İhracat sorunu
Haftanın ilk günü TUİK tarafından açıklanan dış ticaret istatistiklerine göre Temmuz ayında ihracat 2014 yılının aynı ayına göre %16,2, ithalat %8,7 oranında azaldı. Bu gerçekleşme çok şaşırtıcı olmasa da, yine de birçok kesimin ekonomiye ilişkin kötümserliğini artırdı.
Haksız da değiller. Çünkü ihracat 2009 krizinden bu yana ilk defa bu kadar hızlı ivme kaybetti. İhracat 2015 yılının ilk yedi ayında kesintisiz olarak bir önceki yılın aynı ayına göre düşmeye devam ediyor. 2015 yılının Ocak-Temmuz döneminde ihracatta yaşanan düşüşler, 1985 yılından bu yana 2009 yılı hariç (%22,9 yıllık bazlı düşüş) hiç bir yıl da görülmedi.
Şimdi sorulan soru şu: ihracatta ki bu olumsuz tablonun nedeni(leri) nedir? Hemen söyleyelim ilki küresel ölçekte dış ticaret hacminin daralmasıdır. Dünya Ticaret Örgütü’nün verilerine göre küresel ölçekte ihracat düşüyor. 2015 yılının ilk çeyreğinde dünya ihracatı 2014 yılının ilk çeyreğine göre %4,7 azaldı. Bu azalışta başı %10,5’luk düşüş ile Avrupa çekti. Avrupa’yı %10,9 ile Brezilya ve %22,5 ile Rusya takip etti. İhracat artışında ise başı %10,8 ile Çin ve %5,0 ile ABD çekti. Yani sorun sadece Türkiye’ye özgü değil. Küresel ekonomi serbest ticaret modelinde tıkanmış gözüküyor.
Bu arada dış talepteki daralmaya rağmen başta AB ülkeleri olmak üzere birçok ülkede büyüme oranının geçen yıla göre daha yüksek düzeyde seyretmesinin arkasındaki gerçekte de kendiliğinden ortaya çıkıyor. Büyümenin kaynağı iç talep. Bu sonuç iç talep artışından korkan Türkiye’nin bu kararını artık sorgulaması gerektiğini de ortaya koymakta.
Türkiye’nin ihracatındaki azalışta Euro-Dolar paritesindeki gelişmeler kadar geleneksel pazarlarda yaşanan siyasi ve ekonomik sorunlarda önemli rol oynamakta. Örneğin Ortadoğu’daki savaş ve terör dalgası bu ülkelere yapılan ihracatı olumsuz yönde etkilemekte. Ortadoğu’ya yapılan ihracat Temmuz ayında %12,0, ilk yedi ayda %7,9 kayba uğradı.
İhracattaki düşüşte Haziran ayında Bursa merkezli yaşanan grevlerin neden olduğu üretim kaybı da etkili oldu. Nitekim otomotiv sektörü ihracatı Temmuz ayında %20,3, Ocak-Temmuz döneminde %10,3 azaldı.
Çin etkisi sadece ithalatta değil, ihracatta da sürmektedir. Çin ile birlikte riskli ekonomiler gurubu içinde yer alan Brezilya, Endonezya gibi ülkelerin paralarının değer yitirmesi.Türkiye’nin ihracattaki fiyat avantajını yok etmekte.
İhracatın düşmesinin nedenlerinden birisi de Rusya’nın uyguladığı ambargonun Türkiye’nin ihracatını engellemesidir. Nitekim Rusya’ya yapılan ihracat Temmuz ayında %47,8, Ocak-Temmuz 2015 döneminde %39,5 azaldı.
Tüm bu olumsuz gelişmelere rağmen siyasi partilerimiz bir hükümet kurmayı beceremedi. Merak ediyorum şimdi hangi gerekçe ile oy isteyecekler.
