Yazarak, çevirerek yaşanmış bir ömür

Ömrü boyunca edebiyatımızı zenginleştirmek için uğraşan bir usta ismi, Tahsin Yücel'i sonsuzluğa uğurladık hafta sonunda. 83 yaşında kaybettiğimiz Yücel; yalnızca iyi bir öykücü; romancı ve deneme yazarı değil; Balzac'tan Flaubert'e, Gide'den Maupassant’a yazının köşe taşı isimlerini Türkçe’ye kazandırmış, daima okurun hizmetinde bir kalemin sahibiydi. Yetiştirdiği binlerce öğrenci ve göstergebilim alanındaki çalışmalarını da hatırlarsak, 17 Şubat 1933-22 Ocak 2016 arasında sürülenin yazarak yaşanmış bir ömür olduğunu pekâlâ da iddia edebiliriz... 

İddiamıza destek bulmakta da hiç zorlamayacağız doğrusu... Hepsinin öncesinde; öykü, roman, çeviri, deneme, eleştiri, inceleme, masal, anlatı ve derleme türlerinde 120'ye yakın örnek verdiğini hatırlatsak, yeter. 1955 yılında, henüz 22 yaşında; Galatasaray Lisesi ve İstanbul Üniveristesi Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümü bir gençken yayınladığı “Haney Yaşamalı” adlı bir öykü kitabından adetâ son gününe kadar bitmek bilmeyen bir yazın, bir çalışma serüveni onunki... 

"Ensemden hatırlayacak..." 

İşte bunun sonucu olarak, bakın ne diyor gazeteniz DÜNYA’da yayınlanan bir söyleşisinde, Faruk Şüyün’e: 

“Bir sözünüz var, ‘Eşim, beni ensemden hatırlayacak falan gibi...’ Sizin yoğun çalışma temponuzu belki de en iyi anlatan... 

Yok, onu ben demedim, kendisi söyledi. Tanrı ayırmasın; bir gün ayırırsa Tanrı bizi bu ölümle olabilir. ‘ben seni daha çok ensenden hatırlayacağım’ dedi. O da doğru. Dar bir oda çalışma mekânım. Pencereye dönük oturuyorum, kapıdan bakınca yalnızca ensem görünüyor.” 

Tahsin Yücel’in uzun edebiyat yaşamı boyunca kazandığı Orhan Kemal Roman Ödülü’nden Sait Faik Hikâye Armağanı’na pek çok ödülü var. Yücel, 1999’da “Komşular” la DÜNYA Kitap “Yılın Telif Kitabı” ödülünü, 2001’de de Balzac’tan yaptığı “Yaşamda Bir Başlangıç” çevirisiyle “Yılın Çeviri Kitabı” ödülünü de kazanmıştı. Usta edebiyatçı, sonraki yıllarda da DÜNYA Kitap Ödülleri Seçici Kurulu’nda görev yaparak “Yılın En İyileri”nin seçime katkı sağlamıştı. Çalışkanlığının yanı sıra yaşanılan çağa getirdiği incecik eleştiriler, okura karşı her yapıtında hissedilen sorumluluk duygusu, tüm yapıtlarında mutlaka beliren hiciv ve kimi zaman eleştirilmesine neden olan “arı dil”iyle Türkçe okurunun çok şey borçlu olduğu bir isimdi Tahsin Yücel... Okundukça
hatırlanacak..

En iyi öğretmeni edebiyattı

Süheyla Bayrav, Nesteren Dirvana, Adnan Benk’in öğrencisi, göstergebilimin kurucusu Greimas’ın asistanı, sonrasında da bugünün pek çok hocasının hocasıydı... Onun en iyi öğretmeniyse daima edebiyat olmuştu, özellikle de çevirileri: 

“Çevirmek, okumaktan daha ileri bir evre. Okuyup geçersiniz iki günde. Diyelim ki Balzac’ın bir romanını okumak isterseniz iki günde bitirirsiniz. Bir fikriniz de olur. Beğenirsiniz, bir şeyler de katar muhakkak size. Ama çevirince bu süreç, 3 ay ile 6 ay, 1 yıl arasında bir zamanınızı alır, bütün ayrıntılarına inmeniz gerekir. O da bir şeyler öğretir. Siz de öykücü, romancı iseniz Balzac’ı, Stendhal’ı, çağdaş yazarlardan Gide’i çevirerek ister istemez öğreniyorsunuz, yetiştiriyor bunlar insanı...”

'Görünmez Adam'dan bunları okudunuz mu?

Tahsin Yücel, o müthiş hicviyle kendine “Görünmez Adam” adını takmıştı. Kuyrukta beklerken sürekli başına gelen “Sen de nereden çıktın! Araya kaynadın!” iddiaları üzerine “görünmez olduğuna” karar vermiş ve Kaan Özkan’ın hazırladığı Nehir Söyleşisi'ne de “Görünmez Adam” adını vermişti. Bugün, onu daha iyi tanımak ve iyi edebiyatın keyfi ne varmak için yapıtlarını yeniden okuma vakti... İşte halen baskısını bulabileceğiniz bazı yapıtlar:

●Peygamberin Son 5 Günü, Can Yayınları
● Aykırı Öyküler, Can Yayınları
● Haney Yaşamalı, Can Yayınları
● Gökdelen, Can Yayınları
● Yalan, Can Yayınları
● Komşular, Can Yayınları
● Kumru ile Kumru, Can Yayınları
● Söylem, Söylen, Yazın: Tahsin Yücel’e Armağan, Nedret Tanyolaç Öztokat, Can Yayınları
● Eleştiri Kuramları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
● İnsan Yazdığı Şeydir, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
● La Fontaine Masalları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
● Yazın ve Yaşam, Yol Yayınları
● Anadolu Masalları, Yapı Kredi Yayınları
● Alıntılar, Yapı Kredi Yayınları
● Söylemlerin İçinden, Alakarga Yayınları
● Tahsin Yücel’in Romanlarında Bireyin Dramı, Yapı ve İroni, Oğuz Öcal, Akçağ Yayınları