Ürün alımından vazgeçmede ödenen ceza ve yapılan masrafların KDV’si

Yılmaz SEZER / YMM, Güncel&Laviale Türkiye

Mal alım satımı ile uğraşan ticaret erbabı veya firmalar ticaretin gereği bazen değişik nedenlerle mal alımından veya satımından vazgeçebilmektedirler. Bu alım satımdan vazgeçilmesi halinde bazı durumlarda ceza ödemek zorunda kalınabileceği gibi, mal satmak veya almak için malın bedeli dışında bir kısım masraflarda yapılabilmektedir. Bu masraflar genelde nakliye harcamaları olup diğer mal satmak veya almak amacıyla yapılan harcamalarda bu kapsamda değerlendirilebilmektedir.

Uygulamada bu kapsamda ödenen cezaların ve yapılan masrafların KDV ye dahil olup olmadığı konusunda tereddütler yaşanıldığı görülmektedir.

Bu konuya ilişkin olarak Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun;1/1’inci maddesinde, “Türkiye’de ticari, sınaî, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerin KDV’ye tabi olduğu”, 4 üncü maddesinde ise “hizmetin, teslim ve teslim sayılan haller ile mal ithalatı dışında kalan işlemler olduğu ve bu işlemlerin bir şeyi yapmak, işlemek, meydana getirmek, imal etmek, onarmak, temizlemek, muhafaza etmek, hazırlamak, değerlendirmek, kiralamak, bir şeyi yapmamayı taahhüt etmek gibi, şekillerde gerçekleşebileceği” hükmü yer almaktadır.

Ayrıca 08.08.2011 tarih ve KDVK-60/2011-1 sayılı 60 No.lu KDV Sirkülerinin 1.2 bölümünde, “Herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olarak ortaya çıkmayan tazminat ve benzeri ödemeler prensip olarak KDV’nin konusuna girmemektedir. Bu kapsamda, işin sözleşme şartlarına uygun yapılmaması, işin verilen süre içerisinde tamamlanmaması, sözleşmenin feshedilmesi gibi nedenlerle tazminat, cayma bedeli vb. adlarla yapılan cezai şart mahiyetindeki ödemeler herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığı olmadığından KDV’nin konusuna girmemektedir.” Hükmü yer almaktadır.

Gelir İdaresi Başkanlığı İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından 29.05.2013 tarih, 11395140-019.01792 sayılı verilen özelgede ise ; “mal alımından vazgeçilmesi sonucunda ortaya çıkan ceza ve yapılan masrafların, alımdan vazgeçen firmaya fatura edilmesi sırasında dikkat edilecek husus olarak fatura edilen bedelin KDV’ye tabi bulunup bulunmadığının değerlendirilmesi, herhangi bir mal ve hizmet karşılığı olmadığı için KDV’ye tabi bulunmayan bedeller için KDV hesaplanmaması, eğer fatura edilen kalem KDV’ye tabi bir harcama ise ancak o zaman harcamanın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanarak faturaya yansıtılması gerektiği “belirtilmiştir.

Ayrıca, aynı özelgede “bu aktarma sırasında masraf tutarını aşan bir bedel tahsil edilmesi halinde, bu aşan kısım üzerinden genel oranda (% 18) KDV hesaplanacağı” belirtilmiştir.

Yukarıda açıklanan bu hükümler çerçevesinde herhangi bir nedenle mal teslimin yapılamaması ve mal alımından vazgeçilmesi nedeniyle ödenen cezai bedeller herhangi bir mal teslimi ya da hizmet ifası karşılığı olmadığından KDV’ye tabi bulunmamaktadır. Aslı KDV’ye tabi olmayan söz konusu cezai bedellerin malları almaktan vazgeçen firmaya yansıtılması amacıyla düzenlenecek faturada da KDV hesaplanmayacaktır.

Bu amaçla yapılan masrafların yansıtılmasında ise, aslı KDV’ye tabi olan harcamaların aktarılması amacıyla düzenlenen faturalarda harcamanın tabi olduğu oran üzerinden KDV hesaplanacak, aslı KDV’nin konusuna girmeyen veya vergiden müstesna olan masrafların aktarılmasında ise KDV hesaplanmayacaktır.

Böylece ilgili kanun ve tebliğ hükümlerinde yapılmış olan açıklamalar, yukarıdaki özelge hükümleriyle de net bir şekilde ifade edilmiş olup, konu hakkında herhangi bir tereddüde mahal bırakılmamıştır.