Yeni teşvik sisteminde ne yeni, ne değil
VERGİ PORTALI / Recep BIYIK
Bir süredir hazırlıkları bilinen yeni teşvik sisteminin ana hatları, Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından 4 Haziran 2009 tarihinde yapılan basın toplantısıyla belli olmaya başladı.
Aşağıda başta Başbakan'ın "Yatırımlarda Devlet Yardımları, Aktif İşgücü Programlarının Güçlendirilmesi ve Kredi Garanti Desteği" ile ilgili basın toplantısı sunumundan hareketle, yeni teşvik sisteminin temel konuları özetlenecek, her bir teşvik unsuruna ilişkin konular başka makalelere bırakılacaktır.
Yeni teşvik unsurları
Başbakan tarafından yapılan açıklamalardan, yeni teşvik sisteminde yatırımlarda 6 teşvik unsuru olacağı anlaşılmaktadır. Bu teşvikler şunlardır;
- İndirimli kurumlar vergisi oranı
- Katma değer vergisi istisnası
- Sigorta primi işveren payı desteği
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Faiz desteği
- Yatırım yeri tahsisi.
Yeni sistemde, teşvik unsurlarının hangileri yeni?
Yukarıda sayılan teşvik unsurlarından üçü (KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti ve faiz desteği), mevcut yatırımlarda devlet yardımları mevzuatında da yer almaktadır ve halen uygulanan teşviklerdir.
Yatırım yeri tahsisi 10 yılı aşkın bir süredir 53 ilde uygulanmaktadır. Yeni sistemde bu desteğin uygulanacağı il sayısının artacağı anlaşılmaktadır. Kapsama yeni girecek iller için yatırım yeri tahsisi yeni bir teşvik sayılabilir.
Sigorta primi desteği ile ilgili açıklanmış bir ayrıntı yoktur. Başta sigorta primi işveren hissesinin 5 puanlık kısmının Hazine'ce ödenmesini öngören destek olmak üzere, halen çok sayıda sigorta primi desteği uygulaması bulunmakta olup, yeni sistemin mevcut desteklere ek bir destek sağlayıp sağlamayacağı önemlidir.
Yeni teşvik sisteminin en önemli parçası olan kurumlar vergisi indirimi gerçekten de yeni bir teşviktir. Özü itibariyle yatırım indiriminin yerini alacak, yapılan yatırım harcaması tutarına bağlı olarak kurumlar vergisi tasarrufu sağlayacak bu teşvik, yatırım indirimi benzeri olsa da, yatırım indiriminin son bulduğu dikkate alınırsa, yeni bir teşvik olarak görülebilir.
Teşvik belgesi alma zorunluluğu
Yukarıda sayılan teşvikler, sadece teşvik belgesine bağlanmış yatırımlar için uygulanacaktır.
Teşvik belgesi alma koşullarının, mevcut sistemdeki kısıtlama ve asgari limitler güncellenerek yeniden belirlenmesi beklenmektedir.
Temel uygulama esasları
Yukarıda sayılan teşvik unsurlarından katma değer vergisi istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti genel teşvik unsurları olarak nitelendirilmektedir. Bu iki teşvik, bölge ve sektör ayrımı olmaksızın, genel koşullar çerçevesinde bütün yatırımlar için düşünülmektedir.
Diğer teşvik unsurları yeni sistemde;
- Bölgesel ve sektörel bazda farklılaştırılmakta,
- 12 alandaki büyük proje yatırımları için daha yüksek oranda teşvik öngörülmektedir.
Teşviklerin uygulanacağı sektör ve bölgeleri belirleme yetkisi Bakanlar Kurulu'na verilmiştir. Bununla birlikte, kanunla bazı kurumlar/yatırımlar indirimli kurumlar vergisi teşvikinin kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu sektörlerin başında; finans ve sigortacılık, taahhüt işleri, yap-işlet ve yap-işlet-devret modelleri çerçevesinde yapılan yatırımlar ile iş ortaklıklarınca yapılan yatırımlar gelmektedir. Bu yatırımları indirimli kurumlar vergisi teşviki kapsamına alma yetkisi Bakanlar Kurulu'na verilmemiştir.
Yapılan açıklamalardan 12 faaliyet alanındaki belli büyüklüğü aşan yatırımların, büyük proje yatırımı olarak tanımlandığı ve bu yatırımlara bazı teşviklerin artırılmış olarak verilmesinin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Büyük proje olarak sayılan işler şunlardır:
- Kimyasal madde ürünleri imalatı
- Rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı
- Transit boru hattıyla taşımacılık hizmetleri
- Motorlu kara taşıtları imalatı
- Demiryolu ve tramvay lokomotifleri veya vagon imalatı
- Liman ve liman hizmetleri
- Elektronik sanayi yatırımları
- Tıbbi aletler, hassas ve optik aletler imalatı
- İlaç imalatı
- Hava ve uzay araçları imalatı
- Makine imalatı yatırımları
- Madencilik yatırımları
Sayılan faaliyet alanlarında yapılan yatırımların büyük proje yatırımı sayılabilmesi için, proje tutarının belli büyüklükleri aşması gerekmekte olup, bu büyüklükler yukarıda sayılan her bir proje için ayrı ayrı belirlenecektir.
Yapılması beklenen yasal düzenlemeler
Önümüzdeki günlerde yatırımlarda devlet yardımlarıyla ilgili mevzuatın tamamen yenileneceği tahmin edilmektedir.
Bu çerçevede önümüzdeki günlerde;
- Öncelikle, Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında kararın,
- Hemen arkasından da Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Genel Tebliğ'in, yayımlanarak yürürlüğe girmesi beklenebilir.
Yeni teşvik unsurlarından katma değer vergisi istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti, yasal düzenlemeleri tamamlanmış olan ve öteden beri uygulanan teşviklerdir. Bu çerçevede bu iki teşvikle ilgili olarak ayrıca yasal düzenleme ihtiyacı yoktur.
Faiz desteği, halen yatırımlarda devlet yardımları mevzuatı içinde yer almaktadır. Bu anlamda yeni bir düzenleme ihtiyacı yoktur.
Yatırım yeri tahsisiyle ilgili düzenleme 5084 sayılı kanunda yer alırken, 18.02.2009 tarih ve 5838 sayılı kanunla kaldırılmıştır. Bunun yerine, yine bu kanunla Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanunu'nda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'a eklenen bir ek maddeyle yeniden düzenleme yapılmıştır. Bu teşvikle ilgili ikincil düzenlemeleri yapmaya Maliye Bakanlığı yetkili olup, bu çerçevede bakanlık tebliğleri beklenebilir.
Sigorta primi desteğiyle ilgili yapılacak düzenlemeler konusunda açıklanmış bir bilgi yoktur. Mevcut destekler konsolide edilebileceği gibi yeni bir yasal düzenleme yapılması da mümkündür.
İndirimli kurumlar vergisi oranıyla ilgili yasal düzenleme, 5838 sayılı kanunla Kurumlar Vergisi Kanunu'na eklenen bir maddeyle yapılmıştır. Yatırımlarda devlet yardımları mevzuatının tamamlanmasından sonra, bu teşvikle ilgili Maliye Bakanlığı tebliğleri sirkülerleri beklenebilir.