Otomotivde aralık bereketi

Naki BAKIR
Naki BAKIR MAKRO BAKIŞ naki.bakir@dunya.com

Aralık ayında sıfır otomobil satışları yüzde 99,2 toplam araç satışları da yüzde 83 artarken, trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısı yüzde 91,2, toplam araç sayısı 109,2 artış gösterdi.

2022 yılında sıfır araçlarda yaşanan arz sıkıntısının damgasını vurduğu otomotiv piyasasında özellikle ikinci yarıda yaşanan hızlı daralma, Aralık ayında yerini belirgin bir canlanmaya bıraktı. Yılın son ayında hem sıfır araç satışlarındaki artış paralelinde trafiğe kaydı yapılan araç sayısında hem de 2’nci el piyasa devirlerinde gözle görülür bir canlanma yaşandı.

Otomotiv Sanayii Derneği’nce (OSD) toplulaştırılarak yayımlanan istatistiki verilere göre yılın son ayında özellikle sıfır otomobil satışları rekor bir artış gösterdi. Yıl boyu daralan sıfır otomobil pazarında satışlar önceki yılın aynı ayına göre yüzde 99,2 artarak 86 bin 774 adede yükseldi. Toplam sıfır araç satışları da yüzde 83'lük artışla 121 bin 946 ile en yüksek aylık düzeye ulaştı.

Aralıktaki bu hızlı artışla birlikte yılın tümündeki satışların birikimli sayısı otomobilde yüzde 5,5’lik bir artışla 592 bin 660, diğer araçlarla birlikte toplamda yüzde 7’lik artışla 824 bin 147 adet oldu.

Trafiğe kayıtlarda Aralık’ta hızlı artış

Bu arada TÜİK de Aralık ayına ilişkin trafiğe kaydı yapılan motorlu taşıt istatistiklerini açıkladı. Buna göre önceki yılla karşılaştırmada önceki aylardaki düşük seyrin aksine Aralık’ta trafiğe kaydı yapılan toplam araç sayısı yüzde 109,2 artarak 137 bin 173, kaydı silinen araç sayısı yüzde 32,7 azalarak 3 bin 467 ve böylece trafikte artan net araç sayısı 2021’in Aralık ayına göre yüzde 121,3 artışla 133 bin 706 adet olarak gerçekleşti.

Aralık ayında trafiğe kaydı yapılan taşıtların yüzde 41,2'sini otomobil, yüzde 37,2'sini motosiklet, yüzde 12,2'sini kamyonet, yüzde 6,4'ünü traktör, yüzde 2,1'ini kamyon, yüzde 0,5'ini minibüs, yüzde 0,3'ünü otobüs ve yüzde 0,1'ini özel amaçlı taşıtlar oluşturdu. Önceki yılın aynı ayına göre trafiğe kaydı yapılan otomobil sayısında yüzde 91,2, diğer araçlar toplamında ise yüzde 124,1’lik artışlar dikkati çekti.

2022 yılının tümünde ise önceki yıla göre trafiğe kaydı yapılan taşıtların birikimli sayısı yüzde 10,1 artışla 1 milyon 269 bin 912, trafikten kaydı silinen taşıt sayısı ise yüzde 17,1 azalarak 35 bin 585 adet oldu. Böylece 2022’de trafikteki toplam taşıt sayısında 1 milyon 234 bin 327 adetlik bir artış gerçekleşti.

İkinci el piyasa da Aralık’ta canlandı

İkinci el taşıt pazarında ise özellikle yaz aylarından itibaren hızla daralan bir piyasa tablosu oluşmuş, ilk on bir aylık performans oldukça düşük kalmıştı.

Sıfır araçlardaki arz sıkıntısı 2’nci el pazarda da arzı daraltmış, fiyatları aşırı yükseltmişti. 2022 yılının son ayında ise ikinci el otomobil piyasasında belirgin bir canlanma yaşandı. Sıfır araçlarda ÖTV matrah indiriminin yarattığı ucuzlamanın beklentiyi yeterince karşılamaması ve devam eden arz sıkıntısının tam aşılamaması bunda etkili oldu.

Yılın özellikle ikinci yarısındaki hızlı daralmanın etkisiyle Ocak-Kasım dönemi itibariyle kümülatif bazda önceki yıla göre 2’nci el otomobil pazarında büyüme yüzde 4,2 ve toplam taşıt pazarındaki büyüme de yüzde 6,9 olurken; Aralık ayında otomobil devirleri önceki yılın aynı ayına göre yüzde 24,9 artışla 764 bin 329, toplam taşıt devirleri de yüzde 22 artışla 1 milyon 106 bin 203 adet oldu. Böylece yılın tümünde 2’nci el otomobil satışları yüzde 6,3’lük bir artışla 6 milyon 396 bin 191 adede, toplam taşıt devirleri de yüzde 8,5 artışla 9 milyon 563 bin 925 adede ulaştı. Aralık’ta otomobil ve toplam araç devirlerinde en yüksek aylık düzeylere ulaşıldı.

Temmuz-Kasım döneminde hızla daralmıştı

İkinci el piyasadaki satışların seyrine bakıldığında; ilk yarıda canlı bir piyasa, ikinci yarıda ise Aralık ayına kadar bunun tam tersine hızlı daralma yaşanmıştı. Özellikle otomobil devirlerinde Mayıs ayındaki önceki yıl aynı aya göre yüzde 122,7’lik rekor artışın ardından satışlar hız kesmiş, Temmuz’da 7,8, Ağustos’ta yüzde 12,9, Eylül’de yüzde 20,7 ve Kasım’da yüzde 28,7 düşüş kaydetmişti. Aralık ayındaki yüzde 24,9’luk artışla birlikte bu küçülme eğiliminin kırıldığı gözlendi. 2022 sonu itibariyle Türkiye genelinde trafiğe kayıtlı toplam motorlu araç sayısı 26 milyon 482 bin 847 adede ulaştı. Bunun 14 milyon 269 bin 352 adedini otomobiller oluşturuyor. Türkiye’de trafiğe kayıtlı 4 milyon 277 bin 424 adet kamyonet, 4 milyon 141 bin 914 motosiklet, 2 milyon 93 bin 933 traktör, 919 bin 125 kamyon, 487 bin 381 minibüs, 208 bin 442 otobüs ve 85 bin 276 adet özel amaçlı taşıt trafiğe kayıtlı bulunuyor.

Hibrit ve elektrikli araç sayısı düşük kaldı

Trafiğe kayıtlı otomobillerin ise 5 milyon 261 bin 876 adetle yüzde 36,9’unu dizel yakıt kullananlar oluşturuyor. En büyük bölümü oluşturan dizel otomobilleri 5 milyon 5 bin 563 adetle LPG’liler izliyor. Benzinli otomobillerin sayısı ise 2022 sonu itibariyle 3 milyon 817 bin 104 adet. Buna karşılık hem benzin hem elektrik ya da hem dizel hem elektrikle çalışan hibrit otomobiller 134 bin 662 adetle toplamda yüzde 0,9; salt elektrikle çalışanlar ise 14 bin 552 adetle toplamda sadece yüzde 0,1 pay alıyor. 35 bin 595 otomobilin ise trafik kayıtlarındaki hata ya da eksikler nedeniyle yakıt türü bilinmiyor.

Dört otomobilden biri İstanbul’da

Trafiğe kayıtlı otomobillerin 3 milyon 328 bin 8 adetle yüzde 23,3’ü, tüm motorlu taşıtların da 4 milyon 940 bin 10 adetle yüzde 18,7’si İstanbul’da bulunuyor. Taşıt sayısında İstanbul’u nüfus, kişi başına milli gelir düzeyiyle orantılı olarak Ankara, İzmir Antalya, Bursa, Konya, Adana, Mersin, Kocaeli ve Gaziantep izliyor. Bu on ildeki toplam araç sayısı ülke genelinde kayıtlı taşıtların yüzde 55,4’ünü, otomobiller ise tüm ülkedekinin yüzde 61,7’sini oluşturuyor.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar