Serüveni bir orman konusu olabilir: Ispanak
Kökeni İran'a dayanan ıspanak belki de en medyatik bitki. 17 yüzyıllık ömrünün son 50 senesi sansasyonlarla dolu. Yoğurtla arasının hoş olmadığından tutun da demir miktarına kadar çok badireler atlattı ama yine de taptaze sofralarda...
FARUK ŞÜYÜN
Neredeyse 90 yıl olmuş Temel Reis karakteri yaratıldığından bugüne… Önce çizgi roman, sonra çizgi film, hatta beyazperde kahramanı olan Temel Reis’le yazıya başlamamın nedeni, ıspanak ile âdeta özdeşleşmiş olması…
Bizler ve daha önceki kuşaklar, Temel Reis’le büyüdük… Çelimsiz bir kahramandı ama bir kutu ıspanak konservesini sıkarak açıp içindekileri bir lokmada yuttuğunda ıspanaktaki demir nedeniyle güçlenir; yalnızca kız arkadaşı Safinaz’ı korumakla kalmaz, kötü adam Kabasakal’ı ve onlarca zarar vermeye kalkan kişiyi altediverirdi…
Aile baskısı yarattı
Ailelerimiz de bizlere Temel Reis’i örnek gösterir, “mutlaka ıspanak yemelisin, içinde demir var; bak, Temel Reis’i görüyor musun?!” derlerdi… Ben, ıspanağı zaten sevdiğim için çok önemli değildi bu durum ama arkadaşlarımın çoğu, ağzına bile koymak istemediğinden ıspanak yemek onlar için bir ızdıraba dönüşürdü…Yedirebilmek için üzerine yoğurt koymak gibi bir yöntem bulunmuştu ama sonraları, yoğurdun demir emilimine engel olduğu gerçeği ile karşılaşan arkadaşlarım, zar zor yenilen o kadar ıspanağın boşa gittiğine hayıfl anacaktı!
Peki ne olmuştu?
Olayın aslı şöyleydi: 19'uncu yüzyılın sonlarında Bunge adlı bir kimyager, ıspanakta çok fazla demir olduğunu kanıtladığını açıklamış (sonraları yayınlanan rakamlarda virgül hatası olduğu söylenmişti), bundan yararlanan konserve ıspanak üreticileri, rivayet olunur ki Temel Reis karakterini yaratan Segar’dan bunu kullanmasını istemişlerdi…
Çoook uzun yıllar sonra ıspanakla ilgili demir deposu “efsane”sinin gerçek olmadığı, içinde bulunan demirin vücuda yararlı olması için neredeyse kilolarca yenmesi gerektiği ortaya çıkmıştı… Çıkmıştı ama belki zorla yedirilmek istendiğinden, belki biraz kekremsi tadından ıspanaktan neredeyse nefret eden kuşaklar yetişmişti...
Bugünün çocuklarında öyle bir ıspanak fobisi yok gördüğüm kadarıyla… Bu vitaminler açısından zengin, lifli sebzeyi çok olmasa da tüketiyorlar… Bu satırların yazarı ise yemeğini, salatasını, yumurtalısını keyifle yiyor; köklerini ayrı, yapraklarını ayrı seviyor…
17 yüzyıllık bitki
Bu arada ıspanağın, başta ilk ehlileştirildiği yer İran olmak üzere Anadolu’da neredeyse 17 yüzyıldır tüketildiğine dikkat çekmek istiyorum… Ancak, ıspanağı bizim gibi taze taze tüketen ülkelerin sayısı çok değil… Tazelik, üzerine çamur bulaşmış yaprakların ve köklerin yıkanma problemini de getiriyor… Belki de sırf bu nedenle ıspanak almak istemeyen aileler olduğunu sanıyorum… Yaprakları ve kökleri ayıklayıp önce sirkeli suda, sonra temiz suda beklettikten sonra tüketmekte fayda var… Bir de ıspanağı pişirip yedikten sonra eğer kalırsa, hemen buzdolabına kaldırmak gerekiyor, oda sıcaklığında beklerse, içinde sağlığa zararlı bakteriler oluşabiliyor…
Jeniffer Lopez ve ıspanak
Ispanak, ünlülerin de gözdesi… Zirvedeki haberin kahramanı ise Jennifer Lopez… 2000’lerin ortalarında şöyle bir haber okuduğumu hatırlıyorum: “Jennifer Lopez, son olarak da ıspanak kürü uygulamaya başladı. Söylediğine göre özel doktoru ona her gün en az üç-dört yaprak çiğ ıspanak yemesini önermiş. Ispanakları yedikçe güçlenecek ve bünyesi güçlenince de hamile kalması kolaylaşacakmış!” Lopez’in o yıllarda verdiği beyanatlardan biri şöyle: “Doktorumun, ıspanak yemenin doğurganlığı artıracağını söylemesinden sonra günde üç öğün ıspanak yemeye başladım. Şimdi her gün sabah kahvaltısında ıspanaklı omlet, öğle yemeğinde ıspanaklı salata ve akşam yemeğinde ıspanak sote yiyorum."
Ispanak kürünün sonucu?!
Peki sonucu hatırlıyor musunuz? Lopez, 2004’te evlendiği üçüncü eşi Şarkıcı Marc Anthony’den 2007 doğumlu Emme Maribel Muniz ve Maximilian David Muniz adlarında ikiz çocukların sahibi oldu! Ispanağın gücü?