Batıda seçim yarışı ve yansımaları: Biden- Trump, Macron-Le Pen, Sunak-Starmer

Çağlar KİMENÇE
Çağlar KİMENÇE PİYASA PERSPEKTİFİ [email protected]

 

2016 yılında Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Hillary Clinton ABD’nin 45. başkanı olmak için seçim yarı­şına girdiler. Seçimde Trump ipi göğüsledi ve ilk başkanlığına kavuştu.

Göreve gelme­den önce seçim sürecinde; Amerika’yı önce­likli konuma çekeceğini, iklim değişimi an­laşmalarından çıkacaklarını, Amerika’nın Avrupa, NATO, Asya ve nihayetinde Çin ile ilişkilerini sorguladığını vurgulayarak bu ilişkileri farklı noktaları taşıyacağını vadet­ti. Seçimi kazandıktan sonra vaatlerini ye­rine getirmeye başladı.

2020 yılındaki seçime ise Cumhuriyetçi Donald Trump ile Demokrat Joe Biden gir­di. Seçimi Biden kazandı. Biden, Trump’ın iklim konusunda, Avrupa ile ilişkiler konu­sunda yaptıklarını telafi etme yoluna gitti. Çin ile ilişkilerde yumuşak mesajlar verdi­ler. Ancak Çin’e karşı Trump tarafından inşa edilmiş olan gümrük duvarını, Çinli teknolo­ji şirketlerinin teknolojilerini geliştirmeleri­ne, teknoloji transfer etmelerine ve globalde söz sahibi olmalarına yönelik sınırlamaları sürdürdüler. Hatta yeni kısıtlayıcı kararlara imza attılar. Trump’tan sonra Biden dış iliş­kilerde farklı bir ana yaklaşım-perspektif çizmedi. 44. Başkan Demokrat Obama idi, 45. Başkan Cumhuriyetçi Trump, 46. Başkan Demokrat Biden oldu. Başkanlık sağ sol ara­sında el değiştirdi. Ancak globalle kurulan ilişkilerde ana çerçeve değişmedi, devamlı­lık hali bozulmadı diyebiliriz.

2024 yılı, yine seçim yılı

Bu kez ABD’nin yanı sıra Avrupa ve İngil­tere’de de seçimler yapılıyor. Fransa’da se­çimin ilk turu geçtiğimiz hafta sonu yapıl­dı. İkinci tur ise 7 Temmuz’da yapılacak. İlk turda sağ kanat galip geldi. Fransa’nın Avru­pa Birliği’nden çıkabileceği (FREXIT) spe­küle ediliyor. Yukarıda ABD için yaptığımız “devamlılık” tespiti kapsamında Fransa, birlikten çıkış yapabilir mi? Teorik olarak evet diyebiliriz. Soruya Fransa’nın birlik lehine açıklamaları, “Avrupa ordusu olma­lı” söylemi, Fransa’nın birliğin Almanya ile sacayağı olduğu görüşü, birliği domine etme çabası gibi faktörleri göz önüne aldığımız­da Fransa’nın birlikten çıkmamasının daha olası olduğunu söyleyebiliriz. Seçmenin re­aksiyonu, sağı iktidara taşıyabilir. Göçmen­ler konusunda uyumlanma, entegrasyon gibi başlıklarda çizgiler belirginleşebilir. Ancak Fransa’nın birlikten yana tavrı değişmeye­bilir. Bu ise mevcut siyasi-ekonomik yapı­nın devamını mümkün kılabilir.

FREXIT-BREXIT

Piyasa, Fransa’da siyasi resmin sağa kay­masını FREXIT riski ile olumsuz algılar­ken, İngiltere’de yapılacak seçimde, siyasi resmin sola kaymasına olumlu tepki vermi­yor. BREXIT oldu bitti ve İngiltere İşçi Par­tisi’nin tekrar AB’ye katılma gibi bir söylemi yok. Fransa’daki Ulusal Birlik Partisi’nin de birlikten ayrılmak gibi bir vaadi yok. Bu se­beple İngiltere’de iktidar değişirse “İngilte­re AB’ye geri döner” sözünü speküle etme­nin arkası ne kadar boş ise aynı şekilde piya­sada oluşan FREXIT spekülasyonunun bir karşılığı olmadığını söyleyebiliriz.

Ekonomi politikalarında sürpriz

Sağlık gerekçeleri ile Biden’ın adaylığı tartışılıyor ancak Biden aday olarak kalır­sa, yarıştaki mevcut dinamik sürebilir. Bi­den’ın kondisyonu Trump’a avantaj sağ­layabilir. Biden’ın yerine başka bir aday geçerse seçim tahminleri adayın kim oldu­ğuna bağlı olarak değişebilir. Kasım ayın­daki seçimin bizi ilgilendiren tarafı ABD ekonomi politikaları ve politikadaki deği­şim ihtimali. Aynı cümleyi Fransa ve İngil­tere için de kurabiliriz. Temelde adı geçen ülkelerin ekonomi politikalarında ve dış siyasi ilişkilerinde sürpriz görmeyebiliriz. Seçim sonrası isimler-partiler değişse de ülkenin duruşunda sürpriz görülmeyebilir.

Trump’a parantez açmakta fayda var

Trump, kendine özgü bir yaklaşım sergi­liyor. Neler yapacağını ise açıkça ifade edi­yor. Sürpriz etkisi yaratmıyor. Bu sebeple zaten bir dönem pratik ettiği yaklaşımının benzerini ikinci döneminde de sürdürebi­lir. Piyasalar ise seçim tarihi yaklaştıkça, Trump’ın kazanma ihtimaline bağlı olarak vaatlerini fiyatlayabilir.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Fed yine hata yapar mı? 11 Eylül 2024
Korku, endişe, panik 07 Ağustos 2024