Özel sektörün dış borcu 300 milyar dolar eşiğinde...

Özel sektörün toplam dış borcu yılın ilk yarısında 15.7 milyar dolarlık artışla 298.8 milyar dolara ulaştı. Böylece 300 milyar dolarlık psikoloji eşiğe de gelinmiş oldu.

Özel sektörün dış borcunun 208 milyar doları uzun, 90.8 milyar doları kısa vadeli. Kısa vadeli borçların da 54.5 milyar doları yurtdışından sağlandı, 36.4 milyar doları ise yurtiçindeki yükümlülüklerden oluştu.

Yılın ilk yarısında kısa vadeli kredilerde 3.1 milyar, uzun vadeli kredilerde 12.5 milyar dolarlık artış ortaya çıktı. Böylece toplam artış, daha önce de belirttiğimiz gibi 15.7 milyar doları buldu. Bu, yüzde 5.5'lik bir artış anlamına geliyor.

Yurtdışından sağlanan 262 milyar

Merkez Bankası verilerine göre, özel sektörün haziran ayı sonu itibariyle toplam 298.8 milyar dolara ulaşan dış borcunun 262.5 milyar doları yurtdışından sağlanan borçlardan oluşuyor.

Yurtdışından sağlanan borçlarda yılın ilk yarısında 13.3 milyar dolarlık bir artış gerçekleşti. 

Özel sektörün yurtiçinde oluşan 36.4 milyar dolarlık kısa vadeli yükümlülüğüyle birlikte toplam borç 300 milyar dolara yaklaşıyor.

Kur farkı da etkili oldu

Özel sektörün yurtdışından sağladığı kredide yılın ilk yarısında kaydedilen 13.3 milyar dolarlık artışta doların diğer paralara karşı değer kaybından kaynaklanan kur farkı da etkili oldu. 

Kısa vadeli kredilerdeki 798 milyon dolarlık artışın 90.3 milyon doları kur farkından kaynaklandı.

Uzun vadeli kredilerde yaşanan 12.5 milyar dolarlık artışta ise kur farkı etkisi 1.4 milyar dolara ulaştı.

Açık pozisyon 196 milyar dolar

Bu arada finansal kesim dışında kalan kuruluşların ya da diğer bir ifadeyle reel sektörün dövizdeki açık pozisyonu mayıs sonu itibariyle 196 milyar dolara çıktı.

Reel kesimin döviz varlıkları ilk beş ayda 4.3 milyar dolar azalarak 107.3 milyar dolara geriledi. Bu dönemde döviz yükümlülüklerinde ise 2.6 milyar dolarlık artış oldu ve yükümlülükler 303.2 milyar dolara yükseldi. 

Bunun sonucunda reel kesimin dövizdeki açık pozisyonu yılın ilk beş ayında 12.2 milyar dolarlık artışla 195.9 milyar dolara ulaştı.

Reel sektörün kısa vadeli olarak tanımlanan bir yıla kadar vadeli döviz pozisyonu uzunca bir süredir pozitif seyrediyordu. Mayıs sonu itibariyle kısa vadeli pozisyon çok az da olsa negatife döndü. Reel sektörün mayıs sonundaki kısa vadeli döviz varlıkları 79 milyar 756 milyon dolar, döviz yükümlülükleri 79 milyar 809 milyon dolar olarak belirlendi, buna göre de açık pozisyon 53 milyon dolar oldu.

Kur çok oynamazsa sorun yok

Özel sektörün toplam dış borcunda da, döviz pozisyonu açığında da rakamlar önemli düzeyde; ancak bu önemi tehlike boyutuna taşıyacak olan kur oynaklığı. Kurun düzeyi de dikkate alınmalı elbette ama asıl tehlike kurun hızla aşağı ya da yukarı gitmesi, yani dalgalanması.

Plan yapma, geleceği öngörebilme olanakları kurda büyük dalgalanmalar yaşanan dönemlerde büyük ölçüde yok oluyor. Özel sektör için asıl tehlike burada. Kurun belli bir patikada hızlı da olsa yükselmesi de tehlike yaratıyor, işleri bozuyor elbette ama kur zaman zaman o patikanın çok dışına çıktı mı, işler asıl o zaman zora giriyor.