Yurtdışından gelen yolcular dikkat! Yanınızdaki para sorun olabilir

Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Başkontrolörü

Yurt dışından gelen yolcular, beraberlerinde nakit getirebiliyorlar. Keza, bu yolcular, ihraç edilen malların bedelleri de yolcular tarafından yurda getirilebiliyor.

Bu konudaki kontroller, kara-hava ve deniz sınır kapılarında gümrük idarelerince yapılıyor. Bu yetki, gümrük mevzuatının yanı sıra 5549 Sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun'un 16.maddesi ve Türk Parası'nın Kıymetini Koruma Kanunu'ndan kaynaklanıyor.

Buna göre;

1) Türk parası, döviz veya bunlarla ödemeyi sağlayan belgeleri yurt dışına çıkaran veya yurda getiren yolcuların, gümrük idaresinin talebi üzerine bunlarla ilgili olarak tam ve doğru açıklama yapmakla mükellef olduğu,

2) Durumun şüpheli sayılması halinde MASAK'a ve ilgili diğer mercilere de intikal ettirileceği,

belirtiliyor.

.09.01.2008 tarihli, 26571 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin "Gümrük İdaresine Yapılacak Açıklama" başlıklı yedinci bölümünde açıklama usul ve esasları, tutanak düzenlenmesi, açıklama yapılmaması veya gerçeğe aykırı açıklama yapılması, arama ve Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı'na (MASAK) yapılacak bildirimlere ilişkin düzenlemelere yer veriliyor.

Gümrük idarelerince yapılan işlemler

a) Yurtdışına çıkış ve yurda giriş noktalarında gümrük ve gümrük muhafaza müdürlüklerince belirlenecek risk kriterlerine göre; yolculardan üzerlerinde, çantalarında veya bagajlarında bulunan Türk parası, döviz, bono, poliçe ve çekler ile seyahat çekleri, posta çekleri, yurtiçinde veya yurt dışında yerleşik kuruluşlarca verilen ödeme emri mahiyetindeki belgeler ile ilgili olarak tam ve doğru açıklama yapmaları isteniliyor.

b) Yolcu beraberindeki değerler yolcu tarafından açıklama yapılmış olsun veya olmasın gümrük idaresinin yetkili personeli tarafından tespit edilebiliyor. Bunun için önce yolcunun Nakit Beyan Formu doldurması isteniyor. Görevlilerce tespit edilen tutarlar forma kaydediliyor ve beyan ile tespit edilen tutar arasında fark olması halinde yasal işlem yapılıyor.

c) Kendisinden açıklama talep edilen yolcu ile ilgili tespitler de bu form üzerinde tutanağa bağlanıyor ve bu formdan beyan sahibine de veriliyor.

d) Yetkililerce talep edildiği halde herhangi bir açıklama yapılmaması veya yanlış ya da yanıltıcı açıklama yapılması halinde, yolcu beraberindeki değerlerin nakline izin verilmiyor ve bu değerler gümrük idaresi tarafından muhafaza altına alınıyor.

e) Gümrük idaresince, beraberindeki değerler hakkında açıklama yapmayan yolcuya beraberindeki değerin, tutar konusunda gerçeğe aykırı açıklamada bulunan yolcuya 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun'un 16'ncı maddesi hükmü çerçevesinde beyan ettiği değer ile gerçek değer arasındaki farkın onda biri kadar idari para cezansına çarptırılıyor.

f) Bin beşyüz TL'ye kadar olan farklar için bu hükümler uygulanmıyor.

g) Beraberindeki değerlerin tespiti için görevlilere gerekli kolaylığı sağlamayan yolcuların üst, eşya ve araçları Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği kapsamında gümrük muhafaza görevlilerince aranabiliyor.

İhracat bedellerinin yolcular tarafından yurda getirilmesi.

Türkiye'den yapılmış veya yapılacak ihracata ilişkin mal bedellerinin, ithalatçı, ihracatçı veya bunlar adına hareket eden üçüncü şahıslar tarafından döviz cinsinden efektif olarak yurda getirilmesi veya Gümrük Kanunu'nun176'ncı maddesine göre ihracat hükmünde sayılan yakıt ve yağlar ile kumanyaların teslimlerine ilişkin bedellerin efektif olarak getirilmesi halinde, bankalarca döviz alışının yapılabilmesi için gümrük idarelerinden alınacak belge ile kambiyo mercilerine tevşik edilmesi gerekiyor.

. Türkiye'ye giriş yapan şahısların yanlarında bulundurdukları dövizleri beyan etmek istemeleri halinde, Nakit Beyan Formu'nun düzenlenmesi gerekiyor. İhracat karşılığı getirilen dövizlere ilişkin düzenlenecek nakit beyan tutanaklarında dövizin kaynağının ihracat olduğunun yazılması gerekiyor.

Bu da yetmiyor, nakiti getirenin tüm seceresi bu forma kaydediliyor. Bir kimlikte-pasaportta bulunan bütün bilgilerin yanı sıra, yolculuğa ilişkin detaylar ve teknik bilgilerin de bu forma kaydedilmesi gerekiyor.

Nakit Beyan Formları tarih ve sayı verilerek bir deftere kaydediliyor. Nakit Beyan Formları'nda yer alan yolcunun kimlik bilgilerine yer veriliyor. Yolcu beraberi nakit kontrollerine ilişkin düzenlenen formlarda şüpheli olduğu değerlendirilen durumlar (yolcu beraberi nakdin beyan edilmemesi veya eksik/fazla beyan edilmesi gibi) ilgili gümrük idaresince düzenlenecek tutanakla ve yedi gün içinde doğrudan MASAK'a bildiriliyor.

Nakit beyan formlarına ilişkin genel bilgiler, üçer aylık dönemler halinde toplanarak 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim tarihlerinde Gümrükler Genel Müdürlüğü'ne gönderiliyor. İhracat karşılığı getirilen dövizlere ilişkin bankalar tarafından, kendilerine ibraz edilen nakit beyan tutanaklarının doğruluğunun ilgili gümrük müdürlüğünden sorulmasına ilişkin taleplerin hemen karşılanması gerekiyor.

Geçmişe baktığımızda, özellikle Döviz Beyan Tutanakları'nın çokça soruşturmaya konu olduğu görülüyor. Kaynağı belli olmayan ya da beli edilemeyen nakitlerin belgelerinin sahte olarak düzenlenebildiği, gümrük idarelerinde işlem yapılmamasına karşın işlem yapılmış gibi gösterilebildiği, dönemlerden de geçildiği biliniyor.

Ekonominin içinde bulunduğu konjonktüre göre, zaman zaman gündemi bu tür olaylar işgal edebiliyor. İhracat teşviklerinin yoğun olduğu dönemlerde, büyük parasal kaynaklara ülke olarak ihtiyaç duyulduğu dönemlerde yaşananları düşündükçe konunun bütün boyutları ortaya çıkabiliyor,

Neticede, yurtdışından gelen yolcuların, sorun yaşamamaları için, izlenecek yolları bilmeleri ve yanlarındaki nakiti beyan etmeleri gerekiyor.