Sanayide çarklar yavaşladı ama beklenti pozitif
İmalat sanayinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı martta 1,5 puan düşerek yüzde 74,2 ile son 30 ayın en düşük düzeyine indi. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise martta 1,7 puan yükselerek 104,1’e çıktı.
İmalat sanayi genelinde kapasite kullanımı mart ayında kaydettiği düşüşle pandeminin zirve dönemindeki düzeylere gerilerken, sanayicilerin genel gidişat, maliyet, üretim, sipariş gibi konularda seçim sonrasına denk düşen gelecek üç aylık döneme ilişkin beklentilerinde ise iyimserliğin belirgin biçimde arttığı belirlendi.
Merkez Bankası, mart ayında, imalat sanayinde faaliyet gösteren 1.727 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi’ne verilen yanıtları toplulaştırarak yayımladı. Buna göre imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı, bir önceki aya göre 1,5 puan azalarak yüzde 74,2 düzeyine indi.
Buna göre kapasite kullanımında, pandemi koşullarının etkili olduğu Eylül 2020’den bu yana olan 30 ayın en düşük düzeyi görüldü. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış kapasite kullanım oranı da önceki aya göre 1,7 puan azalarak yüzde 73,5 düzeyinde gerçekleşti. Bunun da Ağustos 2020’den bu yana son 31 ayın en düşüğü olduğu belirlendi.
Bu bazda kapasite kullanım oranı önceki aya göre; dayanıklı tüketim mallarında 0,3, dayanıksız tüketim mallarında 1,7 ve tüketim mallarında 1,4 puan düşüşle her üç kategoride de yüzde 71,7 düzeyinde oluştu. Gıda ve içeceklerde 0,2 puan düşüşle yüzde 72,1, ara mallarında 2,2 puan düşüşle yüzde 72,7 olan aylık kapasite kullanım oranı, yatırım mallarında ise 0,5 puan artarak yüzde 78,6’ya yükseldi.
En sert düşüş ana metalde
İmalat sanayi alt sektörleri içinde mart ayında kapasite kullanımında en sert düşüş ana metal sanayiinde gerçekleşti. Bu sektörün kapasite kullanımı önceki aya göre 5,5 puan düşüşle yüzde 68,5’e indi. Kapasite kullanımının 4 puanlık düşüşle yüzde 66,1’e gerilediği tekstil, martta en düşük kapasite ile çalışan sektör oldu.
Mart ayında kapasite kullanımı tütün ürünlerinde 3,8, giyimde 2,8, deride 1,8, kâğıtta 1,5, gıdada 0,8, ağaç ürünlerinde ve otomotivde 0,5 puan düşerken, mobilya, kok kömürü ve petrol ürünleri ile elektrikli teçhizat sektörlerinde aynı kaldı, diğerlerinde ise artış gösterdi. Kapasite kullanımı en çok artan alt sektör 3,9 puanla içecek imalatı oldu. Makine ve ekipmanların kurulumu 3,6, diğer ulaşım araçları 1,6 puanla kapasitesini en çok artıranlar arasında yer aldı.
Reel kesimin güveninde artış
Kapasite kullanım oranının düştüğü mart ayında, imalat sanayiinde faaliyet gösteren işyerlerinin üst düzey yöneticilerinin Merkez Bankası İktisadi Yönelim Anketi’ne verdiği yanıtlara göre gelecek üç aya ilişkin beklentilerinde iyimserliğin, bir önceki ay yapılan ankettekine göre belirgin bir artış gösterdiği gözlendi.
Buna bağlı olarak, reel sektör temsilcilerinin ekonomik görünüme ilişkin genel izlenimlerini ortaya koymak amacıyla, anketin farklı sorularına verdiği yanıtların birlikte değerlendirilerek özetlendiği bir gösterge olan Reel Kesim Güven Endeksi’nin şubatta 102,4 olan değeri, martta 105,2’ye, bunun mevsimsellikten arındırılmış düzeyi de 102.4’ten 104,1’e çıktı.
İyimserlik dozu yükseliyor
Endeks kapsamındaki ölçüm kategorilerinden “sanayi dalındaki genel gidişat” konusunda bir ay önceye kıyasla görüşü daha iyimser olanların Şubat anketinde yüzde 5,9 olan oranı Mart anketinde yüzde 9,5’e yükseldi; kötümserlerin oranı yüzde 18,6’dan yüzde 15,1’e geriledi.
Bir önceki ay yapılan anketle kıyaslandığında gelecek üç ayda; üretim hacminde artış öngörenlerin oranı yüzde 27,1’den yüzde 31,9’a, iç piyasa siparişlerinde artış bekleyenlerin oranı yüzde 28,5’ten yüzde 36,3’e, ihracat siparişlerinde artış bekleyenler yüzde 22,5’ten yüzde 30,4’e, buna göre toplam siparişlerde artış bekleyenlerin oranı yüzde 27,4’ten yüzde 34,3’e yükseldi.
Gelecek üç ayda birim maliyetlerinde artış bekleyenlerin oranı ise yüzde 58,6’dan yüzde 54,1’e düştü. Ancak gelecek üç ayda istihdamı artırmayı öngörenlerin oranı da yüzde 16,6’dan yüzde 14,3’e geriledi. Gelecek üç ayda kısa vadeli TL kredi faizlerinin yükselmesini bekleyenlerin oranı ise yüzde 18,3’ten yüzde 19’a çıktı.
Geçmiş 12 aya kıyasla gelecek 12 ayda daha fazla sabit sermaye yatırımı öngörenlerin şubat anketinde yüzde 28,2 olan oranı martta yüzde 29,7’ye, yatırımları azaltma eğilimindekilerin oranı da yüzde 11,3’ten yüzde 11,5’e yükselirken, yüzde 59,8’lik bölümün aynı düzeyde yatırım öngördüğü belirlendi.
Bu arada sanayicilerin gelecek 12 ayda üretici fiyatları (ÜFE) bazında enflasyon beklentisi, önceki aya göre önemli oranda geriledi. Şubat ayında yüzde 74,2 olarak ölçülen gelecek 12 aydaki ÜFE beklentisi, mart anketinde yüzde 70,4’e düştü.