Yanık tedavisinde yanılmayın!

İSTANBUL - Haşlanma yanığı, alev yanığı, elektrik yanığı, kimyasal yanıklar ve radyasyon yanıkları… Görünmez kazalar, ihmaller, anlık küçük dikkatsizlikler bazen büyük sağlık hasarlarına yol açabiliyor.

Medipol Hastanesi Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Keskin, ülkemizde en sık rastlanan yanık etkeninin haşlanma yanıkları olduğunu söyledi. Bizim gibi çay içme kültürünün çok yaygın olduğu bölgelerde haşlanma yanıkları daha çok kaynamış çay suyunun dökülmesi sonucu meydana geliyor. Tepsiye dizilmiş, taze doldurulmuş çay bardaklarının servis sırasında dökülmesi, sehpa örtüsünün evdeki küçük çocuk tarafından çekilmesiyle üzerindeki çaydanlığın devrilmesi haşlanma yanıklarının en sık etkenleri. Bu nedenle bu yanıklar daha çok 1-3 yaş arası küçük çocuklarda meydana geliyor.

Doç.Dr. Mustafa Keskin, evde küçük çocuk varsa çay demlerken ve servis edilirken çok dikkatli olunması gerektiğini belirtti ve yanık tedavisi ile ilgili şunları söyledi: "Yanığın tedavisi düzenlenirken iki unsur dikkate alınır. Birincisi yanığın genişliği ve kapladığı bölge. Geniş yanık alanları, yüz ve elleri kaplayan yanıklar mutlaka hastanede tedavi edilmelidir. İkinci unsur yanığın derinliğidir. Pratik olarak yanıklar yüzeyel ve derin yanıklar olarak ikiye ayrılır. Yüzeyel yanıklar sıklıkla 3 hafta içinde iyileşirler. Derin yanıkların iyileşmesi ise 3 haftadan uzun sürer ve sıklıkla cerrahi girişim gerektirirler."

Yanıklara ilk müdahale nasıl olmalı?

"Her türlü yanıkta, olay yerinde ilk yapılması gereken kazazedenin yakıcı ajandan uzaklaştırılarak yanmanın sonlandırılmasıdır" diyen Keskin, yanıklara ilk müdahalenin nasıl olması gerektiğini şöyle anlattı: "Haşlanma yanıklarında yanan bölge akan çeşme suyu altında 10-20 dakika tutularak yanma süreci durdurulur. Islanan tüm kıyafetler çıkarılır. Alev yanıklarında kişi kaza yerinden uzaklaştırılır, açık havaya çıkarılır, nefes alması sağlanır. Yanık yarasına olay yerinde hiçbir ilaç veya madde sürülmez, yara temiz bir örtü ile sarılarak en yakın acil birime ulaştırılır. Gelişebilecek ödem nedeniyle yanık bölgesine yakın yüzük, bilezik, kolye benzeri takılar çıkarılmalıdır."

Yanık izi geçer mi?

Yanık eğer derin ise yanık izi kalacaktır. Aynı şekilde yanık yüzeyel ise iz kalmadan iyileşecektir. Derin bir yanığı iz bırakmadan iyileştirmek mümkün değildir. Fakat derin yanıklar eğer uygun tedavi edilmezler ise kabararak ve büzülerek iyileşebilirler. Bunu engellemek mümkündür. El ve boyun gibi katlantılı yerlerde pozisyon verici ateller kullanılmalıdır. Diğer bölgelerde ise silikon içerikli pomatlar ve tabakalar iyileşen yanık bölgesinin kabarmasını engeller.

Küçük ev yanıklarında ise iyileşme süreci boyunca ve takibinde güneş ışınlarından korunmalı ve yüksek faktörlü güneş koruyucu kremler kullanılmalıdır. Bu sayede iyileşen cilt ile çevre cilt arasında ton farkı gelişmesi engellenebilir. Mutlaka cilt nemlendiricili kremler ile desteklenmelidir.

Neler yapılmalı ve neler yapılmamalı

-Güneş yanığı gibi yüzeyel yanıklar ne sürerseniz sürün kendi kendine iyileşecek yanıklardır. Yüzeyel yanıklar için diş macunu ve yoğurt gibi maddelerin faydası veya zararı yoktur. Derin yanıklarda ise bu maddeler son derece zararlı sonuçlar doğurabilir.

-Kendi kendine 10 gün içinde iyileşecek olan yüzeyel yanıklarda amaç bu süreci en ağrısız ve konforlu tamamlamaktır. Bunun için yanık bölgesinin yağlı pomatlar ile örtülmesi yeterli olacaktır.

-Ağrıyı gidermek için yanık bölgesine lokal anestetik içeren pomat veya kremlerin sürülmesi son derece tehlikelidir. Bu maddelerin, bütünlüğü bozulmuş deriden emilimleri kontrolsüz olacağından, başta kalp ve dolaşım sistemi üzerinde olumsuz sonuçlara neden olabilirler. Yanık pansumanı yapıldığında hastanın ağrısı azalacaktır.  

-Ağızdan antibiyotik hap kullanımına ezbere başlanmamalıdır. İltihap bulgusu olmadan antibiyotik kullanmak hem gereksiz hem de zararlıdır.

-Evde meydana gelen küçük haşlanma yanıklarında musluk suyu ile soğutma yaptıktan sonra topikal krem veya pomadlar ile kapalı pansuman yapmak yeterli olacaktır. Bu ajanlar derinin kuruması ve gerilmesi nedeniyle olan yangıyı ve ağrı hissini azaltacaktır. Hastaya analjezik verilebilir.