Bu yıl 5 milyar kişi havada yolculuk yapacak

Necmi ÇELİK

Türk Hava Yolları (THY) ve Pegasus dahil 330’un üzerinde hava yolu şirketini çatısı altında toplayan ve küresel hava trafiğinin yüzde 80’ini temsil eden Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği-IATA, havayolu sektörünün 2024 ve 2025 yılına ilişkin olumlu bir resim çizdi. IATA verilerine göre, bu yıl hava yoluyla seyahat eden yolcu sayısı yaklaşık 5 milyar kişiye ulaşacak ve tüm dünya bölgelerinde yolcu talebinde gözlenen olumlu tablo sayesinde havacılık endüstrisinin bu yılki gelir rakamı yaklaşık 1 trilyon dolara çıkacak.

IATA, tedarik zinciri sorunlarının havacılık yanı sıra küresel ticareti ve şirketleri etkilemeye devam ettiğine dikkat çekerek havayollarının bazı uçak / motor tiplerinde öngörülemeyen bakım sorunlarının yanı sıra uçak yedek parçalarının ve uçakların teslimatındaki gecikmelerin kapasite genişlemesini ve filo yenilenmesini sınırladığına işaret etti. Birleşik Arap Emirlikleri’nin Dubai şehrinde yapılan ve tüm dünyadan hava yolu şirketleri CEO’larının katıldığı IATA Yıllık toplantısında açıklanan verilere göre, bu yıl havacılıkta küresel net kârın 2024'te 30,5 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.

Faaliyet kârının 2023'teki yapılan 52,2 milyar dolarlık tahminin de üzerine çıkarak 2024'te 59,9 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Sektörün toplam gelirinin ise yüzde 9.7’lik artışla 2024'te bir rekor olan 996 milyar dolara çıkacağı öngörülüyor. Toplam harcamaların da yüzde 9.4’lük artışla 2024'te bir rekor olan 936 milyar dolara ulaşması bekleniyor. 

K. Amerika ile Asya-Pasifik sektöre ivme kazandırıyor

2024'te tüm bölgelerin üst üste ikinci yıl kârlılığını sürdürmesi ve en önemli artışın da Çin pazarının öncülüğünde Asya-Pasifik bölgesinde faaliyet gösteren hava yollarında olması bekleniyor. ABD’nin itici güç olduğu Kuzey Amerika bölgesi ise havacılık endüstrisi kârlılığına en önemli katkı sağlayan ülke olmaya devam ediyor.

THY’nin içinde yer aldığı Avrupa pazarında da 2024'te talebin güçlü kalması beklenirken, genel olarak olumlu bir görünüm sergiliyor. IATA Genel Direktörü Willie Walsh, hava yolu şirketlerinin çok sayıda ve artan belirsizliklerin olduğu bir dünyada kârlılıklarını artırmaya devam ettirdiklerini belirterek “2024'te 30,5 milyar dolarlık beklenen toplam net kâr, son zamanlardaki derin pandemi kayıpları göz önüne alındığında büyük bir başarıdır. 2024'te beklenen 5 milyar yolcu sayısı göz önüne alındığında insanın uçma ihtiyacının hiç bu kadar güçlü olmadığını söyleyebiliriz.

Yatırılan sermayenin yüzde 5,7'lik getirisi, yüz de 9'un üzerinde olan sermaye maliyetinin oldukça altındadır. Kârlılığı artırmak ve talebi karşılamak üzere filoları verimli bir şekilde konuşlandırabilmemiz için tedarik zinciri sorunlarının çözülmesi, kritik öneme sahiptir. Havacılığa yeni yükler getiren düzenlemelerden ve vergi artış önerilerinden birazcık başımızı alıp rahatlamamız gerekiyor. Sürdürülebilirlik ve rekabet gücünü artıracak kamu politikalarına daha fazla ihtiyaç var” değerlendirmesini yaptı. 

Yolcu gelirleri 74 milyar dolara çıkacak

 IATA küresel görünüm verilerine göre yolcu gelirlerinin 2023'teki 646 milyar dolardan yüzde 15,2 artışla 2024'te 744 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Gelir yolcu kilometresi cinsinden ölçülen yolcu talebi (RPK) artışının yıllık yüzde 11,6 olması bekleniyor. Uzun vadeli 20 yıllık büyüme eğilimi kapsamında 2023-2043 dönemi için yolcu talebinin ise yıllık ortalama yüzde 3,8 oranında artacağı öngörülüyor.

Öte yandan 2018 rakamları baz alındığında 2024'te ortalama çift yönlü uçak biletinin 2019'un 306 dolarlık rakamından önemli ölçüde gerileyeceği ve 252 dolar düzeyine düşeceği bekleniyor. 2024 yılında ortalama yolcu doluluk oranı tahmini ise yüzde 82,5 düzeyinde olacak. Giderlerine bakıldığında bu rakamın yüzde 9.4 artışla 2024'te 936 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Petrolün varil fiyatının 2024 yılında ortalama 113,8 dolar olacağı hesaplandığında havacılık sektörü yakıt maliyetinin 291 milyar dolara çıkacağı ve toplam içindeki payın da yüzde 31 olacağı hesaplanıyor. İşgücü maliyetlerine bakıldığında da 2023 yılına göre yüzde 2,4'lük bir iyileşme ile birim işgücü maliyetlerinin sıkı bir şekilde kontrol edilmesi sonucu toplam işgücü maliyetinin 2024'te yüzde 7,6 artarak 214 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Havayollarında toplam istihdamın 2019'da istihdam edilen 2,93 milyon rakamını biraz aşarak 3,07 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor. IATA verileri uçak teslimatlarında tedarik zincirindeki aksamalar nedeniyle teslimatlarda planlanandan daha düşük rakamlar bekleniyor. İlk tahminlerde 1.777 uçak tesliminin yapılacağı öngörülürken, bu rakamın yüzde 11’lik düşüşle 1.583 olacağı belirtiliyor.

Kargo gelirleri azalıyor

Havacılıkta yolcu tarafında hem iç hatlar hem de uluslararası uçuşlarda yolcu talebi önemli oranda artarken ve kargo tarafında tablo aylık çift haneli artışlarla olumluya dönerken toplam kargo gelirlerinin 2024'te 120 milyar dolara düşmesi bekleniyor.

2023'te bu rakam 138 milyar dolar idi. Hava kargo, pandemi etkisi nedeniyle 2021'de yakalanan 210 milyar dolarlık olağanüstü zirveden keskin bir düşüş gösterdi, ancak 101 milyar dolar olan 2019 gelirlerinin üzerinde seyretmeye devam ediyor.Uzmanlar bu eğilimin olağanüstü pandemi zirvesinden sonra bir normalleşmeye işaret ettiğini belirtiyor. IATA’ya göre genel olarak, hava kargo 2021'de istisnai bir yıl yaşadı ve şimdi takip eden bir düzeltme dönemi içinde bulunuyor.

Sürdürülebilir havacılık yakıtı 3 kat artacak

Sürdürülebilir Havacılık Yakıtları (SAF) üretiminin 2023'e kıyasla 2024'te üç katına çıkarak 1,9 milyar litreye (1,5 milyon ton) ulaşacağı ve toplam bedelin de 3.75 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor. Bu yükselişe karşın SAF, 2024'te havacılığın yakıt ihtiyacının ancak yüzde 0,53'ünü oluşturabilecek. SAF üretme kapasitesine sahip yaklaşık 140 yenilenebilir yakıt projesinin 2030'a kadar üretime geçeceği açıklandı.

Bunların tümü açıklandığı gibi üretime devam ederse, toplam yenilenebilir yakıt üretim kapasitesi, 2030'a kadar 51 milyon tona ulaşacak. SAF kullanımını hızlandırmak için hükümetlerin alabileceği politika önlemleri olduğunu vurgulayan IATA Genel Direktörü Walsh, "Şu anda SAF, tüm yenilenebilir yakıt üretiminin yüzde 3'ünü oluşturuyor. SAF üretiminin 2023'ten itibaren 2024'te üç katına çıkması, cesaret verici. SAF'a ilgi artıyor ve çok potansiyel var. Ancak somut planlar yeterli olmaktan uzak” dedi.