Mindball ve Wu Wei
Profesör Edward Slingerland’ın “Trying Not to Try: The Art and Science of Spontaneity” kitabında bahsettiği bir örnek son derece ilginç: Vancouver'daki bir bilim müzesinde Mindball adında bir oyuna göre iki oyuncu karşılıklı oturur. Zihin gücüyle bir oyuncu diğer oyuncuya doğru, masanın altında gizli mıknatıslar ile metal bir topu itmeye çalışır. Bunu ilk başaran da oyunu kazanır.
Mıknatıs tarafından topu hareket ettiren kuvvet, iki oyuncunun da kafasına takılan elektrotlar tarafından ölçülen ve beyinlerinin ürettiği alfa ve teta dalgalarının birleşimidir. Ne kadar çok alfa ve teta dalgası oluşursa top o oranda hareket edebilir. Yani ilk bakıldığında kendini en fazla zorlayan veya çabalayanın, yani bilindik anlamda kuvvet uygulayanın başarılı olabileceği bir oyun gibi gözükse de Mindball’da en sakin kalabilen daha avantajlı. Bu bakımdan da aslında bu oyun, Tao felsefindeki “wu wei” yani “zorlamadan yapmak” veya “denemeyi denememek” kavramlarını hatırlatır.
Piyasalarda da bu kavramların önemli olduğunu düşünüyoruz. Özellikle duygusal yoğunlukların yaşandığı piyasa atmosferlerinde daha sakin kalmanın ve aynı konuya farklı yerlerden bakabilmenin önemli olduğu görüşündeyiz. Örnek olarak geçen sene sonlarında küresel piyasalarda ciddi türbülanslar yaşanırken 2019 yılı için küresel piyasalar ve özellikle de aralarında Türkiye’nin de bulunduğu gelişmekte olan ülkeler için daha olumlu tahminler yaptığımızda bu, aykırı bir görüştü. O dönem daha çok bardağın boş tarafına bakılıyordu. 2019’a yönelik görüşlerimiz değişmedi fakat Ocak ayında yaşanan hızlı yükselişler sonrası piyasalardaki risklerin, özellikle de küresel risk barometresi sayılan S&P 500 gibi endeksler için arttığını düşünüyoruz. Diğer koşulların aynı kaldığı durumlarda bir varlığın fiyatının artması onu daha az cazip kılar. İyimserliğin arttığı dönemlerde risklere, kötümserliğin arttığı dönemlerde fırsatlara odaklanmanın daha doğru olduğunu düşünmeye devam ediyoruz. Ayrıca piyasaların bu olumlu havasına katkıda bulunan Amerika Merkez Bankası (FED) ve Çin’in gevşeme adımları gibi etmenlere baktığımızda kısa vadede çoğunun fiyatlandığını düşünüyoruz. ABD – Çin ticaret anlaşması ümitlerinin yarattığı olumlu hava ise gerçekten dişe dokunur bir anlaşma olursa devam edebilir. Fakat stratejik ve askeri altyapıyı da ilgilendiren çetrefilli konuların bu zaman dilimi içinde çözüme kavuşması zor olabilir. Mart başında ABD, Çin’e yeni tarifeleri uygulamaya başlayacak. Dolayısıyla önümüzdeki haftalarda en önemli piyasa konusu ABD-Çin görüşmeleri olacak.
Piyasalar için en büyük risk bizce ABD şirket bonoları pazarı. Bunlarla ilgili ETF’ler ve türev enstrümanları arasında etkileşim yaşanmaya devam ediyor. Bu bağlamda Fitch’in geçen Çarşamba günkü uyarıları dikkate değer. Şirket borçları içinde özellikle daha kaldıraçlı krediler kategorisi bizce yakından takip edilmeli. IMF, Moody’s, S&P, the Bank for International Settlements, FED, Bank of England (BoE), JP Morgan’ın başı Jamie Dimon ve eski FED Başkanı Janet Yellen’in de bu konuya dikkat çekmesi önemli, fakat muhtemelen bu uyarılar fazla dikkate alınmayacak.