Un ihracatımızda DİR ile gelen gerileme ve çözüm önerisi

Osman AROLAT
Osman AROLAT AROLAT'tan osman.arolat@dunya.com

Dahilde İşleme Rejimiyle (DİR) getirdikleri buğdaydan ürettikleri 3.5 milyon ton unu ihraç ederek dünya un ticaretinde yüzde 29 paya sahip olan un sanayicileri Rusya'nın buğday ihracatının azalması nedeniyle sorun yaşarken yeni arayışlara giriyorlar.

2004 yılında 300 bin ton olan Rusya ve Ukrayna’dan buğday getirip Dahilde İşlem Rejimi (DİR) ile ürettiğimiz un ihracatımız, geçen yıl 3.5 milyon tona yükseldi. Değer olarak 1 milyar 70 milyon dolar oldu. Bu yıl iki önemli olumsuz gelişme, un ihracatında önemli gerilemeye yol açtı.

Bunlardan biri Rusya’nın üretimini yüzde 81.4’e, buğday ihracatını yüzde 78’e gerileterek, ihracata fren yaptı. Türkiye’ye buğday satışını azaltı. Rusya’nın iç pazardaki fiyat artışı nedeniyle ihracata yasak getireceği iddiası gündeme geldi. Un Sanayicileri Derneği Başkanı Erhan Özmen, “Rusya İhracatı azaltabilir. O miktarı Ukrayna gibi ülkelerden karşılayabliriz” diyor. İkinci olumsuzluk ise Tiçaret Bakanlığı'nın DİR dışında buğday ithalatını yasaklaması oldu. 3.5 milyon ton buğday ihracatının yüzde 90’ı DİR kapsamı içersinde iken, yasak kapsamına giren yerli buğday ihraç ürün küçük bir paya sahip.

Özmen, "İki yıl önce kapasitemiz yıllık 40 milyon tona ulaşmıştı.715 fabrikada üretim yapıyorduk. Doğru fiziblite yapılmadan yatırımlar yaptığımızı gördük. Ve konsalidasyon başladı. 240 fabrika kapandı. Bugün toplam 475 fabrika 32 milyon ton kapasiteye sahip, ama 18 milyon ton buğday işleniyor. Konsalidasyon sürüyor. Tahminimize göre, ileride fabrika sayısı 300’ün altına inecek. 18 milyon ton buğdayın 13 milyon tonu iç pazar, 5 milyon tonu dış pazar. Dünya un ticareti 12 milyon ton. Bunun 3.5 milyon tonunu bizim sanayicilerimiz gerçekleştiriyor” bilgisini veriyor.

DİR kapsamında un ihracatı yapan bir firma ise yaşadığı sıkıntıyı şöyle dile getiriyor:

“Birleşmiş Milletler için DİR kapsamında 8 milyon ton buğday getirip 2 milyon tonunu un yaptık. Unumuz depoda duruyor. Bakanlık, 'Buğdayı millileştirmişsiniz. Yeniden buğday getirmeniz gerekir' dedi. Bakanlığın çeşitli kademelerine başvurup derdimizi anlattık, olumlu yanıt alamadık. Yeniden getirmek zor. Fiyatlar da üç ay önceki ihaleye göre yüksek. Şimdi derdimizi Cumhurbaşkanlığı'na anlatıp, çözüm arayacağız.”

Anlatılanlar gösteriyor ki, son yıllarda DİR ile getirip un yaparak ihraç ettiğimiz buğdayda sıkıntılar yaşıyoruz. Sektör temsilcileri bunu aşmanın yolundan söz ederlerken, “Hemen yanı başımızda fazla kapasitesi olan, ciddi yatırımları olan bir ülke var. Bu kapasiteyi hep birlikte değerlendirebiliriz. Ukrayna’nın buğdayını Türkiye’de birlikte değerlendirip son ürüne una çeviriibiliriz” diyerek ne yapılabileceğinin yolunu gösteriyorlar.

Ticaret Bakanlığı'nın söylenilenlere kulak vererek, yol gösterici çözüm önerileri üretmesi bekleniyor.

Yazara Ait Diğer Yazılar Tüm Yazılar