'Türk yatırımcılar, Irak’a gelmeyi sürdürmeli'

Büşra KOSİF

Irak Ankara Büyükelçisi Hisham Al-Alawi, Irak’tan Türkiye’ye yapılan petrol sevkiyatında ciddi oranlarda artış sağlayacak mutabakatın yıl sonuna doğru imzalanabileceğini söyledi. Son 3 yılda iki ülke arasındaki ticaret hacminin ciddi oranlarda düşüş gösterdiğinin altını çizen Al-Alawi, ekonomik ilişkilerde yeni rekorlar için Türkiye’nin Başika kampındaki Türk askerlerini çekme taahhüdünde bulunmasına ve o taahhüdü yerine getirmesine bağladı.

Yaşanan siyasi gerginliğe rağmen Irak halkında Türk yatırımcılara ve ürünlerine karşı olumsuz hiçbir algının olmadığını aktaran Al-Alawi, Irak’ın petrol dışındaki yatırım alanlarına odaklandığını kaydederek, Türkiye’nin tarım, sanayi ve diğer birçok alanındaki tecrübesinden yararlanmak istediklerini söyledi. Ankara Sohbetlerine konuk olan Irak Ankara Büyükelçisi Hisham Al-Alawi, Ankara Temsilcimiz Ferit B. Parlak’ın sorularını cevaplandırdı.

► Siyasi ve ekonomik açıdan sıkıntılı bir dönemden geçtik, sizce tekrar eski iyi günlere dönebilecek miyiz?

İki ülke tarihi ve dini açıdan birbiri için her zaman çok değerli ve kıymetli. 2003’den sonra Irak’a gelen hükümetler Türk hükümetleriyle çalıştı ve ilişkileri iyi bir seviyeye getirdi. 2008’de dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan sayesinde Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi kuruldu. Bu konsey kapsamında da 3 esas toplantı yapıldı. Bu toplantılar sayesinde ticari ilişkilerimiz rekorlar kırdı. Çünkü bu toplantılarda onlarca mutabakat zaptı ve anlaşmalar imzalandı. Özellikle siyasi ilişkiler yükselmeye başladıktan sonra ekonomik gelişmelerde olumlu ilerleme gösterdi. 2012 ve 2013 yıllarında ticaret hacmimiz 13 milyar dolar oldu. Son 3 yılda ise ticaret hacmimiz ciddi bir düşüş gösteriyor.

► Ticaret hacmi neden düşüyor?

Öncelikle petrol fiyatlarındaki düşüşün bütçeye ve yatırım harcamalarımıza olumsuz etkisi oldu. Ayrıca terör örgütü DEAŞ, Irak’ın Kuzey ve Kuzey Batısına girdi. Ve iki hükümet arasındaki problemlerin, Türk askerilerinin Kuzey Irak’ta bulunması ile artması. 2014 yılında 10.5 milyar dolar seviyesine inen ticaret hacmimiz 2015 yılında 8.5 milyar dolara, 2016’da ise 7.5 milyar dolara geriledi. Şimdi, iki hükümetin arasındaki gerginliği azaltmaya çalışıyoruz. Başika kampında bulunan Türk askerilerinin çekilmek için hazırlanması gerek. Biz umut ediyoruz ki gelecek aylarda, yıllarda bu konulardan kurtuluruz ve ticari hacmi eski seviyesine getiririz.

'Irak vatandaşları, Türk mallarına rağbet ediyor'

► Şehirleri ziyaret edip, sanayicileri yatırım yapmaları için davet ediyorsunuz. Türk sanayicilerinin Irak’ta iş yapma noktasında çekincesini gördünüz mü?

Evet Türk yatırımcıları ve sanayicileri ile sık sık görüşüyorum. Tamamına yakınının Irakla çalışma isteğinde olduğunu gördüm. Ticaret hacmini en yüksek rakamlara çıkarmak için bu gerekli. Türk şirketleri uzun yıllardır Irak’ta çalışmakta. 2003’den beri büyük projeler Türk firmaları tarafından yürütülmekte. Irak vatandaşları zaten Türk mallarına ve Türk firmalarına büyük rağbet gösteriyor. Bence kesinlikle Irak halkında ve hükümetinde Türk yatırımcılar hakkında olumsuz bir algı, tavır yok. En büyük problem Başika kampındaki Türk askerlerinin varlığı. Askerlerin çekilmesiyle bu problem de çözülecek.

► Petrole bağımlılıktan kurtulmak için ne yapacaksınız?

Evet şu anda Irak’ın bütçesi petrol fiyatlarına bağlı. Şu anda alt yapıya ve projelerin yürürlüğe konmasına ihtiyacımız var. 2008-2014 arasında neredeyse petrol üretiminin 3’te ikisi projelere tahsis edilmekteydi. Son 3 sene içinde petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle yatırım yapamadık.

Bu nedenle kredi aradık ve firmalar ile iş birliği konusunda ortak bir şekilde yol almaya başladık. Bu kapsamda enerji, elektrik, sağlık olsun farklı alanlarda yabancı yatırımcı davet ettik. Bu proje kapsamında bütün alanları ele alıyoruz.

Yatırımcıları bütün alanları kapsayacak şekilde inceliyoruz. Irak Hükümeti olarak Türk Hükümeti’nin, özellikle tarım, sanayi ve diğer alanlardaki tecrübesinden de faydalanmak istiyoruz. İster bu hükümetler arasında, ister şirketler aracılığı ile özel sektör kanalıyla olsun. İş birliği yapmaya çalışıyoruz. Ben geçen sene birçok serbest sanayi bölgesini bölgesini ziyaret ettim. Ticaret odaları, sanayi odaları ve belediye başkanlarıyla birçok görüşme yaptım. Bu görüşmeler neticesinde, projelerde Türk tecrübesinden yararlanarak bu projeleri Irak’a aktarıp, birlikte büyümek için elimizden geleni yapacağız. Bu projeler kapsamında ortak olarak petrokimya, ilaç ve diğer konularda ortak üretime başlayabiliriz. Bu iki ülkenin çıkarına olacaktır.

► Bu kapsamda 4-5 senelik yatırım programınız nedir?

Irak hükümetinin planladığı yatırımlar 4-5 yıllık oluyor. 2013’te başlayan yatırım programımız 2017’ye kadar devam edecek. Bu yılın Federal bütçesi 85 milyar dolar, birkaç ay içinde hükümet ek bütçeyi onaya sundu, o da 6 milyar dolar. Toplamda bu yılın bütçesi 90-91 milyar dolar civarında. Ayrıca 2018’den 2022’ye kadar bir planlama daha var. En büyük bütçemiz 2013 yılında 116 milyar dolar olarak gerçekleşti. 85 milyar dolar ile 116 milyar dolar arasında büyük fark var. Bütçe yukarı çıkması gerekirken aşağı indi petrol fiyatlarının düşmesi nedeniyle. Savunma harcamaları etkiledi. Bir de göçmenlere büyük bir para harcanmakta. Şehirler, ilçeler DEAŞ saldırıları nedeniyle büyük zarar gördü, bunlar da harcamaya yol açıyor.

Irak, 5 yılda 300-350 milyar dolar yatırım yapacak

► Harcamalarınız hangi alanlarda yoğunlaşacak?

5 yılda 500 milyon dolardan fazla bir yatırım da gerçekleştirebiliriz. Şimdiki rakamlar doğrultusunda petrol fiyatları yükselmesi nedeniyle yıllık 100 milyar dolar bütçemiz olabilir. Bütçenin genel olarak 3’te ikisi altyapı, imar için tahsis edilir. 500 milyar dolar eğer gerçekleşirse o zaman imar, altyapıya 150-170 milyar dolar arasında tahsis edilecektir. Ulaşım alanında Irak’ın en büyük limanı projesi Faw yürürlüğe girdi. İlk basamakları Kore ve Yunanistan’a verildi. Üzerinde çalıştığımız birçok projemiz var. Bizim ilgi odağımız Irak’taki limanlarla Türk limanların arasını genişletmek. Kuru kanal anlamına geliyor bu.

► Irak Başbakanı geliyor...

Eminim ki iki ülke arasında olan problemler çözülecek ve olumlu bir ortam yaratacağız. Başbakan Binali Yıldırım Bey Sayın Başbakanımıza bir davetiye gönderdi Türkiye’yi ziyaret etmesi amacıyla. Bu ziyaret Başika kampında bir anlaşmaya varıldıktan sonra gerçekleşir. Bir sonuca varmamız gerekiyor. Sayın Binali Bey, ziyaret biter bitmez Türk askerini Başika kampından çekecekleri vaadinde bulundu. Musul, Sincar ve Telafer’i DEAŞ’ın elinden kurtardıktan sonra bu gerçekleşir. Şu anda Musul ve Sincar’ı kurtardık sadece Telafer kaldı, onu da kurtarmaya başladık.

Şu anda Türkiye Dış İşleri Bakanı ile Bağdat ziyareti hazırlıyoruz. Bu ziyaretin hedefi Irak halkına Dış İşleri Bakanlığı’nın, “Başika’dan çekileceğiz” mesajını vermesi. Sayın Dışişleri Bakanı eğer Bağdat ziyaretini gerçekleştirir ve olumlu mesajlar verirse Sayın Başbakanımızın Türkiye ziyareti gerçekleşecek ve olumlu hava yaratacak. Türkiye-Irak Yüksek Düzeyli Stratejik İş Birliği Konseyi’nin 4’üncü toplantısı da Ankara’da gerçekleşmiş olacak.

20 milyar dolar hayal değil…

Ferit PARLAK

Yıl 2003… O dönem gazeteniz DÜNYA’yı, Gaziantep’te temsil ediyordum. Irak’a yaptığımız ihracat tutarı 800 milyon dolara ulaşmıştı. Büyük çoğunluk bu rakamı rekor olarak niteleyip seviniyordu. Biz ise, alanda olduğumuz için, bine yakın ihracatçımızın Irak’ın o zor döneminde her türlü sıkıntıya katlandığını, bu özveri sayesinde Irak halkının sempatisini kazandığını, Türk ürünlerine olan ilginin/sevginin/bağımlılığın arttığını görüyorduk.

Ve sık sık iki ülke ticaret hacminde 10, 20 milyar dolarların konuşulması gerekliliğini tekrarlıyor, daha fazla üreticimizin Irak’ın o zor dönemlerinde Irak’ta boy göstermesi gerekliliğini gazetemiz aracılığı ile okurlarımızla paylaşıyorduk. 2013 yılında 12 milyar doları aşan ihracatımız ve Irak’ın Ankara Büyükelçisi Hisham Al-Alawi’nin önceki gün anlattıkları Irak’ın ekonomimiz için çok daha önem kazandığını/kazanacağını gösteriyor…

"Enerji sektöründe, ortak projeler yapabiliriz"

"Türkiye Cumhuriyeti Enerji Bakanlığı ile yoğun çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Hem petrolde hem doğalgazda son şeklini vermek üzere olduğumuz bir mutabakat zaptı hazırlıyoruz. Bu sene sonu gelmeden inşallah Başbakanımız buraya gelir ve bu zapt burada imzalanır. Bu mutabakat zaptı petrol, elektrik, doğalgaz alanında, iki ülkeyi yakınlaştıracak ve olumlu gelişmeler yaratacak.

Bu anlaşma sadece enerji alanındaki işbirliğine hizmet etmeyecek, diğer alanlardaki ortaklıklara ve gelişime de katkı sağlayacak. Eğer bu imzalanırsa o zaman Irak, Türkiye’ye gönderilen petrol hacmini yükseltecek, Ceyhan boru hattında da katkıda bulunacak, miktarlar çoğalacak. Ayrıca Irak’ta Türk firmalarına hem doğalgazda hem petrol alanlarında katkıda bulunacak."