Teknopark bünyesinde faaliyette bulunan girişimcilere sağlanan Ar-Ge destekleri

Günümüz bilim, teknoloji çağı ve bu çağa ayak uyduramayan toplumlar, işletmeler, şahıslar için sonuç daha çok maliyet daha az gelir daha az katma değerli mal ve hizmet üretimlerine razı olmak demektir. Bunun bilincinde olan gelişmiş toplumların öncülüğünde bütün ülkelerin yasa koyucuları az yada çok yeterli veya yetersiz de kalsa kanun ve diğer hukuki düzenlemelerle bilimin teknolojinin gelişimi yönünde çaba sarf etmeye yönelmiş olmaları tabiidir. 

Ülkemizde de bu konuda öteden beri çeşitli düzenlemeler yapılmış bulunmaktadır. Bunlardan biri de teknoparklarda faaliyetlerini sürdüren şirketlerin desteklenmesine ilişkin düzenlemelerdir. Bu destekler 2023 sonuna kadar geçerli olup şunlardır;

1) Kurumlar veya gelir vergisi desteği

Bu desteğin oranı % 100 olup, Ar-Ge faaliyetleri ve destek hizmetleri ile sınırlıdır. Cari yılda kazancın yeterli olmaması halinde sonraki yıllara devredilmesi mümkündür. TÜBİTAK desteklerinden elde edilen gelirler de istisna kapsamındadır ancak şirketin Ar-Ge gelirleri dışında ki ticari gelirleri, olağandışı gelirleri, faiz, kur farkı ve sabit kıymet satış gelirleri istisna dışındadır. Burada firmaların özen göstermeleri gereken bazı hususlara dikkat çekmekte fayda bulunmaktadır. 

a) Ortak giderler maliyetlerin birbirlerine oranlarına göre dağıtılır. Amortismana konu makinelerin Ar-Ge faaliyetleri için çalıştıkları gün sayısı bilinmiyorsa bu giderler de aynı şekilde dağıtılır. Bu nedenle istisnadan yararlanacak kazancın tespiti açısından mükelleflerin istisna kapsamına giren üretim faaliyetlerine ilişkin kazançlar ile istisna kapsamında değerlendirilmeyecek faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarının ayrımını yapabilecek şekilde ayrı hesaplarda kayıtlarını tutmaları, maksimum ölçüde Ar-Ge desteğinden yararlanmak için amortismana tabi makine ve demirbaşın çalışma sürelerini takip düzeni oluşturmaları gerekmektedir. 

b) İstisna kapsamındaki kazanç, ortaklara kar payı olarak dağıtılacak olursa elde edenin hukuki niteliğine göre gelir vergisi ve kurumlar vergisinin ilgili maddeleri uyarınca vergi kesintisi yapılır.

c) 500 ve üzerinde Ar-Ge personeli çalıştıran Ar-Ge merkezlerine, bu kapsamda ek olarak bir önce ki yıla göre gerçekleştirdikleri harcama artışlarının %50 si kadar destek sağlamak da mümkündür.

d)Bu destekten yararlanmak için harcamanın yapıldığı döneme ait geçici vergi beyannamesi verilme süresinden önce YMM raporunun vergi dairesine sunulması konusunu ihmal etmemek gerekmektedir.

2) Gelir vergisi stopajı desteği

Bu destek doktoralı personel için %90 diğerleri % 80 olmak üzere Ar-Ge ve destek personeli (destek personeli Ar-Ge personelinin %10 unu geçemez geçerse en düşük brüt maaşlıların ücretleri esas alınır) için ödenen tüm ücret, prim, ikramiye , izin hakları için geçerlidir. Ancak haftada 45 saati aşan çalışmalar istisna kapsamına girmez. Bölge dışında çalışan personel ücretlerinden de yeterli şartlar mevcutsa yararlanılır. Bölge dışında çalışan personel harcamaları toplam harcamanın %20’sini geçemez. Personelin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ayırdığı zamanın toplam çalışma zamanına oranının dikkate alınması suretiyle hesaplanır. Bu desteğin uygulaması, çalışanların elde ettikleri ücretleri üzerinden asgari geçim indirimi düşüldükten sonra hesaplanan gelir vergisinin; yukarıda belirtilen oranlarda verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkini sağlanmaktadır. Bu destek kapsamındaki personelin takip eden aydan sonraki 60 gün içinde 3 aylık aralıklarla Sanayi Bakanlığı’na ve Sanayi Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’ne bildirilmesi gerekmektedir. 

Konu ile ilgili İşletmeci şirket, girişimci şirketin çalıştırdığı ve ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin bölgede fiilen çalışıp çalışmadığının denetlenmesi, girişimcinin çalıştırdığı ve istisna kapsamında olan destek personeli sayısı ile Ar-Ge personeli sayısının birbirlerine olan oranının kanun ve bu yönetmelikte belirtilen kriterlere uygun olup olmadığının denetlenmesi, bölge dışında çalışacak personelin onayının verilmesi gibi görevleri vardır. Teknopark dışında çalışanların olması halinde bu çalışanların her iki tarafta ne sürede çalıştığını ispatlayacak puantaj düzenin oluşturulması gereği bulunmaktadır.

3)Sigorta primi desteği

Teknopark bünyesinde faaliyet gösteren girişimci şirketlere 5746 sayılı Yasa'da belirtilen şekilde SGK priminin işveren hissesinin yarısı kadar destek sağlanmaktadır. Sigorta primi işveren hissesinin yarısı her bir personel için 5 yıl süreyle uygulanır. Destek personelin sayısı Ar-Ge personeli sayısının %10'unu geçmemelidir.

4) Damga vergisi istisnası desteği

5746 sayılı Kanun hükümlerine göre her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kağıtlardan damga vergisi alınmaz. Gelir vergisi stopajından istisna olan ücretler aynı zamanda damga vergisinden de istisnadır. Damga vergisi uygulaması için 5746 sayılı yasanın 3 no’lu tebliği ekindeki bildirimi vergi dairesine sunmak gerekmektedir. 

5) KDV istisnası desteği 

Yönetici şirketin onayı alınarak ve vergi dairesine başvurarak alınacak istisna belgesi alınması koşuluyla tanımlanmış Ar-Ge faaliyetlerinde KDV istisnası vardir (KDVK .60-2011-1 tebliğdeki esaslara göre ) ancak oyun, reklam, bakım hizmetlerine istisna yoktur. Fatura yazılırken 3065 sayılı kanunun geçici 20-1 maddesine göre "KDV istisnası uygulanmıştır" ibaresi düşülmesi önemlidir. Fatura içeriğinin istisna kapsamına giren işlerden olduğu anlaşılması gibi hususlara dikkat etmek gerekir. Bir diğer önemli husus da , KDV istisnası kapsamında satılan mal ve hizmetler üretirken bu hizmetin veya teslimin bünyesine giren KDV indirilmeyecek ve dolayısıyla iade alınmayacak sadece gider yada maliyet olarak dikkate alınabileceğidir.

Bu desteklerin uygulamasında gereksiz zaman ve maliyet kayıpları ile karşılaşmamak için girişimci firma mali işler yetkilisinin teknopark işletmeci firması, vergi dairesi, Sanayi Bakanlığı’nın ilgili birimleri ile ön görüşmelerde bulunması ve gerekli formların temini ihmal edilmemelidir.

Kuşkusuz bilimsel ve teknolojik ilerlemeler için bu tarz destekler önemlidir vaz geçilmezdir ancak daha önemlisi bilimsel çalışmaya açık, sorgulamacı ve insan neslinin, kaderini değiştirebilme yetisine inanan bireylerden oluşan bir toplum yaratmada ne ölçüde başarılı olursak, bu desteklerden o ölçüde verimin sağlanarak ilerlemenin, gelişimin sürekliliği o denli güvence altına alınmış olacaktır.