Wikileaks olayı
Dr. Mustafa AŞULA / Emekli Büyükelçi
WikiLeaks adlı bir internet sitesinin, muhtelif dış merkezlerden ABD Dışişleri Bakanlığı'na zaman içinde gönderilen gizli rapor ve belgeleri ele geçirerek, peyderpey yayınlamakta olması, göründüğü kadarıyla, Washington'dan çok, Ankara'da fazlasıyla abartıldı.
Ortada çok önemli ve açık bir ihalin olduğu muhakkak. Ancak bu ihlalin vuku bulduğu yer Washingto'ndur, ABD Dışişleri Bakanlığı'dır. Bu fiil Amerikan kanunları açısından bir kanunsuzluk teşkil ediyorsa, keza araştırılacağı ve takip edileceği yer de yine Washington'dur.
Yayınlanan rapor ve belgelerde yer alan bazı bilgi ve ifşaatın ilgili ülke ile Amerika'nın arasını açacağına hükmetmek de pek olası değildir. Hernekadar bu yolla Amerika'ya olan güven önemli ölçüde sarsılmış bulunuyor ise de, hiç şüphe yok ki, bu ilk değildir ve Amerika bunun üstesinden hep gelmiştir.
Amerika kendi dış politika global çıkarları açısından şimdiye kadar Türkiyemizin de dahil olduğu birçok ülkede, özellikle yakın zamanlarda Pakistan'da, Afganistan'da, Irak'ta, Ortadoğu'da, Avrupa'da ve Latin Amerika'da ciddi güvenlik sorunları yaratmıştır. Kuzey Irak'taki yöresel Kürt yönetimini desteklediğini saklamayan Amerika, PKK'ya karşı da hep ikircikli bir politika izlemiştir. Ancak Amerika bu nev'iden politikaların izlerini, elindeki değişik imkanları kullanmak ve gerektiğinde güvence vermek suretiyle, zaman içinde silmiştir. Aslında bütün mesele, ilgili ülkelerin bu tür raporlar nedeniyle Amerika ile olan bağlarını koparmayı veya gevşetmeyi göze alıp alamayacaklarıdır.
Raporlama konusuna gelince, bu hususta dışarıdaki Amerikan misyonlarının sarih talimatı haiz oldukları bilinmeyen bir şey değildir. Raporların içeriği sadece katip, müsteşar ve büyükelçi tarafından toplanmaz; Misyonlarda resmi ve açık görevlilerin dışında, ülkesine ve yerine göre, fiiliyatta çok sayıda enformasyon, yardım, uzman, sahra görevlileri gibi yan kuruluşlar mevcuttur. Buralarda görevli olanların da, resmi olmasa bile, birincil işlevi istihbarat derlemektir.
Raporların içeriğine gelince, bunların hiçbir şekilde görev yapılan ülke ve idarecilerini rahatsız edici, karalayıcı olmaması esastır. Görev yapılan ülkeye ve halka karşı dostane hissiyat içinde olunması beklenir. Aksi halde, o ülkede samimiyetle ve dürüstlükle görev yapıldığından haklı olarak şüphe edilir. Bir diplomat kendi ülkesinin çıkarları kadar, görev yaptığı ülkenin de değerlerini korumak ve onlara saygılı olmak durumundadır. Ancak bu yolla bulunulan ülkede arzu edilen saygınlık kazanılabilir. Resepsiyon ve davetlerde olsun, resmi ve gayri resmi temaslarda olsun, her mesele ve şahıs hakkında ileri geri birçok şey söylenmiş olabilir. Diplomatın görevi, bu karmaşadan makul ve mantiki bir sentez çıkarmaktır ve herhalükarda ilgili ülke ile kendi ülkesi arasındaki ilişkilere zarar vermemektir. Amerikalı diplomatların bu temel etiği dikkate almadıkları anlaşılıyor.
Bizler de yıllarca birçok merkezde görev yaptık, birçok söylentiye, dedikoduya ve kampanyalara agah olduk, ancak güven sarsıcı hiçbir faaliyete itibar etmedik. Fakat bu demek değildir ki, herşeyi, herşeye rağmen, güllük gülistanlık göstermek gerekiyor. Bulunulan ülkenin iç ve dış politikasıyla, idarecilerinin ülkemize yönelik hissiyat ve davranışları çok önemlidir. Esas önemli olan ise, yanlış tutum ve davranışların, ikna yoluyla, bilgilendirme yoluyla düzeltilmesi ve şahısların ülkemize müzahir hale getirilmeleridir. Diplomattan beklenilen budur, yoksa ülkeyi ve şahısları karalamak kolaydır. Nihai değerlendirme mercii olan ABD Dışişleri Bakanlığı'nın bu nitelikte bir süzgeç görevi görmesi beklenirdi.