Gümrük kolaylıklarında yeni dönem başlıyor
Gümrük işlemlerinde 2013 yılından beri kolaylık sağlayan yeni bir uygulama olan Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü (YYS) konusu bugünlerde gündemde. Bu zamana kadar ithalat işlemlerinde kolaylık sağlayan Onaylanmış Kişi Statü Belgesi (OKSB) yani “mavi hat” uygulanıyordu. 15 Ağustos 2017 tarihi itibarıyla ithalatta OKSB uygulamasına son verilerek sadece YYS uygulamasına geçilecek ve bu statüye sahip şirketler ithalat işlemlerinde aynı mavi hat gibi yeşil hattan yararlanacak. Üretimin, istihdamın ve ihracatın ithalata bağlı olması nedeni ile ithalat maliyetleri hem rekabet avantajı hem kârlılık açısından çok önemli oluyor. Bu nedenle de OKSB’den gelen ithalat maliyet avantajını devam ettirebilmek için YYS sahibi olmak gerekecek.
Her ne kadar bu süreç ithalatçılar açısından çok önemli olsa da şu ana kadar OKSB sahibi olan 922 şirketten yalnızca 91 adedinin YYS sahibi. Nakliye ve lojistik şirketlerini de dikkate alırsak 11 Ağustos tarihi itibarıyla 100 şirketin YYS sahibi olduğu görünüyor (Gümrük ve Ticaret Bakanlığı başvurular ile bu sayının 112 olduğunu açıkladı). Bu sayı beklentinin altında olsa da ithalatta mavi hat avantajından yararlanan şirketlerin yakın zamanda YYS alım süreçlerine başlayacağı ve tamamlayacağı tahmin ediliyor.
Yetkilendirilmiş Yükümlü Statüsü ne gibi avantajlar sağlıyor?
Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS), uluslararası adı ile "Authorized Economic Operator (AEO)” güvenilir ve mevzuat uyarınca belirtilen koşulları yerine getiren şirketler için ithalat ve ihracat süreçlerinde gümrükleme işlemlerindeki süreyi en aza indiren ve bu şirketlerin ithal eşyasını doğrudan fabrikaya getirilebildiği veya ihraç eşyasını fabrikadan gümrük sınırına gönderebildiği bir uygulama.
YYS sadece bir yeşil hat avantajı sağlamıyor
Birçok şirket YYS sahibi olma kararını, esas olarak mevcut mavi hat avantajını devam ettirmek amacıyla alıyor. Bunun ana nedeni olarak, “ithalatta yerinde gümrükleme” uygulamasının hayata geçmemiş olduğu anlaşılıyor. Bu nedenle de YYS aynı OKSB’deki mavi hat uygulamasında olduğu gibi yeşil hat olarak, yani kolay muayene hattı gibi algılanıyor. Hâlbuki avantajlarına bakıldığında bir mavi hat uygulamasından öte kapsamlı bir gümrük kolaylığı olduğu görülüyor.
YYS belgesinin asıl önemi özellikle Avrupa Birliği (AB) Gümrük Kodu’nun ülkemizde uygulamaya geçtiği zaman anlaşılacaktır. Şu an taslak aşamasında olan bu çalışmanın 2020 yılına kadar yürürlüğe girmesi bekleniyor. Bu çalışmanın tamamlanması ile YYS sahibi şirketler;
- Tüm gümrük işlemlerini tek bir gümrük idaresinde yapma imkânından (merkezi gümrükleme uygulaması),
- İthalat ve ihracat işlemlerinin kayıt yoluyla beyan edilmesi,
- Vergi hesaplamalarının kontrolünü kendilerinin yapma (öz değerlendirme),
- İthalat vergilerini aynı KDV uygulamalarında olduğu gibi ayda bir verilecek beyanname ile gümrük idaresine iletme,
- Vergileri 1 ay erteleme avantajlarından yararlanacak.
Ne yapılmalı?
15 Ağustos tarihinden sonra ithalat işlemlerinde kolaylık sağlayan OKSB (mavi hat) uygulamasına son verilerek sadece YYS ile devam edilecek. Daha önceden mavi hat uygulamasına son veren tarihler uzatılmış olsa da 15 Ağustos tarihinin uzayacağına yönelik şu ana kadar bir açıklama yapılmadı. Aksine, uzamayacağına yönelik açıklamalar da yapıldı. Yine de son ana kadar mavi hat kullanımına ilişkin sürenin uzayacağına yönelik beklenti devam ediyor. Ancak sürenin uzamasına ilişkin bir düzenleme yapılacak olsa bile bunun sınırlı kişiler için (sadece başvuru yapanlar) ve kısa bir süre olacağını (3 veya 6 ay) bekliyoruz. Bu nedenle şirketlerin bu yeni duruma göre fayda-maliyet analizleri yaparak YYS almama kararlarını yeniden gözden geçirmelerinde fayda görüyoruz.
Ayrıca, YYS sürecine olan ilginin artması için bu sertifikanın bir muayene hattı avantajından öte olduğunun uygulamalar ile öne çıkarılması gerekiyor. “Yerinde gümrükleme” uygulamasının ithalat için de uygulamasına yönelik gerekli altyapı çalışmalarının tamamlanması oldukça önemli. Bununla birlikte AB Gümrük Kodu’ndan gelen avantajlara ek olarak aşağıda belirtilen ve YYS şirketler için oldukça önemli olan aşağıdaki hususlara da yer verilebilir:
• YYS şirketlerinin kayıtları esas alınarak beyannamede düzeltme yapılmasına izin verilmesi,
• Ürün güvenliği ve denetimi kapsamında yapılacak denetimlerin ithalat aşamasından sonra yapılması (CE işareti kontrolü gibi),
• Diğer kurumlardan izin veya uygunluk alınarak yapılacak ithalatlarda bu belgelerin daha sonradan ibraz edilmesi,
Bu ilave avantajlar ile YYS alma yönünde kararsızlıklar da ortadan kalkacaktır.