Zordaki esnaf ve sanatkarımız için mikro kredi uygulaması başlatılmalı
Prof. Dr. Osman Demirdöğen / Erzurum ABİGEM Direktörü
Küresel krizin etkisini giderek ağırlaştırması, ekonomideki dengelerin bozulmasına neden oluyor. İşten çıkarmaların artması nedeniyle üretim miktarının azalması ekonomik göstergelerin daha da bozulacağının işareti gibi görünüyor. Erzurum'da İş-Kur'a kayıtlı işsiz sayısı 2007'de 6 bin 215'den 2008'de 8 bin 843'e çıktı... Başta ilimiz esnaf ve sanatkarı olmak üzere ülke genelinde istihdama ve faaliyetlerin sürdürülmesine yönelik önlemlerin alınması gerekiyor.
Esnaf ve sanatkarların kendi içlerinde oluşturdukları finans sistemi (bilinen adıyla 'birbirini idare etme sistemi') ekonomik problemlerin yansımalarını geciktiriyor. Esnaf ve sanatkarlar vadesi gelen borçlarının vadelerini -dayanabildikleri kadar- uzatarak birbirlerine destek oluyor. İşlerdeki bozulmanın nedenlerinin her zaman kontrol altındaki değişkenlerden kaynaklanmadığının farkında olan basiretli işletme sahipleri, aynı tehlikenin kendileri için de geçerli olabileceğini düşünerek, birbirlerine kolaylık sağlıyor, vadeleri uzatmanın yanı sıra alacaklarını taksitlendirebiliyor. Bu şekilde işletme sahipleri zaman kazanıyor, panik havası oluşmadan borçlarını ödeyebilmek için yollar arıyor. Bilindiği üzere, bir işletme sahibinin vadesi gelen borcunu ödeyemediği haberi yayıldığında diğer alacaklılar da devreye girmeye çalışır ve bu panik ortamında istenmeyen olaylar, iflaslar meydana gelebilir. Bu nedenle, işin farkında olan işletme sahipleri, birbirlerine yardımcı olmaya çalışarak işlerini yürütmeye çalışmaktadır.
Elbette ki ekonomik dengeler sadece esnaf ve sanatkarın birbirini 'idare' etmesiyle korunamaz. Ekonominin diğer büyük aktörleri de bu sürece dahil olmalıdırlar. Özellikle bankalar ve hükümet ödeme güçlüğü içerisindeki işletme sahiplerine kolaylık sağlamalıdır. Elbette burada kolaylık sağlanacak kesim iyi niyetli işletme sahipleridir. Bankaya dönen bir çek, işleme konulmak yerine çek sahibine yeni vade veya ödeme koşulları önerilmelidir. Tahsile verilen çek ve senetlerin tahsil edilebildiğini söylemek oldukça güçtür. Bu nedenle yeni koşullar üzerinde anlaşılamadığı takdirde tahsil işlemlerine başvurulmalıdır.
Hükümet ise esnaf ve sanatkara mikro kredi uygulaması başlatmalıdır. Borçlarının finansmanında kısa vadeli ve düşük faizli kredi kullandırılmalıdır. Hükümetin katlanacağı maliyet, piyasada olumsuzlukların artması durumunda katlanacağı maliyetten daha düşük olacaktır. Kredilendirilecek olan esnaf ve sanatkarın meslek kuruluşlarına kayıtlı olması, bu kuruluşlar tarafından onaylandığı takdirde desteklenmesi söz konusu olabilir.
Ekonominin tabanını oluşturan esnaf ve sanatkarın desteklenmemesi halinde ekonomik sorunların yanı sıra sosyal sorunların da ortaya çıkması ihtimaline karşı tedbirlerin bir an önce alınması gerekmektedir. Önleyici tedbirler içerisinde de kısa vadeli düşük faizli kredilerin yanı sıra borçların taksitlendirilmesi, borçların vadesinin uzatılması ve belirli ölçülerde faiz indirimi söz konusu olabilir.