Memur maaş zammından işçilere ne çıktı

Geçen haftalarda memur sendikalarıyla hükümet arasında, memurların başta maaş zamları olmak üzere bazı sosyal yan haklarının da görüşüldüğü toplu görüşmeler yapıldı. Görüşmeler neticesinde anlaşmaya varılamaması nedeniyle mevzuata göre konu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na gitti ve Kurul kararı 1 Eylül 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

Karar aslında 2020-2021 döneminde memur maaşlarına ve diğer bazı sosyal haklara ilişkin artışları ve güncellemeleri içeriyor. Metinde maaş zamlarının yanında birçok ödeme ve haklarla ilgili de açıklamalar var.

Peki, bu karardaki zamlar işçileri ilgilendiriyor mu?

Bordro kalemlerini etkileyen temelde üç unsur var. Bunlardan ilki ve en önemlisi asgari ücret. Asgari ücret pek çok parametreyle birlikte çalışanların alabilecekleri en az ücret seviyesini, prime esas kazanç tavanını, primden istisna tutulabilecek aile, çocuk, yemek zammı tutarlarının da belirlenmesine yarıyor. Bunun dışında sosyal yardım sağlanacak kişilerin belirlenmesinden, para cezası tutarlarına kadar onlarca farklı alanda asgari ücrete endekslenmiş unsurlar var.
Bir diğer parametre ise yeniden değerleme oranı. Bu oran da kanunda, değerleme yapılacak yılın ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Devlet İstatistik Enstitüsünün Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi’nde meydana gelen ortalama fiyat artış oranı olarak tanımlanıyor.

Yeniden değerleme oranı da bordro parametrelerinde engelli indirimi, yemek bedelinde günlük istisna tutarı ve vergi dilimlerinin belirlenmesi gibi hususlarda etkili oluyor. Gelir vergisini etkileyen bordro parametreleri yıl sonunda Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan bir tebliğ ile Resmi Gazete’de yayımlanıyor.

Üçüncü olarak ise memur maaş katsayısı etkili oluyor. Bu katsayı da kıdem tazminatı hesabında, vergiden istisna tutulacak aile yardımı ve çocuk yardımı istisna tutarlarının belirlenmesinde etkili. Hakem Heyetince açıklanan zam oranları 2020 yılında uygulanacak kıdem tazminatı tutarının da asgari seviyelerini belirlemiş oldu aslında. Bundan sonra yıl sonunda enflasyon farkı oluşması halinde bundan dolayı bir miktar artış olabilir.

Hakem heyeti kararına göre 2020 Ocak döneminde %4, Temmuz döneminde %4; 2021 Ocak döneminde %3 ve Temmuz döneminde de %3 maaş zammı uygulanmasına karar verildi. Ayrıca enflasyonun bu rakamların üzerinde gerçekleşmesi halinde fark da zam oranlarına yansıtılacak.
Bu oranlarla birlikte 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren kıdem tazminatı tavanı en az 6,635 TL olacaktır. Enflasyon farkı gerçekleşmesi halinde ise biraz daha yukarıda bir tutar hesaplanabilir.
Ayrıca özellikle toplu iş sözleşmesi olan iş yerlerinde çocuk yardımı ve eşi çalışmayan işçilere aile yardımı adı altında ödemeler yapılabiliyor. Bu ödemelerden çocuk yardımı ödemesi de gelir vergisinden istisna edilebilir. İstisna edilecek tutar da belirlenmiş olan gösterge ile memur maaş katsayısının çarpılması suretiyle bulunduğundan memur maaş zammı bu tutarı da etkiliyor. Şu anda çocuk yardımı 34.61 TL. Ocak 2020 döneminde bu tutar da en az 36 TL’ye yükselmiş olacak. 0-6 yaş çocuklar için istisna edilebilecek tutar iki katı olarak uygulanıyor.

Ocak ayında uygulanacak olan %4 zamla birlikte şu anda 295 TL olan aile yardımı 327 TL’ye yükselecek. Bu yardım sadece %4’lük artıştan dolayı değil, tutarın belirlenmesi sırasında çarpanlardan birisi olan 2134 gösterge rakamının 2273 olarak artırılması nedeniyle de artmış oldu. Aile yardımı tutarının özel sektör çalışanları açısından gelir vergisi istisnasına konu edilmesi mümkün değil ancak bu ödeme kalemi de özellikle toplu iş sözleşmesi uygulaması olan iş yerlerinde sağlanan bir menfaat ve menfaatin miktarı da bu rakama endeksli olabiliyor. Bu nedenle işçilerin eline geçecek aile yardımı ödemesi tutarını değiştirmiş oluyor.
Hem işçiler hem de işverenler açısından beklenen asıl veri asgari ücret. Ancak bu veri için yıl sonunu beklemek gerekecek.