Teşvikli yatırımlarda seçim öncesi fren!

Nisanda teşvik belgesi alan yatırımların tutarı, 2022'nin aynı ayına göre yüzde 16,5 azalarak 67,6 milyar liraya geriledi. İlk dört ayda teşvik kapsamına alınan yatırımlar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 79,8 artışla 359,6 milyar lira oldu.

Ülke genelinde gerçekleştirilecek teşvikli yatırımlarda seçim öncesi nisan ayında frene basıldığı belirlendi. Teşvik belgesi alınan yatırımların nominal tutarı, yıllık yüzde 50’lerdeki enflasyona rağmen, geçen yılın aynı ayındaki tutarın altında kaldı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre, yatırımcıların çeşitli illerde gerçekleştireceği farklı sektörlere yönelik yatırımları için Teşvik Uygulama Genel Müdürlüğü tarafından nisan ayında 330 adet teşvik belgesi düzenlendi. Alınan teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı ayına göre 110 fazla olmasına rağmen, büyük yatırımların payındaki düşüş nedeniyle belgelerdeki toplam yutarım tutarı 67,6 milyar lira ile geçen yılın yüzde 16,5 altında kaldı.

Yatırımlarla öngörülen istihdam sayısı da yüzde 18,2 azalarak 27 bin 501 oldu. Geçen yıl nisan ayında toplam 80,9 milyar liralık yatırım için 1.136 teşvik belgesi düzenlenmiş, 33 bin 615 kişilik istihdam öngörülmüştü. İlk çeyrekte adeta yatırım patlaması yaşanan enerji sektörü, nisanda hız kesmekle birlikte yüzde 78,7 ile görece en fazla artışı kaydeden sektör oldu. Nisan ayında belgeye bağlanan yatırımların 8,4 milyarı bu sektöre yönelik.

Enerji sektörüne yönelik yatırım tutarı ilk çeyrekte geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 937 (9,4 kat) ile rekor bir artış göstermişti. Hizmetler sektörüne yönelik yatırım tutarı da nisanda yüzde 69 artışla 19,2 milyar lira olurken; birçok alt sektörü ile en büyük sektör olan ve genel olarak en çok yatırımın yapıldığı imalat sanayiine yönelik yatırımların tutarı yüzde 39,6’lık sert düşüşle 62,4 milyar liradan 37,7 milyara geriledi. Toplamdaki payı düşük olan madencilik yatırımları nisan aylarına göre yüzde 34’lük bir artışla 1,4 milyar lira olurken, tarım yatırımları ise yüzde 38,2’lik düşüşle 1 milyar liranın da altında kaldı.

Yeni teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda öngörülen istihdam sayısı tüm sektörlerde geriledi, en büyük düşüş yüzde 42,9’la madencilik yatırımlarında yaşandı.

Şişe Cam’dan Tarsus’a yatırım

Nisan ayında teşvik belgesine bağlananlar içinde en büyüğü, Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş.’nin Tarsus’ta düz ve buzlu cam üretimine yönelik kuracağı tesis yatırımı oldu. Yaklaşık 8 milyar liralık komple yeni yatırımla kurulacak tesis yıllık 657 bin ton üretim kapasiteli olacak.

Medipolitan Sağlık ve Eğitim Hizmetleri A.Ş.’nin 4,8 milyar lira ile İstanbul Ataşehir’de kuracağı komple yeni hastane yatırımı ile TAV Ankara Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş.’nin Ankara Çubuk’taki tesislerinde gerçekleştireceği 4 milyar lira dolayındaki tevsi yatırımı için de nisanda teşvik belgesi düzenlendi. Yeşil Ovacık Liman Hizmetleri A.Ş.’nin Mersin’de 1,4 milyar, Kamer Marine Denizcilik Ltd.’nin Yalova’da 1,2 milyar, Vefa İlaç Sanayi’nin Kırklareli’nde 1,1 milyar liralık komple yeni yatırımları da nisanda teşvik belgesine bağlananlar arasında yer aldı.

İlk 4 ayda yüzde 80 artış

Yılın ilk dört ayında alınan teşvik belgesi sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 60 artışla 5 bin 417, bu belgeler kapsamında yapılacak yatırım tutarı yüzde 79,8 artışla 359,6 milyar lira, bu yatırımlarla yaratılacak istihdam da yüzde 15,3 artışla 119 bin 689 kişi olarak gerçekleşti. İlk dört aylık dönemlere göre en büyük artış enerji sektörüne yönelik yatırımlarda yaşandı.

Enerji yatırımları için alınan teşvik belgesi sayısı yüzde 196 artışla 1.303 adede, belgelerdeki yatırım tutarı yüzde 477 artışla 50,9 milyar liraya yükseldi, öngörülen istihdam da yüzde 49,7 artışla 1.530 kişi oldu. İmalat sanayii 3 bin 300 belge kapsamında 234,3 milyar lira ile en çok yatırım yapılan sektör olmaya devam ederken belge sayısında yüzde 38, yatırım tutarında yüzde 60 artış yaşandı. En çok yatırım yapılan ikinci sektör olan hizmetlere yönelik alınan belge sayısı yüzde 62 artışla 573’e, yatırım tutarı yüzde 100,5 artışla 63,2 milyar liraya yükseldi.

Tarım sektörü için alınan belge sayısı yüzde 41 artışla 147, yapılacak yatırım tutarı yüzde 20 artışla 3,9 milyar lira oldu. Madencilikte ise alınan belge sayısı yüzde 2 azalarak 94’e, yatırım tutarı da yüzde 27,6 azalarak 7,2 milyar liraya geriledi. Geçen yıl ilk dört ayda alınan yatırım teşvik belgelerinde enerji sektörünün yüzde 13 olan payı bu yıl aynı dönemde yüzde 24,1’e, sektörün yatırım tutarındaki payı da yüzde 4,4’ten yüzde 14,1’e çıktı.

Teşvik kapsamına alınan toplam yatırımlarda hizmetler sektörünün geçen yıl ilk dört ayda yüzde 15,8 olan payı bu yıl yüzde 17,6’ya yükselirken, imalat sanayiinin payı yüzde 73,2’den yüzde 65,2’ye, madenciliğin payı yüzde 5’ten yüzde 2’ye, tarımın payı da yüzde 1,6’dan yüzde 1,1’e düştü.

En çok yatırım artışı İç Anadolu’da

Yılın ilk dört ayında teşvik belgesine bağlanan yatırımlarda coğrafi bölgelere göre en büyük payı 109,8 milyar lira ile yine Marmara bölgesi aldı. Marmara’yı 63,2 milyar liralık yatırımla Akdeniz ve 54,8 milyar lira ile İç Anadolu izledi.

Ege bölgesine yönelik 39,2 milyar, Güneydoğu’ya yönelik 34,7 milyar, Karadeniz’e yönelik 17 milyar, Doğu Anadolu’ya yönelik 6,6 milyar liralık yatırım teşvik belgesine bağlandığı ilk dört ayda çok bölgeli yatırımlar da 34,3 milyar lira oldu. Teşvik belgesine bağlanan yatırım tutarı en fazla artan bölge ise yüzde 132,3’le İç Anadolu oldu.

Yatırım tutarı Güneydoğu’da yüzde 128,5, Akdeniz’de yüzde 126,2 artarken, Marmara bölgesine yönelik yatırım tutarındaki artış yüzde 37,4, Karadeniz’de gerçekleştirilecek yatırımlardaki artış yüzde 30,1, Ege’ye yönelik yatırımlardaki de yüzde 26’da kaldı, Doğu Anadolu’ya yönelik yatırımların tutarı ise yüzde 13,3 azaldı.