükümleri çerçevesinde düzenlenmiş bulunmaktadır. 4691 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesinde, Teknokentlerde faaliyet gösteren firmaların bu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna tutulmuştur. Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu açısından ise yazılım ve Ar-Ge çalışmaları ayrı ayrı değerlendirilmiştir. KDV Kanunu Ar-Ge çalışmaları için istisna öngörmezken yazılım konusunu detaylandırmış ve hangi yazılım harcamalarının KDV istisnasına tabi olduğunu tek tek saymak suretiyle belirlemiştir. Yani Teknoparklardaki Ar-Ge faaliyetlerinin tamamı, yazılım faaliyetlerinin ise Kanunda sayılmayanları KDV’ye tabidir. 

Ayrıca 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkındaki Kanun’un 2. maddesinde Ar-Ge merkezi ve Ar-Ge projesinin tanımı yapılmış olup, 3. maddesinde ise Ar-Ge harcamalarının Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarındaki hükümler gereği ticari kazancın tespitinde nasıl indirim konusu yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği ve 1,2 ve 3 seri no.lu 5746 Sayılı Kanun’un genel tebliğlerinde de söz konusu istisnanın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirtilmiştir. 

Ancak yukarıdaki yasal düzenlemelerde aynı anda iki kanun hükmünden nasıl yararlanılacağına ilişkin yasal bir düzenleme yapılmamıştır. Diğer taraftan Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği’nin 20. maddesinde “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgeleri içerisinde gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetlerine yönelik olarak kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıfl ar veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri için Kanunla sağlanılan destek ve teşviklerden bütün hâlinde yararlanılabilir. Bu durumda, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa göre sağlanan destek ve teşviklerden ayrıca yararlanılamaz.” denmektedir. Söz konusu yönetmelik hükümlerine göre Teknokent dışında gerçekleştirilen Ar-Ge projeleri için, genel hükümlerin düzenlenmiş olduğu 5746 sayılı Kanun hükümlerinden yararlanabilmektedirler. 

İlgili kanun hükümleriyle konuya açıklık getirilmemiş olmasına rağmen anılan yönetmelik hükümlerine uygun olarak verilen muktezalar ile uygulamaya yön verilmektedir. Oluşabilecek tereddütlerin önlenmesi için yasal çerçevenin Kanun hükmü ile netleştirilmesinin gerekli olduğunu düşünmekteyiz.