Yükselen faizler iyimser hesapları bozuyor!
Geride bıraktığımız hafta genelinde yaşananlar, orta vadeye ilişkin belirsizliğin arttığına işaret ediyor. Finansal piyasalar sergilediği çelişkili görünüm nedeniyle güven vermiyor. Bulunduğumuz coğrafya ve ülkemize ilişkin, ekonomik ve jeopolitik gelişmeler olumlu düşünmeyi zorlaştırıyor. Küresel eğilimleri etkileme potansiyeli yüksek olan olgular ise, kırılganlığın belirgin bir şekilde azalacağına ve risk alma isteğinin artacağı yönelik umutları desteklemiyor. Bu yılın ilk çeyrek döneminde maya tutmaya zorlanan eğilimlerin, aynı şekilde devam edebilmesi pek olası görünmüyor.
Konuyu irdelemeye finansal piyasalarımızdaki çelişkiler ile başlayalım. Kısa vadeli faizlerin yükselmesi ve para otoritesinin bu eğilimi tepkisel bir şekilde çok geriden takip etmesi, özellikle sermaye piyasalarındaki iyimserliğin kalıcı olamayacağını ve ekonomiyi canlandırma amaçlı müdahaleleri etkisizleştireceğini düşündürüyor. Bu koşullarda Türk Lirasının bir miktar değerlenmesi veya değer kaybetmemesi kısa vade açısından normal sayılabilir; fakat hisse senetleri ve tahvillerin değerlenmesi veya mevcut fiyat düzeylerini koruması anormaldir! Risk primimizin geriliyormuş gibi görünerek döviz kurlarındaki gerilemeyi desteklemesi bu anormalliğin geçici sonuçlarından biridir.
Kısa vadeli mevduat faizlerindeki yükseliş, kaynak sıkıntısının büyümekte olduğu ve kredi hacmindeki artışın ivme kaybederek ekonomideki canlanmayı frenleyeceği anlamındadır. Aynı zamanda banka karlarının gerilemesi ve aktif kalitesinin bozulması olasılığı hatırı sayılır oranda artmıştır. Aynı vadelerdeki mevduat ile sabit getirili menkul kıymetler arasındaki getiri farkı açılmaktadır ve bu şekilde devam edilebilmesi olası değildir; ya sermaye piyasalarının gerilemesi veya mevduat faizleri gerilerken döviz kurlarının yeniden artmaya başlaması ihtimali yüksektir.
Bulunduğumuz coğrafyaya ilişkin jeopolitik gelişmeler ile ülkemizin dış politikasını etkileyen dinamikler, yeterli ve gerekli yabancı kaynak girmesi olasılığını gerileten ve ekonomik beklentileri olumsuzlaştıran bir yapıdadır. Kısa vadeli faizlerdeki yükselişin önemli sebeplerinden biri olmaya adaydır. Bu durum nedeniyle kaynak sıkıntısının büyümeye devam etmesi, para ve kredi yanı sıra maliye politikalarının etkisizleşmesi kaçınılmaz olabilir. Eriyen döviz rezervleri nedeniyle Merkez Bankası bilançosu daralır ve para politikası otomatik olarak sıkılaşırken, banka bilançolarının Kredi Garanti Fonu desteği ile büyümeyi sürdürmesi olası değildir.
Ya enflasyon baskılarına yol verilmesi ya da büyüme hayallerinden vaz geçilmesi açmazının nasıl aşılacağı, yanıtsız bir soru durumundadır. Hangi seçenek tercih edilir ise edilsin, orta vade de risk alma isteğinin yetersiz kalması olasılığı oldukça yüksektir; ekonomik, sosyal ve siyasi ilişkilerin sarsılması söz konusudur. Küresel nitelikteki bazı gelişmeleri abartarak ve kısa vadede gerçekler ile yüzleşmekten kaçınarak günü kurtarmak mümkün olabilir; fakat böyle devam edilemez. Fransız seçimlerinin ilk turundan çıkan sonuçlar, doların değer kaybı veya Yeni ABD Yönetiminin beceriksizlikleri karşılaştığımız açmazın anahtarı olamaz.
Daha açık konuşmak gerekir ise, önceliği mevcudu koruyarak ekonomiyi büyütmek olan Siyasi İrade ile enflasyon ve yapısal reform diyenler arasındaki gerginlik tırmanmaktadır. Büyüyen kaynak sıkıntısı ve yükselen faizler bu gerginlik ateşinin dumanı niteliğindedir. Bu olumsuzluk içerideki kurumsal yapı ve bürokrasinin de saflaşarak su kaynatmasına sebep olmaktadır!
Finansal sermayeyi yönlendirme yeteneği olan gelişmiş Batılıların ülkemize yönelik tavrının ve Orta Doğu’daki sınırlarımızdaki son gelişmelerin bu konudan bağımsız olmadığını hesaba katmak gerekebilir!
Önümüzdeki hafta içinde mayıs ayı enflasyon rakamlarının açıklanması sonrasında ve bu ay yapılacağı anlaşılan Bakanlar Kurulu değişiklikleri ve siyasi irade konumundaki partinin olağanüstü kongresi öncesinde, hemen yukarıda özetlemeye çalıştığımız gerginlik daha yoğun bir şekilde hissedilebilir! Finansal piyasa cephesinde ava çıkanlar, birbirlerini avlamaya başlamak zorunda kalabilir!