Erguvan vakti havanız nasıl?

Filiz KARAOSMANOĞLU
Filiz KARAOSMANOĞLU SÜRDÜRÜLEBİLİR YAŞAM filiz@itu.edu.tr

Havanız, havamız iyi olmalı. Nisan ayının hediyesi erguvan ağaçları, mayıs ayında İstanbul'a güzelliğini sunarken hem bulunduğumuz iç ortamlarda hem de dış ortamlarda havamız iyi olmalı. Hava yedi doğal kaynağımızın lideridir. Hava yaşamdır, sağlıktır. Hava kalitesi mühimdir.

Havamızı nasıl takip edebiliriz? İlgili resmi birim Çevre ve Şehircilik Bakanlığı (ÇŞB) Laboratuvar, Ölçüm ve İzleme Dairesi Başkanlığı Hava Kalitesi İzleme Şube Müdürlüğü olup, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) bizlere hava-sağlık ilişkisi için kolay anlaşılır bilgiyi günlük veri olarak sunar. Hava kirliliği illerdeki ÇŞB hava kalitesi ölçüm istasyonlarında saptanmaktadır. Yanısıra ÇŞB'nin mobil 3 adet ölçüm aracı ile Ankara'da 8 istasyon, İstanbul Büyükşehir Belediyesi'de 10, İzmir Büyükşehir Belediyesi'de 6, ve Kocaeli Dilovası Organize Sanayi Bölgesi’de 1 adet istasyon bulunmakta ve ülkemiz genelinde Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı hizmet vermektedir. Havadaki partikül maddeler, karbon monoksit, kükürt dioksit, azot dioksit ve yer seviyesi ozon kirleticileri saptanarak HKİ hesaplanmakta ve Coğrafi Bilgi Haritası'nda (CBH) Orta; Hassas; Sağlıksız; Kötü; Tehlikeli tanımlamaları farklı renklerle sunulmaktadır. Yaşadığımız yerin, gideceğimiz yerin havasını takip edebiliriz.

ÇŞB verilerine göre hazırlandığı belirtilen Çevre Mühendisleri Odası 2018 yılı Türkiye Hava Kirliliği Raporu'na göre hava kirleticilerinin diğer bölgelere göre daha az olduğu iller Ardahan, Artvin, Gümüşhane Gemilerçekeği, Rize Ardeşen Tunceli. Bu şehirler arasından iki yeri gezgin önerisi olarak belirtmek isterim. Güzelim ülkemizin ilk ve tek biyosfer alanı Artvin Camili Havzası ile Munzur- Tunceli'yi mutlaka görmek gerek.

Havadaki her bir kirletici farklı sağlık bozulmalarına neden olmaktadır. Solunum, göz, kalp, kanser hastalıkları, yeni doğan bebek ölümleri artmaktadır. İnsanoğlu temiz hava solumaz ise vücudunun direnci düşer, yorulur ve yaşam kalitesi bozulur. Sağlık Bakanlığı Türkiye Kronik Hava Yolu Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı (GARD) il sağlık müdürlükleri ve ilgili tıp sivil toplum gücüyle yürütülmektedir. 3 Mayıs Dünya Astım Günü'nde "Astımınızı Rahatlatın, Hayatınıza Sağlık Katın" başlığı için düzenli egzersiz; düzenli ve dengeli beslenme; tütün ve tütün ürünlerini kullanmamak ve "Solunan Ortam Havasını Temiz Tutmak" önerildi. 2003 yılında kabul edilen Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi'ni Türkiye 2004 yılında kabul etti. Ardından başlayan "Dumansız Hava Sahası Projesi" yaygın etkili oldu. 2018-2023 Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı ile tütün kullanım oranının düşürülmesi hedeflenmekte. Bina içi solunan havayı temiz tutmak ve istenen ısıtmasoğutma konforunu sağlamak, doğru ve yeterli iklimlendirmek enerji tüketimi demek. Havamızda neler olduğunu iyi bilmek demek. İç mekanda eğer teknik uygun olmayan koşullarda yakma ile ısınma-pişirme yapılıyorsa karbon monoksit, azot dioksit, hidrokarbon ve partikül kirliliği olur. Sigara dumanında dört binden fazla zararlı organik kimyasal bulunmaktadır. Binadaki sentetik mobilya, döşeme ve boyalardan uçucu organik bileşikler çıkarken, yapının yer ve niteliklerine bağlı olarak asbest, kurşun, radon ortamda bulunarak, aşırı nem, toz, virüsler, bakteriler, böcek ilaçları ile mikroorganizma kökenli uçucu organik bileşikler iç ortamı kirletmektedir.

Ortamdaki koku, nem, bayat hava, havasızlık evin konforunu ve yaşayanların sağlığını bozar. Temiz hava kalitesinin akçeli maliyeti ve de iklim değişimine maliyeti vardır. Diğer deyişle binanın karbon ayak izini yaratılan hava kirliliği azaltır veya artırır. Soluduğumuz hava değişir. Gezegenimizde hep refah ve konforun çevresel bedelini öderiz. Kirli havanın da temiz havanın da insanoğluna bedeli ağır. Kamu sağlığı mühimdir. Bu yıl küresel gündemde hava kirliliği önde olacak. Havamız bizler ve erguvan çiçeklerimiz için iyi olmalı.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar
Mavi ve kadın 24 Eylül 2019
Yaşamı Solu 11 Haziran 2019
Sade yaşam 12 Şubat 2019