Doğu'da altyapı sorunu

Türkiye'de sanayileşme tartışmalarında eskiden devamlı olarak altyapıdan söz edilirdi. Sonra altyapı unutuldu. Teşvikten söz edilmeye başlandı. Altyapısı olmayan bölgeye, ne kadar çok teşvik verilir ise verilsin sanayin gitmesi imkansızdır. Gider ise yaşayamaz.

Doğu'da işçiliği istediğimiz kadar ucuzlatalım, hatta işçilik faturasının tamamını bir fondan karşılayalım, sadece bu teşvike dayalı olarak Doğu'ya yatırım yapılmaz. Yapılamaz. Gerçekçi olalım. Türkiye'nin sanayileşmenin gereği olan altyapısı eksik. Doğuda durum daha kötü.

Altyapı öncelikle hukuktur. Hukukun iyi işlemesidir. Can ve mal güvenliğidir. Sosyal gelişmişliktir. Temiz çevredir. Yaşanabilir ortamdır. Çocuklar için çağdaş eğitim tesisleri, spor kompleksleri, sosyal kulüplerdir. Hastanedir.

Yabancı sermayenin Türkiye'de yatırım yapabilmesi için, yabancı sermayenin temsilcisi olarak,yöneticisi olarak,çalışanı olarak Türkiye'ye göndereceği elemanları, başka ülkelerdeki yaşam şartını arar. Artık insanlar tek başlarına, para kazanmak için yabancı ülkelere gitmiyor. Ailesi ile gidiyor. Para kazanırken alıştığı yaşamı sürdürmek istiyor. Karısı tenis oynayacak, yüzecek, golf kulübüne gidecek. Çocuğu uluslararası bir dilde eğitim veren iyi bir okulda okuyacak.

Nasıl yabancılar bu imkanları Türkiye'ye gelirken arıyorlar ise, Türkler de büyük kentlerden, Batı'dan Doğu'ya giderken aynı arayış içinde olurlar.

Unutulmasın, ciddi sınai tesis sadece işçi ile çalışmaz. O tesisi yaşatacak başarıya götürecek beyaz yakalı üst kadrodur. Mühendislerdir, yöneticilerdir.

Bunlar sosyal ve insani arayışlar.

Bunların ardından fiziki arayışlar gelir. Ulaştırma, haberleşme imkanları, su, elektrik, doğalgaz imkanları, kanalizasyon, çevre temizliği önem taşır.

Doğu'da genelde bir gelişme hareketi var. Birçok şey dünden daha iyi. Ama şunu kabul edelim ki Doğu'nun şartları Batı'nın şartlarının çok gerisinde.

İşte bu nedenle istihdam teşviki ve vergi teşviki ile sanayinin Doğu'ya kaymasını beklersek daha çok bekleriz.

İyi de çözüm yok mudur? Devlet Planlama Teşkilatı'nın ilk yıllarında Doğu'nun kalkınma stratejileri araştırılırken üzerinde en fazla durulan öncelikle birkaç cazibe merkezi oluşturulması idi.

Her şehri Batı'daki şehirler çizgisine hemen çıkaramayız. Fakat birkaç şehri cazibe merkezi olarak belirleyerek o şehirlerdeki altyapıyı geliştirebiliriz.Sosyal ve fiziki altyapı kendi kendine bir teşviktir. Bu konulardaki gelişme Doğu'da gerçek ve sağlam sanayileşmenin yolunu açar.