TEKEL'den kalan yaprak tütün işletmeleri de kapatılıyor
TEKEL'in elde kalan son büyük tütün işletmesi ile birlikte ismi (logosu) de 2008 yılında BAT'a satılınca, eski TEKEL, "TTA" (Türkiye Tütün Mamulleri, Tuz ve Alkol İşletmeleri) olarak değiştirildi.
TEKEL, hem kendi sigara fabrikaları hem de ihracat için satın aldığı tütünleri Türkiye'ye yaygın 56 yaprak tütün işletmesinde işliyordu.
Bu işletmelerin çoğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da idi. Adıyaman, Besni, Kahta, Bafra, Batman, Beşiri, Kurtalan, Siirt, Bitlis, Diyarbakır, Silvan, Bismil, Muş gibi yerleşim yerlerinde yaprak tütün işleme tesisleri önemli sayıda yerel istihdam imkanı sağlıyordu. Bu işletmeler TTA'ya bağlı idi. İşletmelerde yaklaşık 12 bin devamlı kamu işçisi çalışıyordu.
TEKEL sigara tesisleri özelleştirildikten sonra, TTA bir süre ihracat için tütün satın aldı. Bu tütünler yaprak tütün işletmelerinde işlendi. Ama son 2 yıldır TTA tütün satın almıyor. Bu nedenle yaprak tütün işletmelerine tütün gitmiyor. İşletmelerdeki işçilerin işi yok.
Hükümet eski TEKEL'in şimdinin TTA'sının yaprak tütün işletmelerinde çalışan 12 bin işçiyi işten çıkarmaya karar verdi. Bu işçilerin çoğu kıdemli ve bu nedenle ücretleri belli çizgiye gelmiş işçiler. Büyük bölümünün emeklilik süresi dolmamış durumda.
Özelleştirilen kuruluşlar için uygulanan 654 sayılı kanunun 4/c maddesine göre bu işçilerden çalışmak isteyenlere "geçici personel" statüsü öneriliyor. Geçici personel yıllık sözleşme ile 12 ayda 10 ay 500 TL dolayında bir para alabiliyor. Sosyal güvenlik hakları devam ediyor ama, iş, çalışma güvenliği yok. Sözleşmesi bir yıl sonra yenilenmez ise hiçbir hakkı olmadan işsiz kalıyorlar.
İşçiler tabii olarak (1) İşsiz kalmak istemiyor (2) Belli hizmet süresi sonunda elde ettikleri gelirin aşağıya çekilmesini, devamlı işçi statüsünden geçici personel statüsüne geçmeyi istemiyor.
Geçen hafta sonu az sayıda işçi, Başbakan'ın İstanbul'da katıldığı bir tören yerinde toplandı.
Slogan atarak Başbakan'a isteklerini duyurmaya çalıştı.
Konuşması işçiler tarafından "TEKEL işçileri sizden müjde bekliyor" sloganıyla kesilen Başbakan, "Ben ayaküstü müjdelere pek alışık liderlerden değilim" dedi.
Özelleştirmenin ardından TEKEL'de depodan başka bir şey kalmadığını, çalışanlara kıdem ve ihbar tazminatlarının verildiğini, isteyenlere de 4/c'de istihdam kapısı açtıklarını anlatan Erdoğan, sloganların devam etmesi üzerine, "Kusura bakmayın. Biz sizleri şu andaki işlerinizde istihdam edemeyiz" diye konuştu.
TEKEL işçileri, sloganlarını sürdürmesi üzerine güvenlik güçleri tarafından tören alından çıkarıldı. Erdoğan konuşmasını şöyle sürdürdü: "Türkiye'de ne yazık ki bu tür unsurlar ortaya çıkıyor. Bu tür unsurlar bu ülkede çalışmadan, yatarak para kazanmak istiyorlar. Biz artık yatarak para kazanma dönemini kapattık. Üreteceksin, kazanacaksın. Üretmeden vermek yok. Ama bunlar devlette böyle alışmadılar. 'Devletin malı deniz, yemeyen domuz' dediler. Yaklaşık 10 bin TEKEL işçisinin bize maliyeti 40 trilyon. 40 trilyonu ben hiçbir şey üretmeyene vereceğim, yok böyle bir şey."
Başbakan'ın bu tepkisi üzerine TEKEL işçilerinin üye olduğu Tek Gıda-İş Sendikası Başkanı Mustafa Tükel, "Hükümet bu işçilerin Devlet Personel Kanunu'ndaki 4/c statüsüyle çalışmasını öngörüyor. Ancak 4/c 650 lira maaşla 10 ay çalışılan bir statü. Biz ise hükümete üç alternatif götürdük: 1. Bu işçiler mevcut özlük haklarıyla başka kamu kuruluşlarına nakledilsin. 2. Kamuda sözleşmeli personel olsunlar. 3. 4/c statüsü iyileştirilsin. Ancak iki yıldır bu önerilerimiz dikkate alınmadı. Son gelinen noktada da 'Bu işçiler 4/c'li olsun' dediler. Bunu kabul edemeyiz."
Bu noktada Tek Gıda-İş olarak eylem süreci başlattıklarını bildiren Türkel, şunları söyledi: "15 Aralık'ta 12 bin TEKEL işçisi, eşleri ve çocuklarıyla birlikte Ankara'ya gidecek. Bu tarihe kadar da çocuklarını okula göndermeme, bulundukları yerleşim birimlerinde AK Parti merkezlerinin önünde oturma gibi eylemler yapacaklar."
Türkel, 4/c statüsünde istedikleri iyileştirmeyi de şöyle açıkladı: "Aylık ücretin en az 1200 lira olmasını, çalışma süresinin de 12 aya çıkarılmasını istiyoruz. Türkiye'de halen 26 bini aşkın 4/c'li var. Bu iyileştirme tüm bu çalışanlar için bir umut olur."
Yaprak tütün işletmeleri TEKEL'den kalan son işletmeler. Kapatılan her işletme hem üretimden çekiliyor hem de işsiz sayısını artırıyor.
Ekonomi demek, üretim demektir. Üreteceğiz ki iş imkanı, aş imkanı ortaya çıksın.
TEKEL'in özelleştirilmesi aşamasında kademe kademe işyerleri üretim tesisleri kapandı. İnsanlar işsiz kaldı.
Evet, TTA 2 yıldır tütün almadığından tütün işleme tesislerindeki işçiler 2 yıldır üretime katkıda bulunamıyor ama bu onların suçu değil. İşleyen yaprak tütün işletmelerini işlemez hale getirenler sorumlu. İş yapmaya hazır işçilere işlenecek tütün verilmiyor. Sonra da onlar hiçbir şey yapmadan oturuyor diyerek işten atılıyor. Sonuçta sadece işsiz sayısı artmıyor. Ülke ekonomisinde üretim imkanı kısılıyor, gelir düşüyor.