Yeni TTK’nın getirdiği kamuyu aydınlatma düzenlemeleri

Yavuz AKBULAK / SPK Başkanlık Danışmanı

Kamuyu aydınlatma kavramı: Sermaye piyasasının güven, kararlılık ve açıklık içinde çalışmasında en önemli ilkelerden birisini "kamuyu aydınlatma" ilkesi oluşturur. Anılan ilkenin ilk yönü, halka arz edilecek menkul kıymetler hakkında doğru ve tam bilgi vermek ve yatırımcıların bu bilgileri değerlendirerek yatırım yapmasını sağlamak olup, bu ilke menkul kıymetlerin sadece halka arzında değil, daha sonraki gelişmelerde de önemli rol oynar. Payları borsada işlem gören anonim şirketlere (AŞ) yapılacak yatırımlarda, yatırımcıların, yatırım kararı verecekleri şirketlerin seçiminde en önemli bilgi kaynakları bu şirketlerin mali tabloları olmakta, söz konusu tablo ve raporlar kamuyu aydınlatmanın temel unsuru haline gelmektedir. Mali tabloların ilan ettirilmesinin yanında, belirli ilke ve kurallara göre hazırlanmaları da gerekir. Sermaye Piyasası Kurulu 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'nun (22/e) maddesinde yer alan "Kamunun zamanında yeterli ve doğru olarak aydınlatılmasını sağlamak amacıyla, genel ve özel nitelikte kararlar almak ve her türlü mali tablo ve raporlar ile bunların bağımsız denetimlerinin kapsamını, standartlarını ve ilan esaslarını tespit ve bu konularda tebliğler yayımlamak" hükmü uyarınca kamunun yeterli ve doğru aydınlatılmasını teminen mali tablo ve raporlama standartları ile bunların bağımsız denetimi ve halka açık AŞ'lerin özel durumlarının kamuya açıklanması konularında önemli düzenlemeler yapmıştır. 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu (Yeni TTK) da kamuyu aydınlatma ilkesi bakımından önemli düzenlemeler getirmiş olup, anılan düzenlemelere aşağıda değinilecektir.

Ticaret sicili: Yeni TTK madde 24'e göre, ticaret sicili Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın gözetim ve denetiminde ticaret ve sanayi odaları veya ticaret odaları bünyesindeki ticaret sicili müdürlüklerince tutulur. Ticaret sicili kayıtlarının elektronik ortamda tutulması ve depolanması mümkündür.

Tüzel kişi temsilcisi yönetim kurulu üyesi: AŞ'lerde bir tüzel kişi yönetim kuruluna (YK) üye seçildiğinde, tüzel kişiyle birlikte, tüzel kişi adına, tüzel kişi tarafından belirlenen, sadece bir gerçek kişi de tescil ve ilan olunur; ayrıca, tescil ve ilanın yapılmış olduğu, şirketin internet sitesinde hemen açıklanır (Yeni TTK madde 359).

Bağımsız denetim: AŞ denetçisi veya işlem denetçisi, ortakları yeminli mali müşavir (YMM) veya serbest muhasebeci mali müşavir (SMMM) unvanını taşıyan bir bağımsız denetleme kuruluşu (BDK) olabilir. Yeni TTK'ya göre işlem denetçilerinin /BDK'ların görevlerinden bazıları; sermaye şirketlerinin kuruluş işlemlerinin denetlenmesi, birleşme sözleşmesi ve raporunun denetlenmesi, bölünme sözleşmesi ve planının denetlenmesi, tür değiştirme planı ve raporunun denetlenmesi ile sermaye artırımı ve azaltımının denetlenmesidir.

İnternet sitesi kurma: Anonim, limitet ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlerin bir internet sitesi açması ve şirketin internet sitesi zaten mevcutsa bu sitenin belli bir bölümünü içerikleri Yeni TTK m.1524'de belirtilen hususların yayımlanmasına özgülemesi zorunlu olup, anılan hükmün yürürlük tarihi 01.07.2013'dür. Anılan sitede yer alacak hususlardan bazıları şunlardır: sermaye artırımı, azaltılması dahil, esas sözleşme değişikliklerine ait belgeler, kararlar; yönetim ve müdürler kurulu tarafından alınan rüçhan, değiştirme, alım, önerilme, değişim oranı, ayrılma karşılığı gibi haklara ilişkin kararlar; mali tablolar, kanunen açıklanması gerekli ara tablolar, özel amaçlarla çıkarılan bilançolar ve diğer mali tablolar, pay ve menfaat sahipleri bakımından bilinmesi gerekli finansal raporlamalar, bunların dipnotları ve ekleri; YK yıllık raporu; denetçi, özel denetçi, işlem denetçisi raporları.

Fatura, teyit mektupları, ihbar, itiraz vb. beyanların elektronik ortamda yapabilmesi: Tarafların açıkça anlaşmaları ve tacirler arasında, diğer tarafı temerrüde düşürmeye, sözleşmeyi feshe, sözleşmeden dönmeye ilişkin ihbarlar veya ihtarların noter aracılığıyla, taahhütlü mektupla, telgrafla veya güvenli elektronik imza kullanılarak kayıtlı elektronik posta sistemi ile yapılması koşuluyla, ihbarlar, ihtarlar, itirazlar ve benzeri beyanlar; fatura, teyit mektubu, iştirak taahhütnamesi, toplantı çağrıları ve elektronik gönderme ve elektronik saklama sözleşmesi, elektronik ortamda düzenlenebilir, yollanabilir, itiraza uğrayabilir ve kabul edilmişse hüküm ifade eder. Buna ilişkin esaslar Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumunca bir yönetmelikle düzenlenir ve söz konusu yönetmelik Yeni TTK'nın resmi gazetede yayımı tarihinden itibaren 5 ay içinde yayımlanır (Yeni TTK madde 1525).

Kurulların elektronik ortamda yapılması: Şirket sözleşmesinde veya esas sözleşmede düzenlenmiş olması koşuluyla, sermaye şirketlerinde YK ve müdürler kurulu tamamen elektronik ortamda yapılabileceği gibi, bazı üyelerin fiziken mevcut bulundukları bir toplantıya bir kısım üyelerin elektronik ortamda katılması yoluyla da icra edilebilir. Bu hallerde TTK'da veya şirket sözleşmesinde ve esas sözleşmede öngörülen toplantı ile karar nisaplarına ilişkin hükümler aynen uygulanır. Kollektif, komandit, limited ve sermayesi paylara bölünmüş şirketlerde, şirket sözleşmesinde ve esas sözleşmede öngörülerek elektronik ortamda ortaklar kuruluna ve genel kurula katılma, öneride bulunma ve oy verme, fiziki katılımın, öneride bulunmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Elektronik ortamda oy kullanabilmek için, şirketin bu amaca özgülenmiş bir internet sitesine sahip olması, ortağın bu yolda istemde bulunması, elektronik ortam araçlarının etkin katılmaya elverişliliğinin bir teknik raporla ispatlanıp bu raporun tescil ve ilan edilmesi ve oy kullananların kimliklerinin saklanması şarttır. AŞ'lerde genel kurullara elektronik ortamda katılma, öneride bulunma, görüş açıklama ve oy verme, fiziki katılmanın ve oy vermenin bütün hukuki sonuçlarını doğurur. Bu esaslar bir tüzükle düzenlenir (anılan tüzük 6103 sayılı Kanun'un 42'nci maddesi uyarınca Yeni TTK'nın yayımı tarihinden itibaren 1 yıl içinde -14.02.2012 tarihine kadar- yayımlanır). Bu tüzüğün yürürlüğe girmesiyle birlikte genel kurullara elektronik ortamda katılma ve oy kullanma sisteminin uygulanması pay senetleri borsaya kote edilmiş AŞ'lerde zorunlu hale gelir (Yeni TTK madde 1527). Bu hükümlerin yanında, Yeni TTK madde 339/2, 354, 379, 385, 393, 398 ve 437'de de kamuyu aydınlatmaya ilişkin dolaylı (güçlendirici) hükümler yer almaktadır.