Suriyeli kadınların üç sorunu: İşsizlik, kötü barınma koşulları ve dil engeli

DİDEM ERYAR ÜNLÜ
DİDEM ERYAR ÜNLÜ YAKIN PLAN didem.eryar@dunya.com

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi, Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği işbirliğiyle, mülteci kadın ve kız çocuklarının mevcut ihtiyaçlarını, hizmetlere erişimde yaşadıkları sıkıntıları ve geliştirilmesi gereken alanları belirlemek amacıyla bir araştırma gerçekleştirdi.

Araştırma, yedi farklı şehirde bin 291 Suriyeli kadın ve kız çocuğu ile yapılan görüşmeleri temel alıyor. Elde edilen sonuçlara göre Suriyeli kadın ve kız çocuklarının yaşadığı en önemli üç sorun; dil engeli, kötü barınma koşulları ve istihdama erişim. Araştırmadan elde edilen başlıca veriler şöyle:

- Dil engeli diğer hak ve hizmetlere erişimde en önemli sorun olarak ortaya çıkıyor. Türkiye’deki Suriyeliler devlet desteği ile ücretsiz sağlanan Türkçe kurslarına kaydolma hakkına sahipler, fakat ancak Suriyeli kadınların yüzde 70’i hiç Türkçe bilmiyor.

- Barınma koşulları en önemli sorunların başında geliyor. Görüşülen kadınların yüzde 36’sı yaşadıkları evleri kötü ya da çok kötü, yüzde 62’si yaşanılabilir olarak nitelendiriyor. Kadınların sadece yüzde 2,2’si yaşadığı evin çok iyi durumda olduğunu dile getiriyor.

- Kadınların yüzde 17’den fazlası hiç güneş ışığı ve hava almayan bodrum katları ya da gecekondularda yaşadıklarını belirtiyor. Öte yandan barınma koşullarındaki sorunlara rağmen, Suriyeli kadınların yüzde 87’si evlerinde ve yüzde 73’ü ise mahallelerinde kendilerini güvende hissettiklerini ifade ediyorlar.

- Kadınların yalnızca yüzde 15’i gelir getiren işlerde çalışıyor. Görüşülen kadınlar neredeyse yarısı aylık yaklaşık 700 TL altında bir gelir ile yaşıyor.

- Suriyeli kadın ve kız çocukları günlük hayatlarında kötü davranışlar ve ayrımcılığa maruz kalıyorlar; fakat buna rağmen kadın ve kız çocuklarının yüzde 73’lük kısmı şiddet ya da taciz konularında nereden destek alabileceklerini bilmiyor.

- Kadınların yüzde 11’i çocuklarıyla alakalı sorunlar yaşamış olmalarına rağmen, yüzde 74’ü çocuklarıyla ilgili durumlarda nereden destek alacaklarını bilmiyor.

- Suriyeli kadınların yüzde 68’i ücretsiz hukuki danışmanlık, yüzde 59’u psikososyal destek ve yüzde 57’si çocuk bakım hizmetlerinin mevcudiyetini bilmiyor.

- Suriyeli kadınlar en çok sağlık hizmetlerine erişim konusunda memnuniyet ifade ediyorlar. Kadınların yüzde 86’sı yaşadıkları şehirlerde ücretsiz sağlık hizmetlerine erişebildiklerini söylüyor. Diğer yüzde 14’lük kısım ise ayrımcı tavır, önyargı ve dil ve/veya kültürel engellerle karşılaştıklarını belirtiyor.

Koruma ve geçim kaynağı olanakları sağlanacak

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi, araştırmanın yanı sıra, mültecilere yönelik “Suriyeli Kadın ve Kız Çocukların Dayanıklılıklarının Artırılması” adı altında bir programı hayata geçirdi.

Irak, Ürdün ve Türkiye’deki yerlerinden edilmiş Suriyeli kadın ve kız çocuklarına yönelik olan program, 60 bin kişiye ulaşmayı hedefliyor. Programın amacı mültecilerin sosyal ve yapısal engelleri aşmalarına ve ev sahibi toplumla entegre olmalarına destek olmak.

Suriyeli ve ev sahibi toplumdan kadınların ekonomik olarak güçlenmelerine odaklanan bölgesel program, kadınlara koruma, kamu hizmetlerine erişim, şiddetten korunma mekanizmaları, danışmanlık, psiko-sosyal destek ve aynı zamanda sosyal uyum konularında destek sunuyor.

Program aynı zamanda kadınların yeteneklerini ve niteliklerini artırmayı; kadınlar için gelir imkanları yaratmayı amaçlıyor.

Ocak 2018’de, Suriye krizine yönelik Avrupa Birliği Bölgesel Güven Fonu’nun bir parçası olarak Avrupa Birliği ile Japonya Hükümeti’nin mali desteği ile hayata geçirilen program, Ocak 2020 tarihine kadar devam edecek. Program Irak, Ürdün ve Türkiye’de 15 milyon 625 bin euro bütçe ile yürütülüyor.

Programın Türkiye ayağında en az beş bin kadın ve kız çocuğu, koruma ve geçim kaynakları olanaklarından yararlanacak. Ocak 2020’ye kadar katılımcı kadınların kendine güvenlerini artırmaları ve ekonomik olarak güçlenmeleri hedefleniyor.

Kadın ve kız çocuklarının dayanıklılığının artırılması hedefleniyor

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) tarafından hayata geçirilen “Suriyeli Kadın ve Kız Çocukların Dayanıklılıklarının Artırılması” programı, Türkiye’de Gaziantep Büyükşehir Belediyesi, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Sığınmacılar ve Göçmenlerle Dayanışma Derneği (ASAM-SGDD) işbirliğiyle uygulanıyor. UN Women tarafından Gaziantep’te açılan SADA Kadın Gelişim ve Dayanışma Merkezi, SGDD tarafından yönetiliyor. Merkezde, Suriyeli kadınlara psiko-sosyal destek, kamu kurumlarının sağladığı hizmetlere yönlendirme, sosyal yardım, sağlık, eğitime erişim gibi konularda danışmanlık sağlanıyor. Kadınlara iş arama konularında destek, Türkçe dil eğitimi ve mesleki eğitimler veriliyor. Hem Suriyeli hem ev sahibi topluluklar için tekstil, paketleme, sayacılık, kuaförlük, cilt bakımı, bilgisayar okuryazarlığı gibi alanlarda beceri geliştirme eğitimleri sağlanıyor. SADA Kadın Gelişim ve Dayanışma Merkezi eğitimlere katılan kadınlara çocuk bakım desteği veriliyor. Merkez aynı zamanda kadınlar arasında dayanışma ve uyumu sağlamak için aktiviteler düzenliyor. Eylül 2017’de açılan SADA Kadın Gelişim ve Dayanışma Merkezi’nden bugüne kadar 2 bin 400’e yakın kadın faydalanmış.

Bu arada proje kapsamında UN Women Türkiye Ofisi, toplumsal cinsiyete duyarlı bir mülteci yaklaşımı benimsemeleri için ulusal kurumlar ve belediyelere destek veriyor. Mültecilerle doğrudan çalışan kamu görevlileri, belediye çalışanları ve yerel yönetim çalışanlarına yönelik eğitimlerin yanı sıra, UN Women mülteci programı, ev sahibi halk ile mülteci topluluklar arasında barışçıl ilişkilerin geliştirilmesi hedefl iyor. Aynı zamanda, erkeklerin ve erkek çocukların toplumsal cinsiyet eşitliğinin aktörleri olmaları için çalışıyor.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar