Yolcuların hakları nelerdir?
Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Baş kontrolörü/YGM
Daha önceki yazılarımda işlediğim konulardan bir olan, "gümrük mevzuatına göre yolcu hakları" mevzuunda Gümrük Müsteşarlığı yeni mevzuat göre güncellemeler yapmış ve vatandaşın bilgisine sunmuştur. Geniş bir kitleyi ilgilendirmesi bakımından gazetemiz okurlarına da net olarak konunun intikal ettirilmesi gerekiyor.
Kimlere yolcu denir?
Ticaret, memuriyet, tahsil, ziyaret, tedavi veya turizm gibi herhangi bir amaçla kısa veya uzun bir süre kalmak üzere, yabancı bir ülkeden karayolu, demiryolu, deniz veya hava yollarından biriyle Türkiye Gümrük Bölgesine gelen yabancı bir ülkede oturan Türkler ve yabancılar ile herhangi bir amaç ile gittikleri yabancı ülkeden kesin veya geçici olarak dönen, Türkiye'de oturan Türkler ve yabancılar ile Türkiye'den aynı amaçlarla ve aynı yollarla yabancı bir ülkeye giden benzeri Türk ve yabancılardır. Nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri yolcu sayılmazlar.
Yolcu beraberi Türk parası, döviz, kıymetli maden, taş ve eşyaya ilişkin hükümler nelerdir?
Yolcu beraberi Türk parası, döviz, kıymetli maden, taş ve eşya; Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar hükümleri çerçevesinde değerlendirilir. Bu çerçevede, Yolcuların Türk parasını ve dövizi beraberlerinde Türkiye'ye getirmeleri serbesttir. Yolcular, 5.000 ABD Doları veya eşitine kadar efektifi ve en çok 5.000 ABD Doları karşılığı Türk parasını beraberlerinde yurt dışına çıkarabilirler. Dışarıda yerleşik kişiler ile Türkiye'de yerleşik sayılmakla birlikte yurt dışında çalışan Türk uyruklu kişiler, yurda girişlerinde beyan etmiş olmak, Türkiye'de yerleşik kişiler ise bankalar ve özel finans kurumlarından döviz satın aldıklarını tevsik etmek kaydıyla 5.000 ABD Doları veya eşitini aşan miktarlardaki efektifi beraberlerinde yurt dışına serbestçe çıkarabilirler. Yolcular, beraberlerindeki kendilerine ait değeri 15.000 ABD Doları'nı aşmayan ve ticari amaç taşımayan ziynet eşyası niteliğinde kıymetli madenlerden ve taşlardan yapılmış eşyayı yurda getirebilirler ve yurt dışına çıkarabilirler. Daha fazla değerdeki ziynet eşyasının yurt dışına çıkarılması, girişte beyan edilmiş olmasına veya Türkiye'den satın alınmış olduğunu tevsik etme şartına bağlıdır.
Kişisel eşya muafiyeti nedir?
2009 / 15481 sayılı karar eki liste kapsamı eşyaya, muafiyet tanınır. Listenin (A) bölümünde belirtilen eşya sadece yolcu beraberinde, (B) bölümünde belirtilen eşya ise, yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonra getirilebilir.
Yolcu beraberi hediyelik eşyada kaç Euro'luk muafiyet uygulanır?
Muafiyet, her bir yolcu için toplam gerçek kıymeti 430 Euro'yu geçmeyen eşya için uygulanır. Ancak, 15 yaşından küçük yolcular için bu miktar 150 Euro olarak uygulanır.
Yolcu beraberinde getirilen tütün ve tütün ürünleri ile alkollü ürünlerinde muafiyet nasıldır?
Listenin tütün ve tütün ürünleri ile alkollü ürünlerden, bölümde yer alan her bir ürün çeşidinin karşısında yazılı adet ve miktar, yolcunun vergilerden muaf olarak getirebileceği her bir ürün için toplam hakkı göstermektedir. Ancak, yolcunun her bir gruptaki ürünlerden birden fazla ürün çeşidinden satın almak istemesi halinde ürünlerin satın alınan oranları toplamının %100'ü aşmaması gerekmektedir. Tütün ve tütün ürünleri ile alkollü ürünlere ilişkin muafiyet hakkından, 18 yaşın altındaki yolcular faydalanamayacaktır. Söz konusu ürünlerin posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla yurda girişi mümkün bulunmamakta olup, sadece yolcu beraberinde getirilmesi gerekmektedir.
Muafiyet limitlerinin aşılması halinde ne yapılır?
Muafiyet yalnızca toplam değeri 150 veya 430 Euro tutarındaki kısma uygulanır. Muafiyet değerlerinin aşılması halinde; her bir sevkiyat ya da 18 ve daha yukarı yaştaki her bir yolcu için kıymeti 1500 Euro'yu geçmeyen eşya için muafiyet miktarına tekabül eden vergi düşüldükten sonra kalan kısma, geldiği ülkeye göre değişen oranda (AB ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18, diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20) tek ve maktu vergi uygulanır.
Yolcu beraberinde getirilen eşyanın tek başına kıymetinin 1500 Euro'yu aşması halinde, söz konusu eşyaya yürürlükte olan ithalat vergilerine ilişkin oranlar uygulanır.Yolcu beraberinde getirilen eşyanın kıymeti, ibraz edilen faturaya, satış fişine veya eşya bedelinin ödendiğine ilişkin belgeye göre belirlenir. Bu tür belge ibraz edilememesi veya ibraz edilen belgede kayıtlı kıymetin düşük bulunması halinde, eşyanın kıymeti gümrük idaresince belirlenir.
Vergileri ödenmek suretiyle serbest dolaşıma sokulacak eşyaya ilişkin şartlar nelerdir?
Eşyanın; yolcu beraberinde ya da yolcunun gelişinden bir ay önce veya bir ay sonra gelmesi ya da yabancı bir ülkeden posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelmesi, ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi, kişinin şahsına ve ailesinin kullanımına mahsus olması, posta veya hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelenlerde brüt 30 kilogramı geçmemesi, şartlarını taşıması gerekiyor.
Türkiye'ye giriş yapan yolcuların beraberlerinde getirecekleri eşyaya ilişkin istisnalar nelerdir?
1- Kara hudut kapısından ülkemizden diğer ülkelere giden ve geri gelen yolcular ile diğer ülkelerden ülkemize gelen ve giden yolcuların, seyahat ettikleri ülkede en az üç gün geçirmeden geldiklere ülkeye dönmeleri halinde, bu kişiler yolcu beraberi hediyelik eşya ve kişisel eşya muafiyeti hakkından yararlandırılmıyor.
2- Cep telefonunun (TV, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil) muafen serbest dolaşıma sokulabilmesi için, ancak yolcu beraberi kişisel eşya statüsünde olması gerekiyor. Yabancı misyon mensupları hariç, her bir yolcunun iki takvim yılında bir adet ile sınırlı olmak üzere, telefonun kıymetine bakılmaksızın cep telefonunu gümrük vergilerinden muaf olarak yurda getirmeleri mümkün bulunuyor. Ayrıca, hediyelik eşya statüsünde veya posta/hızlı kargo taşımacılığı yoluyla muafen veya vergileri ödenerek cep telefonu getirilmesi de mümkün bulunmuyor.
3- Yolcu beraberinde getirilen silahların ülkemize giriş izni olmaması durumunda, bu silahlara gümrüğe tabi diğer eşya gibi işlem yapılıyor.
4- Yolcu beraberinde getirilen hediyelik eşyanın hayvansal gıda ürünleri olması durumunda beş kilogramına, bitkisel gıda ürünleri olması durumunda üç kilogramına muafiyet tanınıyor,
5- Turistlerin inançları gereği yemeleri gereken özel gıda maddelerinin gerek yolcuların beraberlerinde gerekse kargo olarak gelmesi halinde, hangi yolculara ait olduğunun ilgili turizm kuruluşu tarafından belgelendirilmesi ve bunlar tarafından tüketileceğinin taahhüt edilmesi kaydıyla, bu tür gıda maddelerinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nca kontrol ve müsaade aranılmadan yurda girişine izin veriliyor.
6- Ülkemize gelen yolcuların beraberlerinde ya da gelişlerinden bir ay önce veya bir ay sonraki süreler içerisinde liste kapsamı şahsi tedavide kullanılmak üzere getirilen ilaçların, yolcuların seyahatleri süresince kullanmaları gerektiğine ilişkin gümrük idaresine belge (sağlık kuruluşundan alınan rapor, doktor raporu veya reçete vb.) ibraz edilmesi koşuluna bağlı olarak, ülkemizde kalınacak süre göz önünde bulundurularak, makul miktardaki ilacın girişine izin veriliyor.
Yolcu beraberi kişisel eşya listesi
A) Tüketim maddeleri
a) Tütün ve tütün ürünleri
1- Sigaralar 400 adet
2- Sigarillolar (her biri 3 gr.dan ağır olmayan purolar) 100 adet
3- Puro 50 adet
4- Kıyılmış tütün (200 yaprak sigara kağıdı ile) 250 gr.
5- Pipo tütünü 250 gr.
b) Alkollü ürünler
1- Alkol derecesi %22'yi geçen alkol ve alkollü içkiler 1 lt.
2- Alkol derecesi %22'yi geçmeyen alkol ve alkollü içkiler 2 lt.
c) Kozmetik ürünler
En fazla 120 ml'lik şişeler içinde beş adet kolonya, lavanta, parfüm, esans veya losyon
ç) GIDA ÜRÜNLERİ
1- Çay 1 kg.
2- Çözülebilir hazır kahve 1 kg.
3- Kahve 1 kg.
4- Çikolata 1 kg.
5- Şekerden mamul yiyecek 1 kg.
B) Diğer eşya
a) Giyim ve yolculuk eşyası
1- Yolcunun giyinip kuşanmasına mahsus eşya
2- Yolcunun yaşantısına mahsus eşya ile seyahat eşyası
b) Elektronik /dijital eşya
1-LCD veya plazma ayrımı yapılmaksızın bir adet renkli televizyon (55 ekrana [55 ekran dahil] kadar)
2- Birer adet video kamera (10 adet boş kaseti ile birlikte) ve fotoğraf makinesi (hafıza kartı veya 5 adet filmi ile birlikte)
3- Bir adet GPS yön bulma cihazı
4- Bir adet dizüstü bilgisayar ya da PC, aksam ve parçaları (flash bellek, harici hard disk dahil)
5- Bir adet radyo veya radyo-teyp
6- Her türlü ses ve görüntü kaydedici ve oynatıcı cihazlardan bir adet ile bu cihazlara ait toplam 10 adedi geçmemek üzere üzerine kayıt yapılabilen plak, teyp kaseti, CD, VCD, DVD
7- Bir adet kasetli veya oyun kartlı elektronik oyun aleti
8- TV, müzik çalar, video oynatabilme özelliğine sahip olanlar dahil olmak üzere GSM-Cep telefonu (yabancı misyon mensupları hariç iki takvim yılında 1 adet)
c) Müzik aletleri
Elde taşınabilir müzik aletlerinden birer adet olmak üzere en çok 3 adet
ç) Spor ve oyun aletleri
1- Bir adet kamp çadırı
2- Bir adet dalgıç takımı
3- Bir adet motorsuz şişirme bot
4- Bir adet yelken tertibatlı sörf
5- Bir çift yüzme paleti
6- Golf malzemesi (golf aracı hariç)
7- Yolcunun tek başına kullanabileceği özelliğe sahip birer adet olmak üzere spor yapmasına mahsus diğer spor alet ve giysileri (paraşüt ve kayak takımı dahil, deniz motosikleti ve motorlu deniz kızağı hariç)
d) Sağlık cihazları
1- Hasta yolcuya ait yatak
2- Maluller için hareket ettirici tertibatı bulunan motorlu, motorsuz koltuk
3- Şahsi tedavide kullanılan ilaçlar
4- Kişinin kullanımına mahsus tıbbi cihazlar
5- Gaz maskesi, koruyucu elbise
e) Mutfak eşyası
Yolculuk esnasında kullanılacak mutfak aletleri ile birer adet olmak üzere küçük ev aletleri
f) Diğerleri
1- Hac ve umreden gelen yolcuların beraberlerinde getirecekleri veya posta veya kargo yoluyla gönderecekleri, Müsteşarlık ile Diyanet İşleri Başkanlığınca belirlenecek miktarda hurma ve zemzem suyu
2- Çocuk yolcuya mahsus bir adet çocuk arabası
3- Çocuk yolcuya mahsus oyuncaklar
4- Bir adet ütü
5- Bir adet bisiklet
6- Bir adet el dürbünü (gece görüş dürbün ve gözlükleri ile gece görüş keskin nişancı dürbünleri hariç)
7- Araçla birlikte yolculuk halinde, aracın kendisine ve sürücüsünün kullanımına mahsus diğer alet ve cihazlar ( Akü şarj cihazı, akü ile çalışan otomobil süpürgesi, akü ile çalışan buzluk vb.)
8- Kişisel kullanıma mahsus kitap veya benzeri basılı yayın
9- Yolcunun beraberinde olmak kayıt ve şartıyla evcil hayvanlardan toplam 2 adet veya 10 adet akvaryum balığı (veteriner sağlık raporu, orijin ve aşı belgesi ile varsa kimlik ve eşgal belgesi ibrazı şartı ve veteriner kontrolü kaydıyla)