Yetkilendirilmiş yükümlü
İhap SUBAŞI / Subaşı Grup
Bu konu hakkında, mesai arkadaşlarımız, Emekli Gümrük Müdürü Cengiz Topaloğlu ve Gümrük Müşaviri Ahmet Kılınç'ın düşünce ve yorumlarını sizlerle paylaşmak isterim.
Topaloğlu'nun yorumu; 10.01-2013/28524 tarihli Resmi Gazete'de gümrük işlemlerinde yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün yayımlanması ile ihracatçıların ağzı kulaklarında. Artık gümrük müşavirine ihtiyaçlarının kalmadığı, masraflarının hemen tamamının sıfırlandığı için karlarının önemli ölçüde artacağını umduklarından, ellerini ovuşturduklarını görür gibi oluyorum. Neden mi? Şirket yöneticilerinin harıl harıl bilgilenme gayreti içine girmeleri, gazete sayfalarında sütun sütun yer alan haberlerden kamu ağzı ile yapılan yenilik ve kolaylık haberleri ve bunun için yeterli reklamasyon olmuyor mu?
Bazı Avrupa ülkelerinde bu kabul uygulamaların olduğu bilinmektedir. Hatta Gümrük Birliği üyesi ve Avrupa Birliği adayı olarak Türkiye'nin o müktesabattan mülhem olarak kendi iç mevzuatına dahil ettiği yetkilendirilmiş yükümlü statüsünün kazanımlarının çok yönlü incelenmesi faydalı olacaktır. Öncelikle OKSB sahibi, onaylanmış ihracatçı yetkisine sahip firmalara sağlanan kolaylıkların bir başka yetki belgesi ile yeniden şekillendirildiği görülmektedir. Her şeyden önce hatırlanmalıdır ki, çıkış eşyasının gümrük antreposuna alınma zorunluluğu yoktur, ancak gümrük idaresinin talebi doğrultusunda (özellikle riskli eşyalar için) bu uygulamaya gidilmektedir. Bu keyfiyet yetkilendirilmiş yükümlü yani bugün için ihracatçı eliyle kullanılmaktadır. Beyanname dolaylı temsil yoluyla verilecekse bir gümrük Müşavirine ihtiyaç vardır. Doğrudan temsil yoluyla imzalanacak beyannameler içinde aynı prosedürün uygulanacağı tabiidir. Bu durumda sorumluluk doğrudan ihracatçı firmaya alt olacaktır. Tabii ki bu da firma içerisinde bir kadro ile gerçekleştirilebilir.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası, OKSB'nin sağladığı bütün hak ve kolaylıkları sağlamakta ancak, temini bir takım güçlükler içermektedir. Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası için talep edilen belgelerin hazırlanması ve yönetmelik Ek 1'de yer alan yaklaşık 150 sorunun karşılanması, ihracatçı firmalar için sevimli olmayabilir. Ne kadar şeffaf olsalar bile acımasız rekabetçi ticaret ortamında kendilerine göre ticari ve mali yapının açıklanmasını istemeyebilirler. Kısaca sanki bir devrim gibi lanse edilen yetkilendirilmiş yükümlü uygulamasının getirdiği kolaylıkların bugüne kadar zaten büyük ölçüde uygulandığı gümrük müşavirliği mesleği açısından hiçbir sıkıntı yaratmayacağı aksine ihracatçılara uygulamada çok daha ağır yükümlülükler getireceği açıktır. Aynı sorumlulukların getirdiği güçlüklerin, sertifika sahibi taşıyıcılar için de geçerli olduğu bilinmelidir. Gümrüklü eşya taşımacılığında çözümü geciken asıl sorun teminat konusudur. Kanun mevzu olan bu konu da ayrıca incelenmelidir.
Kılınç' ın yorumu;
Bilindiği üzere devletlerin en büyük gelir kaynaklarından biri ihracatın getirdiği döviz düzeyidir.
Ülkemizin ekonomisi güçlü diğer ülkelerin eşiti ya da üstünde olması için yapılması gereken, ihracatın artırılması ve ihracat esnasında ortaya çıkan masrafların da minimum düzeyde kalmasını sağlamaktır. Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü ile firmalar ürünlerini doğrudan ihraç edebilecekler, ihracat maliyetlerinde önemli ölçüde tasarruf sağlayabileceklerdir, 500 milyar dolarlık bir ihracat hacmine ulaşmaya çalışılırken mevcut dış ticaret uygulamalarına yenilerini eklemek gerekiyor. Bu noktada ihracatı hızlandıracak yeni bir uygulama "yetkilendirilmiş yükümlü statüsü" devreye girmiş bulunmaktadır. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı bu uygulama ile uygun koşulları sağlayan her işletmenin bir gümrük idaresi haline getirilmesini hedeflemiş bulunmaktadır, yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip olmak için, güvenilirlik koşulu, ticari kayıtların güvenilirliği ve izlenebilir olması koşulu, mali yeterlilik koşulu ve emniyet ve güvenlik koşulu gibi bazı koşulların sağlanmış olması gerekecektir.
Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü alan işletmenin nakliye tırlarının gümrüklerde saatlerce beklemesine gerek kalmayacak, ihracatta yerinde gümrükleme izni kapsamında iki saat içerisinde ihracat işlemleri tamamlanmış olacaktır.
Tırların boş yere beklememesi, gümrük işlemlerinin ürün üretildiği anda yapılabilmesi "ürün teslim atını n hızlanması ve bu sayede işletmenin daha fazla talebi karşılayabilecek duruma gelmesi gibi" bazı avantajları beraberinde getirecek, işletmelerin yaptığı masrafları da oldukça düşürecektir.
Yetkilendirilmiş yükümlü statüsü ile basitleştirilmiş işlem kapsamında ATR, EUR.l veya EUR.MED dolaşım belgesi düzenlenmesi ve onaylanmasında da ciddi zaman kayıplarının önüne geçilebilecektir. Bu uygulama ile bazı dengelerin değişeceği gerçeği de unutulmamalıdır. Güvenilir nakliyeciler, gümrük idaresinin yerini alacak, ancak nakliye firmalarının izinli gönderici olabilmeleri için "Yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne sahip olup aynı zamanda minimum 500 transit beyanı vermiş uluslararası bir taşıyıcı olmaları" gibi bazı koşulları da yerine getirmeleri gerekir. İhracat yoğun çalışan firmaların bir an önce bu statüye ulaşarak işlemlerini kolaylaştırmaları gerekmektedir. Bu uygulamanın ihracatı hızlandırılmasının yanı sıra ülkemize ciddi sayılabilecek miktarda döviz tasarrufu sağlayacağı da unutulmamalıdır.