Jackson Hole sonrası
Jackson Hole’un kısa vadeli piyasalara etkisinin ötesinde, bazı yapısal konulara kafa yormak için iyi bir zaman. Bazıları tarafından veda olarak da görülen Yellen’in, Jackson Hole konuşması bence söylediklerinden ziyade söylemedikleri açısından ilginçti. Konuşmanın sonundaki ileride piyasalarda görülebilecek balon uyarısını saymazsak, önceki krizlerden ne kadar ders alınmış olunduğu konusu bize göre soru işareti.
Aslında iktisat tarihine daha yakından bakıldığında özellikle paranın doğasının, borç döngülerinin ve finansal istikrarsızlık konularının yüz sene önce bazı açılardan daha derinlemesine incelenmiş olması ya da tartışmalarda daha fazla yer bulması dikkat çekici. Sadece “Banking School” veya “Austrian School” ekollerinin değil, Keynesyan düşüncenin devamı sayılabilecek Minsky gibi iktisatçıların katkılarının da özellikle ana akımda göz ardı edilmesi ilginç ve üzücü. Piyasalar ile haşır neşir olmuş Keynes, Cantillon gibi iktisatçıların veya en azından ticaret ile uğraşmış Schumpeter gibi olanlarının, piyasaların veya genel olarak finansın ekonomi üzerindeki etkilerini daha iyi analiz etmiş olmaları tesadüf değil. Keynes piyasalarda servetler kaybedip sonra kazanmış biri, Cantillon ise John Law’ın 1800’lerde yarattığı balondan piyasalarda faydalanmış ve zamanında satıp çıkmış bir iktisatçı. Resmi kurumlar arasında ise sanırız BIS, finansal döngüleri analizlerin ana odağı haline getiren ve 2008 krizini önceden doğru sebeplerden dolayı öngörebilmiş tek kurumdu. BIS’in başarısında kullandığı analitik çerçevenin katkısı olduğunu düşünüyoruz.
Bu gözle Yellen’in konuşmasını tekrar okuduğumuzda şaşırtıcı birkaç ayrıntı daha fark ettik. İlki özeleştiri çabası. Kısaca “şimdi geçmişe baktığımızda eksik ve hatalı olduğumuzu kabul ediyoruz” anlamına gelen ifadeler. Fakat bu özeleştirilerin devamında finansal sistemin çok daha sağlam olduğuna dair vurgular vardı.Yellen’ın, 2007 Ağustos Jackson Hole toplantısında genel havanın iyimser olduğunu ifade etmesi de bir özeleştiri olarak görülebilir. Fakat metnin içinde Dipnot 2 olarak yer alan ve Bernanke’nin Mayıs 2007’de yaptığı "The Subprime Mortgage Market” isimli konuşmasının metnini okuduğumuzda o dönem ile ilgili hafızamız tekrar tazelenmiş oldu. Bernanke, konuşmasında esas olarak subprime piyasasındaki gelişmelerin ekonomi üzerindeki etkilerinin sınırlı olacağını iddia ediyor. Zira özellikle merkez bankaları ve piyasanın genel görüşü de bu yöndeydi. Yani piyasalarda özellikle kaldıraçlı ve karmaşık işlemlerin, çapraz yükümlülüklerin ve gölge bankacılık olarak anılan bankacılık dışı kesimin riskleri ile bunların etkilerini göz ardı ediyordu. Yellen ve Draghi’nin Jackson Hole konuşmalarını bu gözle okumak, mahcup öz eleştiri ve dolaylı birkaç uyarı hariç, finansal tarihten ders alınmış olduğuna dair inancımızı maalesef artırmadı.