Oyunuz TFRS’ye mi, BOBİ FRS’ye mi olmalı? Kararsızlar için önemli farklar

Aslı GEDİK
Aslı GEDİK VERGİ PORTALI Asli.gedik@pwc.com

Yeni finansal raporlama standartları BOBİ FRS (Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı) gelince insan bir afallıyor, ister istemez “bunca yıldır bağrımıza bastığımız Türkiye Finansal Raporlama Standartları’nın (TFRS) pabucu dama mı atıldı” diyor.
Bağımsız denetime tabi işletmelerin muhasebe ve raporlama standartlarını düzenleyen Kamu Gözetimi Kurumu (KGK), Türkiye Muhasebe Standartlarını (TMS), TFRS ve BOBİ FRS olmak üzere ikiye ayırdı. 13/09/2018 tarihli ve 161 sayılı karar ekli listede yer alan ve genel olarak Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar (KAYİK) finansal tablolarını TFRS’ye göre hazırlamak zorunda iken, bağımsız denetime tabi ancak bu kapsama girmeyen işletmeler finansal tablolarını BOBİ FRS veya isteğe bağlı olarak TFRS’ye göre düzenleyebilecekler.

“Eh o zaman hayat bana güzel” diyebilirsiniz. Bu sene ver elini TFRS, olmadı ertesi sene BOBİ FRS… Maalesef elimiz o kadar bol değil. Zorunlu olarak TFRS uygulamayacak işletmeler 31 Aralık 2018 tarihli finansal tablolarını hazırlarken BOBİ FRS mi, yoksa TFRS mi seçeceğine karar verecek ve iki sene boyunca seçmiş olacağı muhasebe standardını uygulamak zorunda kalacak.

İki aday da iyi sanki…

Bir güzellik yarışması olsa, ikisi de sahneye çıksa “hangisini seçersiniz” diye sorsalar, karar vermek oldukça güç. TFRS, Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın (UFRS) Türkçesi ve bunlara ilave olarak UFRS’lerde net olmayan bazı hususlarla ilgili KGK’nın ilke kararlarını da kapsıyor (örneğin, Ortak Kontrole Tabi İşletme Birleşmelerinin Muhasebeleştirilmesi). Yabancı dili var, uluslararası tecrübesi var…

BOBİ FRS ise adı üzerinde büyük ve orta boy işletmeler için TFRS’lere alternatif muhasebe ve raporlama standardı. Çoğu bilanço kaleminin gerçeğe uygun değerini bulacağım, faaliyet bölümlerimi anlatacağım, varsa satış amaçlı elde tutan duran varlıklar ve durdurulan faaliyetler diye faaliyetlerimi böleceğim derdi yok. Uluslararası normlara yakın, şeffaf ve anlaşılır finansal tablolar hazırlamak için biçilmiş kaftan.

Kısaca her iki için de, Vergi Usul Kanunu’nun değerleme ve düzenleme hükümlerinden çok uzak, yönetim raporlamasına çok daha yakın, işletmenin faaliyetlerini daha gerçekçi bir gözle yansıtan muhasebe ve raporlama standartları diyebiliriz. Aralarında yapacağınız seçimi fayda, maliyet ve kullanım amacı belirleyecek gibi duruyor.

Bazı önemli farklar

Madem karar aşamasındayız, öyleyse TFRS ile BOBİ FRS arasındaki önemli farklar olduğunu bilelim ki ona göre karar verelim. İşte bazıları:

- BOBİ FRS’ler 27 bölüm ve finansal tablolardan oluşmakta, dipnotlar için ayrı bir bölüm mevcut. TFRS’lerin sayısını verip göz korkutmak istemem ama 27’den fazla olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim. Tarımsal faaliyetler, sigorta sözleşmeleri, madencilik gibi farklı faaliyet alanları gibi sektörlere özgü standartlar mevcut. TFRS’lerde dipnotları ayrı bir bölüm olarak bulmanız mümkün değil, her standardın kendisi verilecek bilgiyi açıklamakta.

- TFRS’lerde standartlar sıklıkla güncellenmekte ve yeni standartlar eklenmekte, BOBİ FRS’ de ise bu güncellemelerin belirli aralıklarla olması beklenmekte (KGK tarafından paylaşılan sunumlarda güncellemelerin 3 yılda bir olacağı belirtilmiştir).

- TFRS’ de yeni standartların yayımlanması ile birlikte, TFRS ve BOBİ FRS arasındaki farkların etkisi büyüdü. Örneğin, 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren geçerli üzere TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat ve TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı yayımlanmıştır. Bu iki yeni standardın yayımlanması ile birlikte BOBİ FRS’ye göre hasılat ve finansal araçların ölçüm ve sunumları arasında önemli farklar oluşmuştur.

- Yeni standartlardan bahsetmişken, TFRS’de 1 Ocak 2019 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren yeni Kiralama Standardı TFRS 16, kiracı açısından faaliyet ve finansal kiralama ayrımını ortadan kaldırarak kullanım hakkı kavramını getirmiş ve ister faaliyet, isterse finansal kiralama olsun bilançoda kullanım hakkı varlığı ve kiralama yükümlülüğü olarak muhasebeleştirilmesini öngörmüştür. Bu da VUK’la uyumla olan BOBİ FRS ile TFRS arasında önemli bir fark yaratmıştır.

- Konsolidasyon muhasebesi ve ertelenmiş vergi hesaplanması, BOBİ FRS’de büyük işletmeler için zorunlu, orta boy işletmeler için ihtiyaridir. TFRS’de ölçek ayrımı yapılmaksızın kapsama giren tüm işletmeler için zorunluluktur.

- BOBİ FRS’de vade farkları bir yıl veya daha kısa vadeli bir ödeme karşılığında satın alınan varlıklarda vade farkı ayrıştırılmaksızın muhasebeleştirilirken, TFRS’de bir yıl süresi yoktur.

- Şerefiye, BOBİ FRS’de güvenilir bir şekilde tahmin edilebiliyorsa faydalı ömrü boyunca, tahmin edilemiyorsa 10 yılda itfa edilir. TFRS’de ise her yıl değer düşüklüğü testine tabi tutulur.

- Belirsiz ömre sahip maddi olmayan duran varlıklar, BOBİ FRS’de 5 yıldan az 10 yıldan çok olmayacak şekilde işletme tarafından belirlenen süre içinde itfa edilirken, TFRS’de ise her yıl değer düşüklüğü testine tabi tutulur.

- Kıdem tazminatı yükümlülüğünü BOBİ FRS ile birlikte ilk defa finansal tablolarına yansıtacak olan işletmeler geçiş tarihinden önceki raporlama dönemlerine ilişkin toplam kıdem tazminatı tutarlarını on yılı geçmemek üzere eşit tutarlarla geçmiş yıllar karları-zararları kalemine yansıtır. TMS 19 kapsamında aktüeryal hesaplama gerektirirken, BOBİ FRS’ de Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar Bölümünün içinde yer alan kıdem tazminatı raporlama dönem sonu itibariyle yükümlülüğün yerine getirilmesi için yapılması gereken harcamaya ilişkin en gerçekçi tahmin üzerinden ölçülür.

- Dipnotlar BOBİ FRS’de yalnızca büyük işletmeler tarafından yapılacak ilave açıklamalar diye büyük ve orta boy işletmeler için ayrıma gidilmiş ve risk yönetimi notlarına sınırlı yer verilmiştir.
TFRS mi, BOBİ FRS mi kararı şüphesiz ki şirketten şirkete değişecektir. Ancak bu kararı vermeden önce aralarında birçok benzerlik olduğu gibi yukarıda kısaca ele aldığımız farkların da olduğunu ve bu farkların finansal tablolarda önemli etki yaratabileceğini bilelim. Ama kararınız ne olursa olsun, keyfiniz bol olsun, bugün kadınlar günü olsun.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar