Yunanistan’da Yeni Ekonomik Kalkınma Fonu (TANEO) tekrar sahneye çıkıyor
Ülkemizde Türkiye Varlık Fonu’nun kurulması ile birlikte devlet tarafından koordine edilen bu tür finansal kuruluşlara olan ilgi de bir kez daha ön plana çıkmış oldu. Karadeniz bölgesinde varlık fonu çalışmalarında Türkiye ve Rusya etkinliği ile ön plana çıksa da Yunanistan’ın da 2001 yılında faaliyete geçen ancak 2008 yılında başlayan ekonomik kriz dönemi ile çalışmaları aksayan bir kalkınma fonu mevcut: Yeni Ekonomik Kalkınma Fonu, bir diğer adıyla TANEO. Risk sermayesinin Yunanistan’da gelişimi ve inovasyon kültürünün ülke genelindeki KOBİ’lere yayılabilmesi amacıyla faaliyete geçen TANEO kuruluşundan 2009 yılına kadar 10’dan fazla fon kurdu, farklı sektörlerden toplamda yaklaşık 50 yatırımı 140,2 milyon euro ile destekledi ve 3.000 civarında iş imkanı yarattı.
Kuruluş tarihine bakıldığında TANEO’nun yeni bir kuruluş olmadığı dikkat çekmektedir. 2000 yılında TANEO yasası meclise tanıtılırken, 2001 yılında kuruluş işlemleri tamamlandı. 2003 yılında TANEO Capital Connect ile ülkedeki inovatif işletmelere sermaye yatırımı gerçekleştirmeye başladı. 2004 yılında Zaitech Fund ve IBG Hellenic Fund-II olarak iki yatırım fonu daha gerçekleştiren TANEO, farklı alanlarda fonlar oluşturarak KOBİ’lere finansman yarattı. 2007 yılında KOBİ’lere yönelik faaliyetlerini tekrar konumlandıran TANEO krizin kendisini göstermesi ile birlikte faaliyetlerine uzun bir süre ara vermek zorunda kaldı. TANEO’nun KOBİ’lere sunduğu destekler tekrar gözden geçirildiğinde bazı fonların tamamlanamadığı, bazılarının ise hiç kullandırılmadan kapatıldığı ortaya çıkmaktadır.
Faaliyetler 2009 yılı ilk yarısına kadar devam etse de Yunanistan’ın krizle mücadele gibi daha önemli konuları vardı. Bu nedenle TANEO uzun bir süre sessiz kaldı.
Ekonomik krize girdiği dönemden itibaren kredi derecelendirme kuruluşları tarafından ilk kez not artışını 2016 yılında gören ve geçtiğimiz yıl içerisinde Başbakan Aleksis Çipras tarafından yapılan açıklamada Troika (Uluslararası Para Fonu, Avrupa Merkez Bankası ve AB) ile kurtarma paketi programının tamamlandığı belirtilen Yunan ekonomisi 2018 yılında TANEO ile ilgili çalışmalarına da tekrar ağırlık vermeye başladı. Yunan hükümeti TANEO’yu tekrar etkin kullanmak istiyor olmalı ki kuruluş tekrar yerel basında sıkça yer almaya başladı. Bu kapsamda 2018 yılında Yunanistan Ekonomi ve Kalkınma Bakanlığı ile TANEO ortaklığında 100 milyon euro bütçeli bir fon kurulmasına karar verildi. Bu fon ile Yunanistan’daki KOBİ’lerin tarım ve dijital sektörler gibi spesifik alanlara yönelmesi önceliğine de değinildi. Yurtdışında da aynı şekilde 2018 yılında aktif faaliyetlerine başlayan kurum, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Abu Dhabi merkezli stratejik yatırım grubu Mubadala firması ile özel sektör yatırımlarının Yunanistan’da tetiklenmesi amacıyla 400 milyon euro tutarında yatırım ortaklığı anlaşması imzaladı. Son olarak Yunanistan Telekomünikasyon ve Medya Bakanlığı ile TANEO arasında yapılan anlaşma ile ilgili sektörlerde faaliyet gösteren KOBİ’ler için toplamda 50 milyon euro yatırım fonu ayrılmasına karar verildi. Syriza hükümeti tarafından 2018 yılında açıklanan Yunanistan Kamu Yatırım Programı kapsamında 2022’ye kadar 450 milyon euro bütçe ayrılan medya sektöründe yine TANEO’nun önemli katkısı olacağı öngörülmektedir.
TANEO’nun 2019 yılı faaliyetlerinde Yunan bankacılık sektörünün geliştirilmesi ile birlikte pazardaki diğer finansal araçların da güçlendirilmesi ve genel olarak ülkenin finansal sisteminin iyileştirilmesi hedeflenmektedir.
Bir toparlanma süreci mevcut, ancak yabancı yatırım çekme konusunda Enterprise Greece’in işlerini bir yandan da TANEO’nun üstlenmesi beklenebilir. Yabancı yatırımcıların Yunanistan’da yapacakları yatırımda ilk uğrak noktaları olan Enterprise Greece kuruluşunun istenen verimde çalıştığı tam olarak söylenememektedir. 250.000 euro üzerindeki gayrimenkul yatırımları ile oturum izni imkanı sunan altın vize (Golden Visa) programı ile Enterprise Greece çalışmalarını hızlandırsa da hem yabancı yatırım rakamlarında hem de yatırım ortamı iyileştirme performansında kurum geçer not alamamaktadır. Yunanistan’ın kriz öncesinde en yüksek seviye olarak ulaştığı 5 milyar dolar net doğrudan yabancı yatırım kriz sonrası dip seviyeleri gördü ve tekrar bu seviyelerin yanına uzun süre yaklaşılamadı. 2017 yılında açıklanan 4 milyar dolar seviyesindeki yabancı yatırım açıklanan ülkede 2018 yılı sonunda da yaklaşık verilerin gelmesi bekleniyor. Dünya Bankası tarafından her yıl hazırlanan iş yapılabilirlik raporunda 2019 yılı verilerinde daha da geriye giderek 190 ülke arasından 72. olan ülkenin yatırım ortamını iyileştirme ve yatırımcıyı memnun etmede başarılı olduğu söylenememektedir.
Kurtarma programının tamamlandığı belirtilse de Yunanistan’ın borç ödeme takvimi 2070 yılına kadar uzuyor; KOBİ’lerin ihracat kapasitelerinin artırılması, daha fazla yabancı yatırımın çekilmesi ile krize karşı etkin pozitif adımlar hedeflendiğinde TANEO gibi kurumların da rolü ve önemi artıyor.
2008 yılında başlayan kriz ile Yunanistan 10 yılını ve belki de daha uzun vadedeki birikimlerini kaybetti, girişimciler ve KOBİ’ler için ülkenin destek mekanizmaları yatırım fonlamada yetersiz kaldı. Sadece yurtiçi değil yurtdışında da işbirliği ağlarını örmeye başlayan TANEO, KOBİ’ler için önemli bir sermaye kaynağı olabilir, parlamentonun şekilleneceği Ekim 2019 seçimleri öncesi ve sonrası TANEO’nun da faaliyetlerinin etkinliği netleşecektir. Kriz sonrası zayıf büyüme oranları ile tekrardan emeklemeye başlayan Yunan ekonomisinin tekrardan parlatmaya başladığı TANEO’dan beklentiler büyük, ancak akıbetini konuşmak için şimdilik erken.