2018-2020 Programı ekonomide mevcut şartları sürdürmeyi hedef alan bir program

Hükümet, ülkenin mevcut imkanlarını değerlendiriyor, bu imkanları artırmak için alınacak tedbirleri ve bütün bunlardan sonra gelecek 3 yılda ekonomide ne gibi gelişmeler olabileceğini belirliyor.

Bunları “Orta Vadeli Program” olarak açıklıyor.

Dün açıklanan 3 yıllık Orta Vadeli Program, 2018-2020 yılları arasında ekonomide olacak bitecekleri toplu olarak gösteren bir belge.

Orta Vadeli Program'ın temel amaçları büyümenin hızlandırılması, istihdamın artırılması ve gelir dağılımın iyileştirilmesidir. Bunun için:

Makroekonomik istikrarın sürdürülmesi

Beşeri sermaye ve işgücünün kalitesinin artırılması

Yüksek katma değerli üretimin yaygınlaştırılması

İş ve yatırım ortamının iyileştirilmesi

Kamuda kurumsal kalitenin artırılması, hedefleniyor

Hedefler çok iyi belirlenmiş durumda. Ama bu hedeflere ulaşmak için yeni politikalara, radikal önlemlere ihtiyaç var.

-Dün açıklanan orta vadeli programa göre 2018 yılında enflasyonun yüzde 7'ye çekilmesi bekleniyor.

Enflasyon hedefi çok önemli. Çünkü yıl sonuna doğru tüketicisinden üreticisine herkes gelecek yıl bütçesini buna göre ayarlayacak.

Unutmayalım enflasyon, faiz oranlarını belirliyor, dolar fiyatının, altın fiyatının artışını etkiliyor.

Hükümet 2017 yılı enflasyonunu yüzde 9.5 olarak kabul ederek, 2018 enflasyonunun yüzde 7 olacağını programa almış. Unutmayalım 2017 yılında enflasyon şubattan temmuza yüzde 10’un üzerinde seyretti. Temmuzda yüzde 10’un altına iner gibi oldu, ağustosta yüzde 10.68’e yükseldi.

- İşsizlikte dişe dokunur bir iyileşme bekleyişi yok. 2018 yılında işsizlik oranı gene yüzde 10'un üzerinde kalacak. 2018 işsizlik tahmini yüzde 10.5 oldu.

Ekonomide hal ve gidişin ana göstergesi büyüme oranıdır. Programa göre, 2017 yılında büyüme oranı yüzde 5.5 olacak, önümüzdeki 3 yıl boyunca her yıl yüzde 5.5 büyüyeceğiz. Ancak unutmayalım 2017 büyümesi inşaata dayalı bir büyüme oldu. Hükümet piyasayı vergi indirimi ve kredi ile canlandırdı. 2018 yılında inşaata dayalı büyüme devam edebilir ama, Hükümet 2017 yılındaki gibi vergi indirimi ve kredi teşvikleri ile piyasaya güç veremez.

Orta Vadeli Program’la ilgili ilk açıklamalarda “Kaynaklar-Harcamalar-Yatırımlar” dengeleri ile ilgili bilgi yok. Tüketim ne kadar desteklenecek, üretken yatırımlar nasıl artırılacak, inşaat rantı nasıl önlenecek konularındaki tedbirler açıklanmadı.

Sabit fiyatlarla kişi başı gelir rakamları bilinmediği için, 2018 yılında ve daha sonraki yıllarda büyümeye dayalı olarak kişi başı ortalama gelirin nasıl artacağı belirsiz.

Önemli olan sabit fiyatlarla kişi başı gelirin artması, daha sonra da gelirin fertler ve bölgeler arasında eşit dağılımının sağlanması.

Ekonomide dolar Türk parası yanında ikinci para birimi olarak işlem görür hale geldi. İhracat ve turizm gelirlerimiz, ithalat harcamalarını karşılamıyor. Cari açık (döviz açığı) sorunumuz var. Önce açığın küçültülmesi önemli. Sonra küçülecek açığın yurt dışından finansmanı önemli.

Programda 2018 yılında ihracatın ithalattan daha hızlı artması bekleyişi var. Eğer ekonomi canlanacaksa, yatırımlar artacaksa, bunlara ek olarak petrol fiyatları yükslecekse, ithalat daha fazla artabilir. Sonuç olarak 2017 yılında 39.2 milyar dolar olacağı tahmin edilen döviz açığı 2018 yılında 40 .0 milyar dolarda kalamaz.

Her halde yıllık döviz açığımızın büyüklüğü nedeniyle, yurt dışına bağımlılığımız devam ediyor. Dövizin bulunurluğu ve fiyatı, yurt dışından döviz girişine bağlı olmaya devam edecek.

Hükümet, önümüzdeki 3 yılda da sıkı bütçe politikasını sürdürmeye niyetli. Açıklanan bütçe hedeflerine göre vergilerde indirim işareti de artırım işareti de yok. Bütçe açığı devam edecek. Bütçe açığı demek Maliye’nin iç piyasadan borçlanması demektir.

Yıllık programlar ve orta vadeli programlar, kaynaklar-harcamalar dengesine dayanır.

Buna göre ülkenin tasarruf, tüketim ve yatırım oranları belirlenir. Kaynak açığı ortaya çıkar

Devlet Planlama Teşkilatı döneminde bu dengeleri Devlet Planlama Teşkilatı kurardı. Şimdilerde Kalkınma Bakanlığı bu dengeleri kuruyor.

Bu tür dengeler kurulurken Hükümetlerin ekonomi politikalarında yapacakları önemli değişiklikler dikkate alınır.

Hükümetin 2018 yılında yatırımları, üretimi, istihdamı, büyümeyi artırma konularında iyi niyeti biliniyor.

Ancak iyi niyet yetmiyor. Öncelikle sınırlı kaynakların inşaata gitmesinin önlenmesi, ihracat pazarlarındaki daralmayı açacak siyasete dayalı olarak ihracatın ve ihracata yönelik üretimin artırılması önem taşıyor.

Batı ve Doğu ülkeleriyle siyasi sorunlarımızın turizm ve ihracat gelirlerinde olumsuz etkisini önlemek, 2018 yılının en önemli hedefi olacak. İhracata dayalı yatırım ve üretim politikası büyümenin önünü açacak.