Kamunun elindeki ihtiyaç fazlası mallar ekonomiye kazandırılabilir

Ahmet ARSLAN - Denetçi, CPA, MBA

Kamu idareleri hizmetlerini ifa edebilmek için taşıt, demirbaş, makine, tesisat ve cihaz gibi taşınır mal edinmekte ve daha sonra ihtiyaç kalmadığı tespit edilen malları kullanım dışı bırakmakta yani hurdaya ayırmaktadır.

Malların hurdaya ayrılması ekonomik ve fiziki ömürlerini doldurmasından kaynaklanabildiği gibi yönetim değişikliği sonucunda ihtiyaç değişikliği, lüks tüketim anlayışı, israf veya başka nedenlerle malların fiilen kullanılmamasından da kaynaklanabilmektedir. Bu bağlamda, hurdaya ayrılan malların önemli bir kısmı ekonomik ve fiziki ömrünü doldurmamış ve belli bir ekonomik değere sahip olan mallardan oluşmaktadır.

Yeni ekonomi programı gereğince kamu sektöründe kaynak tasarrufu yapılmasının öngörüldüğü şu dönemde, hangi nedenle hurdaya ayrılmış olursa olsun kamunun elindeki bu tür malların ilgili yasal düzenlemeler doğrultusunda değerlendirilmesi gerekmektedir.

1. Kamudaki ihtiyaç fazlası taşınır mal tutarı

Kamu idarelerindeki ihtiyaç fazlası mallar muhasebe sisteminde 294-Elden Çıkarılacak Stoklar Ve Maddi Duran Varlıklar hesabında gösterilmektedir.

Merkezi yönetim, mahalli idareler ve sosyal güvenlik kurumlarından oluşan genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin mülkiyetindeki ihtiyaç fazlası malların toplam tutarı aşağıdaki tabloda gösterildiği şekildedir.

Tabloda görüldüğü üzere, 2017 yılı sonu itibariyle kamu idarelerinin mülkiyetindeki ihtiyaç fazlası malların toplam tutarı yaklaşık olarak 4 milyar TL’dir.

Söz konusu rakam sadece muhasebe kayıtlarına yansıtılan tutarı ifade etmekte olup bazı kamu idarelerinde taşınır kayıt sisteminin tam olarak yerleşmemiş olması nedeniyle kayıtdışı izlenen veya hurdaya ayırma işlemleri yapılmayan taşınır mallar bu tutara dahil bulunmamaktadır.

2. İhtiyaç fazlası malların değerlendirilmesine ilişkin yasal prosedür

Kamu idarelerinde bir malın ihtiyaç fazlası olarak nitelendirilmesi ve dolayısıyla hurdaya ayrılması 5018 sayılı Kanun'a istinaden yayımlanan Taşınır Mal Yönetmeliği'nde öngörülen prosedüre uygun olarak gerçekleştirilir.

Söz konusu mallardan başka kamu idarelerince ihtiyaç duyulanlar söz konusu yönetmeliğe göre bedelsiz devir yoluyla bu idarelere devredilir. Hangi kamu idaresinde ne kadar ihtiyaç fazlası mal bulunduğu Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki KBS-İhtiyaç Fazlası Taşınır Uygulaması isimli otomasyon sistemi üzerinden görülebilmektedir.

Taşınır malların başka bir kamu idaresine bedelsiz devredilmesi bunların piyasadan temini halinde harcanacak paranın kamuda kalması anlamına gelmektedir.

Hurdaya ayrılan malların piyasada satış, kiraya verme suretiyle değerlendirilmesine ilişkin yasal prosedür ise 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu'nda düzenlenmiştir.

Kamu idareleri kullanılamaz hale gelen metal aksamlı taşınır mallarını ilgili mevzuat gereğince Makine Kimya Endüstrisi'ne (MKE) cüzi bir bedel karşılığında devretmektedir. Bununla birlikte, uzun yazışma süreçleri ve devir için tarafların yeterli irade göstermemeleri nedeniyle bu tür taşınırların MKE’ye devrinde sorunlar yaşanmaktadır.

Sonuç

Kamu idarelerinde bulunan yaklaşık olarak 4 milyar TL tutarındaki taşınır malların ekonomiye kazandırılması için;

1- İhtiyaç fazlası taşınır malın ihtiyacı bulunan kamu idaresine devrine yönelik yasal düzenlemenin benimsenmesi ve bu bağlamda KBS-İhtiyaç Fazlası Taşınır Uygulaması isimli otomasyon sisteminin efektif şekilde işletilmesi,

2- İhtiyaç fazlası taşınır malın piyasada satışı konusunda kamu idarelerinin ilgili mevzuat doğrultusunda sevk edilmesi,

3- Piyasada satışı yapılamayacak nitelikteki ihtiyaç fazları taşınır malların MKE’ye devrinin daha etkin ve hızlı şekilde yapılması yönünde çalışma yapılması,
gerektiği düşünülmektedir.