Dolar 2018 yılında bile hani 1.97 düzeyinde kalacaktı!
Onuncu beş yıllık kalkınma planı kabul edileli daha üç ayı biraz aşkın bir süre geçti. Onuncu plana göre, 2018 yılı ortalamasında dolar kuru 1.97 lira olarak varsayılmıştı. Dedik ya aradan üç ay kadar bir süre geçti ve önceki gün açıklanan 2014-2016 dönemine ilişkin OVP’de gördük ki, 1.97 çoktan unutulmuş bile!
Ortalama kurda bu yıl için gerçekleşmenin 1.8943 düzeyinde olacağı tahmin ediliyor. Zaten beklentiler de bu yöndeydi. Biz de bu köşede 27 Eylül’de 2013 ortalama kurunun 1.88-1.90 arasında gerçekleşmesinin beklendiğini yazmıştık.
Önceki gün açıklanan OVP’ye göre, dolarda ortalama kur hedefi ya da varsayımı 2014 için 1.9827, 2015 için 2.0420, 2016 için ise 2.1034 düzeyinde.
Yeri gelmişken dolar için ortaya konulan bu rakamların hedef mi, varsayım mı olduğu tartışmasına da kısaca değinmekte yarar var. Bu rakamlar, cari fiyatlarla GSYH’nin dolar bazlı GSYH’ye bölünmesiyle bulunuyor. Cari fiyatlara göre GSYH’yi belirleyen de dolar bazlı olanı belirleyen de hükümet. Dolayısıyla, bu iki büyüklük arasındaki ilişkiyi ortaya koyan kuru öngören, hedefleyen ya da varsayan, nasıl tanımlarsanız tanımlayın, hükümet.
Başbakan Yardımcısı Ali Babacan da OVP’yi açıklarken üstüne basa basa bu rakamların bir hedef değil, yalnızca varsayım olduğunu söyleme gereği duydu. Varsayımla hedef arasında bir fark var elbette. Ama doların hangi düzeyde olabileceğini varsaymakla tüm dengelerinizi ona göre oluşturmuş, bir anlamda doları o düzeyde hedeflemiş de oluyorsunuz. Dolayısıyla, “Biz yalnızca varsayımda bulunuyoruz, bu rakamlar hedefimiz değil” demek doğru, ancak eksik bir değerlendirme.
Peki, kabul; dolarda hedef değil varsayım var. İyi de, biz varsayma özürlü müyüz? Daha üç ay önce, doların 2018’de 1.97 olacağını varsayacağız, şimdi ise 2014 için 1.98’lik bir varsayımda bulunacağız.
Onuncu beş yıllık kalkınma planını hazırlarken dünya süt liman mıydı ki; ABD’den can sıkıcı bilgiler gelmemiş miydi ki; yani ne değişti ki o günden bu yana rakamları böylesine revize etme ihtiyacı duyduk. O zaman mı baştan savmaydı rakamlar, şimdi mi öyle? Birinden biri pek doğru görünmüyor, değil mi?
Bu arada, Türkiye hemen her orta vadeli programda bir yandan TL’nin reel olarak değerleneceğini “varsayıyor”, ama bir yandan da ihracatın ithalattan daha hızlı artacağını öngörüyor.
2014-2106 döneminde de aynı durum geçerli. TL’nin 2014’te dolara karşı reel olarak yüzde 1.2 değer kazanacağı öngörülüyor. Ama ihracat artışı, ithalat artışından daha yüksek olacak diye bekleniyor.
Elbette ihracat ve ithalat artışını belirleyen yalnızca kur değil. Ancak, TL reel olarak değer kazanırken ihracatın ithalattan daha hızlı artmasının öngörülmesi bir tek 2014’e de özgü değil ki…
