Dünyada fiyatlar düşerken bizde yükseliyor
Teknolojinin gelişmesi dünyayı küçülttü yargısı çok yaygın olarak kabul görür. Özellikle televizyonun ve internetin varlığı bu yargıyı iyice güçlendirdi. Ancak ben Türkiye ve Türkler için pek öyle düşünmüyorum. Hatırlıyorum doktora sonrası ABD’ye gittiğimde bir Türk öğrenci ile karşılaşmıştım, sadece doktora yaptığı kenti görmüştü, ABD gibi bir yerde dünyası sadece bir kent ile sınırlı kalmıştı. Bir başka örnek, geçen hafta yüksek lisans sınıfımda kaç kişi Bizet’nin Carmen Operasını izledi diye sordum, sadece bir kişi olumlu yanıt verdi. Halbuki ellerinin altındaki telefonlardan ücretsiz olarak operayı izleyebilirlerdi. Söylemek istediğim dünyaya açık olmak sadece buna olanak olup olmaması ile ilgili değil. Nasıl, ne kadar, neyi kullandığınız ile ilişkili.
Bu olgu ekonomi içinde geçerli. Ekonomi ile ilgili verilere kolayca ulaşmak mümkün. Oturup çalışılırsa bu verilerin neyi ifade ettiğini kolayca anlamak mümkün, fakat kolaycılığa kaçılıp, başkasının sözleri ile yerel düzlemde kalınıyor. Halbuki biraz araştırılsa, kafa yormaya başladığımız konuya ilişkin bazı sorular türetsek, yerellikten kurtulup, dünya ile eklenmek daha kolay olacak. Örneğin yerel düzeyde egemen görüşlerden birisi olan “dünyanın ekonomide parlayan yıldızı Türkiye” savının doğru olmadığını, en hafifinden bir temenni olduğunu göreceğiz. Biz şimdilik bu bağlamda gündemde olan bir iktisadi sorun üzerine yoğunlaşalım. Soru şu olsun: “Dünyada birçok ülkede emtia piyasasında fiyatlar düşerken, Türkiye’de neden yükseliyor?” Soruyu sorduk, şimdi yanıtını araştıralım.
Internete “ Commodity Prices” diye yazdığınızda dünya emtia fiyatları karşınıza geliyor. Ben bunu yaptım, size bulduğum fiyat endekslerindeki değişmeleri veriyorum.
Eylül 2014 kullanılarak tarafımızca hazırlanmıştır. Türkiye için fiyatlar Ağustos, dünya için Temmuz ayı verisidir.
Bu tablodan birkaç sonuç çıkartabiliriz. İlk çıkarsamamız; Türkiye’de temel mallarda fiyat artışları dünya fiyatlarının çok üzerinde seyretmekte olduğudur. Özellikle ülkemiz için temel ithal malı olan enerjide dünyada fiyatlar on iki aylık dönemde %6,82 düşerken, Türkiye’de düşmemesi, tam aksine %2,45 oranında yükselmesi sanayi sektörü için önemli bir maliyet artışını ifade etmekte, sanayi ürünü ihracatçısının (toplam ihracatımızın %93’ünün sanayi ürünü olduğunu düşündüğümüzde veri daha da önemli hale gelmekte) rekabet gücünü azaltmakta. Yine sanayi sektörünün kullandığı ara malı fiyatları dünyada on iki aylık dönemde %3,58 düşerken, Türkiye’de %6,39 arttığını görüyoruz. Bu gelişmeler sonrası ihracatta patlama beklemek biraz hayalcilik olduğu kolayca ortaya çıkıyor.
Devam edelim. Neden Türkiye’de fiyatlar artıyor sorusunu soralım. Buna verilen ilk yanıt kur artışları, ikinci yanıt ise kuraklık oluyor. Bir soru daha soralım, neden kurlar arttı, neden bu ülkede kuraklık başımıza bela oldu.
İki küçük yanıt. İlki şu, enfl asyon hedefl emesi bir tercihtir, iktisatta da her tercihin bir alternatif maliyeti vardır. İkinci ise, başınızı kaldırın gökdelenlerini göreceksiniz. Onların alternatif maliyeti de susuzluktur. Geriye kalan yanıtları lütfen siz araştırın, internet elinizin altında.