Ülkemizde Avrupa küçük işletmeler ilkelerinin kabul edilmesi
Yavuz AKBULAK / SPK Başkanlık Danışmanı
"Avrupa Küçük İşletmeler Yasası Prensipleri" 05.06.2011 tarihli ve 27955 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur. Bilindiği üzere, küçük ve orta büyüklükte işletmeler (KOBİ), değişen piyasa koşullarına hızlı uyum yetenekleri, esnek üretim yapılarının sağladığı avantajlar, bölgeler arasında dengeli büyüme, istihdamın artırılması ve yeni iş alanları açılmasındaki katkıları gibi olumlu özelliklerinden dolayı, ülkelerin dengeli ekonomik ve toplumsal kalkınmasında önemli bir işlev görmektedirler. Ülkemizin Avrupa Birliği (AB) ile bütünleşmesi ve dünya pazarlarında kalıcı yer edinebilmesi, elbette ancak KOBİ'leri güçlü bir Türk ekonomisinin varlığı ile olasıdır.
Küresel rekabetin yoğunlaştığı günümüzde, ABD, Japonya ve AB üyeleri arasındaki yenilikçilik ve araştırma-geliştirme açığının kapatılabilmesi, istihdamın artırılabilmesi amacıyla (AB) Lizbon Stratejisi uygulamaya konulmuş ve bu kapsamda, yerel ve bölgesel toplulukların refahının iyileştirilmesi ve istihdamda kilit role sahip olan KOBİ'lerin üzerindeki bürokratik ve mali yüklerin azaltılması amacıyla "Modern KOBİ Politikası" geliştirilmiş ve bu doğrultuda Avrupa Komisyonu tarafından, KOBİ'lerin büyümesi için en uygun ortamın sağlanmasını ve AB tarafından oluşturulan tüm politikalarda KOBİ'lerin ihtiyaçlarının ön planda tutulmasını teminen 25.06.2008 tarihli "Avrupa Küçük İşletmeler Yasası" yürürlüğe konulmuştur. Anılan Yasada, AB genelinde ve ulusal düzeyde KOBİ'lere yönelik politikalar oluşturulurken, ülkelere rehberlik etmesi amacıyla aşağıda yer alan 10 temel ilke belirlenmiştir. Ülkemizde, Yasayla belirlenmiş ilkelere ilişkin ilerlemeleri izlemekle görevli "Ulusal Koordinatör" olarak Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) belirlenmiştir.
Ülkemizde de benimsenen Avrupa Küçük İşletmeler Yasası İlkeleri başlıklar itibariyle şöyledir: 1) Girişimcilerin ve aile işletmelerinin özendirildiği bir iş ortamı oluşturulması: girişimcilik eğitimleri için iş dünyasıyla ortak stratejiler geliştirilmesi, özellikle orta öğretim müfredatlarına yenilikçi ve girişimci zihniyetin gelişmesine yönelik derslerin eklenmesi, işletme devirlerini kolaylaştırıcı önlemler alınması yönünde çalışmaların yapılması, 2) İflas tehdidiyle karşılaşan dürüst girişimcilere ikinci bir şans tanınması: iflasın ardından yeniden iş kuran dürüst girişimcilerin ilk işini kuranlarla eşit işlem görmelerini sağlayan önlemlerin alınması, 3) "Önce küçük olanı düşün" ilkesine uygun kurallar geliştirilmesi: işletmeler üzerindeki idari yüklerin kısa vadede %25 oranında düşürülmesi, düzenlemelerin uygulamaya konulmadan önce KOBİ'ler üzerindeki etkilerinin analiz edilmesi, 4) Kamu kurum ve kuruluşlarının KOBİ'lerin gereksinimlerine duyarlı hale getirilmesi: işletme kurma süresinin kısaltılarak KOBİ'lerin ticari faaliyete başlama sürecinin hızlandırılması, işletmeleri ilgilendiren tüm bilgilerin alınabileceği ve her türlü işlemin elektronik ortamda yapılabileceği bir tek başvuru noktasının kurulması suretiyle (AB) Hizmetler Direktifinin uygulanması, 5) Kamu politika araçlarının KOBİ ihtiyaçlarına uyumlaştırılması: KOBİ'lerin kamu alımlarına katılımının kolaylaştırılması ve Devlet yardımı olanaklarının KOBİ'ler tarafından daha iyi kullanılmasının sağlanması: kamu alımlarına KOBİ'lerin iştirakinin özendirilmesi, KOBİ'lerin Devlet yardımlarından yararlanma olanaklarının artırılmasına yönelik önlemlerin alınması, 6) KOBİ'lerin finansmana erişimlerinin kolaylaştırılması ve ticari işlemlerde ödemelerin zamanında yapılmasını destekleyici düzenlemelerin ve iş ortamının geliştirilmesi: KOBİ'lerin finansman gereksinimlerine yönelik araçların geliştirilmesi, yapılacak vergi düzenlemeleri ile yatırımların özendirilmesi, ticari işlemlerde geç ödemelerin önüne geçilmesi amacıyla kamu kurum ve kuruluşları ile büyük işletmelerin KOBİ'lere zamanında ödeme yapmalarının sağlanması için gerekli düzenlemelerin yapılması, 7) KOBİ'lerin Tek Pazar'ın sağladığı fırsatlardan daha fazla yararlanmasının sağlanması: ülkelerin karşılıklı tanıma ilkesini doğru şekilde uygulamaları, (AB) Tek Pazar haklarının kullanımında karşılaşılan sorunların resmi yöntemler yanında daha hızlı sonuç alınabilecek yöntemlerle de çözümlenebilmesinin desteklenmesi, 8) KOBİ'lerin sahip olduğu becerilerin ve her türlü yenilik faaliyetinin geliştirilmesinin teşvik edilmesi: KOBİ'lerin araştırma ve yenilik yapma kapasitelerinin artırılmasına yönelik olarak oluşturulacak eylem planlarına uygun hareket edilmesi, 9) KOBİ'lerin çevresel sorunları fırsata dönüştürmesine olanak sağlanması: KOBİ'lerin hafifletilmiş çevresel prosedürlere tabi olmalarının sağlanması, (AB) Çevre Yönetimi ve Denetleme Planına erişimlerinin kolaylaştırılması ve bu kapsamda yeni destek mekanizmalarının geliştirilmesi, 10) KOBİ'lerin büyüyen pazarlardan yararlanmasının desteklenmesi ve özendirilmesi: KOBİ'lerin uluslararası pazarlarda daha çok yer alabilmesi için, karşılaşacakları ticari engellerin ortadan kaldırılması için "önce küçük olanı düşün" ilkesinin teşviki ile KOBİ'lerin aday ve komşu ülke pazarlarına girişinin kolaylaştırılması.
6102 Sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun 1522'nci maddesi uyarınca Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nca bir yönetmelikle belirlenecek olan küçük ve orta büyüklükteki işletmeleri tanımlayan ölçütlerin yanında, AB'ye uyum sürecinde benimsenen yukarıdaki ilkelerin Türk iş dünyasının küresel rekabeti bakımından oldukça önemli sonuçlar doğuracağı kuşkusuzdur.