Siyaset ve yalan

Başkan ve yalanları

“Başkan ve Bayan Obama‘nın DC’deki konaklarının/yerleşkelerinin (mansion/compound) çevresinde 10 foot (3.048 metre) yüksekliğinde duvar var. Onlara hak veriyorum; güvenlik ve emniyet için tümüyle gerekli. ABD’nin de aynı şeye ihtiyacı var, çok az daha büyüğüne”.

Bu sözler, ABD Başkanı Trump’a ait. ABD’nin ihtiyacı olduğunu belirttiği duvar da Meksika sınırına yapmaya çalıştığı duvar. Ama sözlerdeki bilgiler tam anlamıyla doğru değil; bazı şeyler çarpıtılmış ve abartılmış. Bakın neler yanlış: Obamaların evi, Washington DC’de Kalorama yerleşim bölgesinde 743 metrekarelik (8000 square foot), yani Amerikan standartlarına göre normal bir evmiş; bir “yerleşke” (compound) değilmiş. Diğer taraftan, 3 metrelik duvar da yokmuş. Sadece duvarın üstünde, eski başkan olması nedeniyle, Gizli Servis’in koruma amaçlı çektiği çit varmış. Çok az daha büyük (slightly larger) diye tanımlanan meşhur duvar ise, 1609 km uzunluğunda ve 10.6 ile 12.2 metre yüksekliğinde olacakmış.

Yukarıdaki bilgileri “The Washington Post” gazetesinden aldım. Amerika’da medyada, Türkçeye “Doğrulayan” diye çevirebileceğimiz, “fact-checker” denen kimseler vardır. Yayınlanan metindeki bilgilerin doğruluğunu kontrol ederler. Bu arada seçilmiş siyasilerin söylemleri de mercek altındadır. Başkan Trump’un sözlerini gözlem altına almışlar ve her söylediği sözün doğruluğunu kontrol etmişler. Söz konusu gazeteye göre, 30 Aralık 2018 tarihine kadar- 710 gün içinde, Başkan Trump yukardakine benzer 7 bin 645 yanlış ve yanıltıcı beyanda bulunmuş.

Başkan ve taraftarları

Evet, Başkan Trump aralık ayının son haftasına kadar 7 bin 645 tane, en hafif deyimi ile “yanlış ve yanıltıcı" beyanda bulunmuş. Ama Başkan Trump’un kendi taraftarları arasında onaylanma oranı (Job approval) yüksek. Örneğin, Gallup kamuoyu yoklamasında Trump’un Cumhuriyetçiler arasındaki onaylanma oranı %89. Bu nasıl oluyor? 

Bu soruyu Daniel A. Effron da sormuş. “Neden Trump’ın destekçileri onun yalanlarına aldırmıyor?” diye The New York Times’da bir makale yazmış. Effron, bir bilim adamı; London Business School’da öğretim üyesi. Yalanlara rağmen Trump’un onaylanma oranının yüksekliği konusunda bazı nedenler öne sürüyor. Profesör Effron’un nedenleri şöyle: “Bazıları yalanlara aldırmıyor; çünkü yalanla gerçeği birbirinden ayıramıyorlar ve yalanlara inanıyorlar. Bir başka grup da yalanlara inanmıyor; ancak Trump düşünmeden konuşuyor, bunun bir sonucu olarak hatalar yapıyor diye düşünüp bu abartı ve hataları onun bir üslubu olarak görüyorlar; aldırmıyorlar. Bir başka neden de bu kadar çok yalan artık kişileri hissizleştiriyor ve yalana aldırmıyorlar.”
Profesör Effron, araştırmasına dayanarak, yukarıdaki nedenlere ek olarak, bir açıklama daha getiriyor. Araştırması şöyle: Değişik siyasal görüşten Amerikalılara yalan ifadeler sunulmuş. Örneğin Trump, Başkanlık yemin töreninin tarihteki “En büyük katılımlı tören" olduğunu ifade etmişti. Bu, doğru değildi. Araştırmayı cevaplayanlardan, böyle bir yalan ifadenin ne kadar etik olmadığını değerlendirmeleri istenmiş. Ancak cevaplayanların yarısına da cevaplamadan önce, eğer şartlar değişirse yalan ifadenin doğru olabileceğini de düşünmeleri istenmiş. Örneğin, “O gün hava daha güzel olsa, en büyük kalabalık toplanabilir miydi?” diye düşünmeleri de istenmiş. Araştırmanın sonuçları şunu gösteriyor ki, bu durumda o partinin taraftarları yalan ifadeyi daha hoş görüyorlar. Profesör Effron, Başkan’ın danışmanlarının da bu gerçeği bilip, buna göre bir strateji uyguladığını söylüyor. Örneğin, Başkan’ın danışmanlarından birisi, Başkan Trump’un yalan ifadesi hakkında fikri sorulduğunda, kötü hava şartlarının halkın katılımını etkilediğini söylüyor. Yani, ifadenin yanlış olduğunu kabul etmeden, topu başka sahaya taşıyor.

Sonuç

Dünyanın her yanında siyasiler yalan söylüyor. Az söyleyeni var, bir de Başkan Trump gibi çok söyleyeni. Önemli olan, yalanların seçmen katında kabul edilip edilmemesi... Bunun da çözümü yalanla gerçeği birbirinden ayıracak bilinçte ve ahlak standartlarının yüksek olduğu bir toplumun olması. Böyle bir toplum da yalan söyleyen politikacıların işine gelmiyor.