Kamu bankaları faizi aşağı çekmek bir yana artırma eğiliminde

Önce şu gerçeğin altını çizelim. Mevduat faizleri de, kredi faizleri de artıyor. Faizdeki bu artış eğilimi çok belirgin. Bu kısa izahtan sonra gelelim asıl konumuza; çünkü bugün üstünde durmak istediğimiz konu başka...

Başta Cumhurbaşkanı Erdoğan olmak üzere hükümet kanadı faizin yüksekliğinden şikayetçi. Özellikle Erdoğan, önceki gün yine bu konuya değindi ve bankaların milyarlarca lira kar ediyor olmalarına karşı "Faiz lobisine mi çalışacağız" şeklinde bir çıkış sergiledi. Erdoğan, faizin düşmesi konusunda Merkez Bankası, BDDK ve kamu bankalarının aktif rol alması gerektiği görüşünü dile getirdi. Erdoğan bu görüşleri ilk kez ifade ediyor da değil üstelik.

Ortada tuhaf bir durum yok mu sizce de... Cumhurbaşkanı Erdoğan yıllardır faizin düşmesi gerektiği görüşünü savunuyor; bunun için kamu bankalarının bir anlamda öncü olması gerektiğini söylüyor. Ama bakıyorsunuz, kamu bankaları faizi düşürmek ya da diğer bankalara göre düşük tutmak şöyle dursun, giderek diğer bankaların uyguladığı oranlara yaklaştırıyor, hatta oranlarını eşitliyorlar.

Buyurun resmi oranlara...

Banka banka araştırma yapmaya, kimin ne faiz uyguladığını belirlemeye çalışmaya gerek yok. Merkez Bankası tüm bankacılık sisteminin mevduata uyguladığı azami faiz oranlarını TL, dolar ve euro ayrımında açıklıyor, hem de vade detayına kadar inerek.

2016 ve 2017 yıllarının aralık aylarında uygulanan azami oranların listesini çıkarıp karşılaştırdık. Bu oranların fiilen uygulanan oranlar olduğunu, bankaların Merkez Bankası'na "uygulayabilecekleri tavan faizi" ayrıca ilettiklerini belirtelim. Örneğin bir aya kadar vadeli TL cinsi mevduatta aralık ayında fiilen uygulanan oran yüzde 15.90 ama bir ya da birden fazla banka "uygulayabilecekleri faiz" olarak yüzde 20 bildirmiş durumdalar. Yüzde 20 de Merkez Bankası kayıtlarında yer alıyor.

2016 yılının sonundaki oranlara bakıyoruz, her üç para cinsinde de, tüm vadelerde de kamu bankaları diğer bankalardan daha düşük faiz uygulamışlar. Öyle ki, kamu ve diğer bankalar arasında bir aya kadar vadeli TL cinsi mevduatta tam 3.50 puan, bir yıl ve daha uzun vadeli mevduatta 2.73 puan fark var.

2017 sonuna geliyoruz; bir ay vadeli mevduattaki 3.50 puanlık fark sıfırlanmış. Bir yıl ve uzun vadeli mevduattaki 2.73 puanlık fark da 1.00 puana inmiş.

Kamu bankaları dışında kalan bankalar 2016'nın aralık ayında bir ay vadeli mevduata yüzde 15 faiz uyguladılar. Bu bankalar 2017'nin aralık ayında faizi yüzde 15.90'a çıkardılar.

Ama kamu bankaları aynı tarihler itibarıyla bir aya kadar vadeli TL cinsi mevduatın faizini yüzde 11.50'den yüzde 15.90'a yükseltip diğer bankaları yakaladılar. Faiz farkı kapandı. Tüm detayları tablomuzda izlemeniz mümkün.

Kamu bankaları söz dinlemiyor mu?

Cumhurbaşkanı Erdoğan her fırsatta faizin yüksekliğinden yakınıyor. Hatta Erdoğan bir keresinde "İktidarımız boyunca faiz konusunda başarılı olamadık" itirafında bulunmuştu.

Haydi Merkez Bankası özerk ve faiz konusunda istediğini yapıyor diyelim. Kamu bankaları da aynı statüde değil ya. Onlar nasıl oluyor da faizi düşürmek şöyle dursun, giderek artırabiliyorlar?

Kamuoyu önünde böylesine bir çatışma, böylesine bir görüş ayrılığı sergileniyor ama kapalı kapılar ardında bu konuda çoktan uzlaşıldı mı acaba?