Çin'den sonra Kanadalılar nükleer santrale talip oldu

Ferit PARLAK

Türkiye’nin enerjide en stratejik projele­rinden biri olan nük­leer enerjide Rusya ve Çin’in ardından bir talipli ülke daha çıktı. Enerji ve Tabii Kaynak­lar Bakanı Alparslan Bayrak­tar, Gabar Dağı’ndaki Şehit Es­ma Çevik-1 Nolu İlk Keşif Ku­yusu’nda düzenlenen törenin ardından yaptığı açıklamada ikinci ve üçüncü nükleer sant­ral ile ilgili talepler hakkında da bilgi verdi.

Bayraktar, “İkin­ci ve üçüncü santralle ilgi­li Rusya’nın, Güney Kore’nin, Çin’in ilgisi var. Bunların yanı sıra görüştüğümüz ülkeler ve şirketler de var. Bunlardan bir tanesi Kanada. Bunların içe­risinde Türkiye’ye en faydalı olabilecek, bize en rekabetçi teklifi sunabilecek seçimi ya­pacağız” dedi.

Küçük modüler reaktörler de düşündüklerini dile getiren Bakan Bayraktar, “Gelecekte nükleeri daha yoğun bir şekil­de göreceğiz. Küçük modüler reaktörlerde de büyük bir po­tansiyel var. Orada da dikkat­li hareket etmek lazım. Doğru teknolojiyi seçebilmek lazım. Bir de mümkünse orada işin sanayi tarafı da yani üretim ta­rafında da olabilmek, Türki­ye’ye bu teknolojiyi kazandıra­bilmek lazım” bilgisini verdi.

Suriye’de de yabancılarla işbirliği yapabiliriz

Bayraktar, Türkiye’nin enerji gündemi, işbirlikleri ve planları hakkında bilgi ve­rirken Suriye ile ilgili açıkla­malarda da bulundu. Bayrak­tar, “Suriye’de de yabancı şir­ketlerle, farklı ülkelerdeki şirketlerle de ortak çalışabi­liriz.

Sakarya’da da, Gabar’da da gördük kabiliyetlerimizi. Bunların hepsini biz kendi­miz yapıyoruz. Bizim çocuk­larımız, bizim mühendisleri­miz çalışıyor ve ciddi bir bilgi birikimi var. Sınırın öbür ta­rafında da yapılması gereken de bir çok iş var. Dolayısıyla biz bu anlamda Suriye’de da­ha yoğun bir şekilde olabiliriz. Suriye’nin doğal gaz potansi­yelinin, özellikle denizlerde­ki doğal gaz potansiyeliyle ala­kalı.

Bize şu anda dünyanın her yerinden talepler geliyor. Libya’dan geliyor, Somali’de­yiz. Pakistan’da yakın bir za­manda anlaşma imzaladık. Pakistan denizlerinde arama yapacağız. Bütün bunları ko­nuşuyoruz. Net konuşuyoruz. Lokasyon lokasyon konuşuyo­ruz ve tabii ki bunun olgunlaş­ması belli bir kıvama gelmesi gerekiyor” dedi.

Suriyelilerin dönmesi için elektriğe erişimi önemli

Suriyeli vatandaşların Suriye’ye dönebilmeleri için elektrik ve suya erişi­min ve altyapıda nor­malleşmenin ol­ması gerekliliğini vurgulayan Bay­raktar, “Türki­ye’de çok önem­li sayıda Suriye­li vatandaş var. Bu insanların büyük bir kıs­mı da Suriye’ye dönmek istiyor.

Ama Suriye’ye dö­nüşün temel şartlarından bir tanesi hayatın normal­leşmesi, en temel hizmetle­rin kendilerine verilmesi. Güvenlik başta olmak üze­re. İnsanların elektriğe eri­şiminin, temiz suya erişimi­nin olması lazım. Altyapının normalleşmesi ve normale dönüyor olması lazım” açık­lamasını yaptı. Elektrik so­rununun Suriye’de ki temel sorunların başında geldiğini ifade eden Bayraktar, “Bura­daki en temel sorunlardan bir tanesi enerji. Çünkü elektrik olmadığı zaman hiçbir şey yok.

Biz ilk günden beri bu ko­nuya ne kadar katkı yapabi­liriz noktasından bakıyoruz. Elektrikte, şu anda Kuzey Suriye’ye ihraç ettiğimiz bir elektrik var. Bu ihracatı özel şirketler yapıyor. Yapılan elektrik ihracatının miktarı­nı artırmakla alakalı, özellik­le Halep’e yaklaşık 500 me­gavatlık bir ihracatla alakalı teknik bir çalışmayı yürütü­yoruz. Önümüzdeki aylarda bununla ilgili bir netice ala­cağız” ifadelerini kullandı.

Doğalgaz hayatı normalleştirecek

Suriye’ye doğalgaz ihraca­tı için de çalışma yaptıkları­nı dile getiren Bayraktar, “Do­ğalgaz aslında elektrik üret­me amacıyla, Suriye’ye ihraç edeceğimiz bir ürün. Orada da çok kısa bir zaman içe­risinde, bu yaz olabilir, doğal gazı Kilis’ten Ha­lep’e intikal ettirece­ğiz.

Doğalgazda Türk harmanı dediğimiz, Türkiye’ye gelen bütün gazlar ve Sa­karya’da üret­tiğimiz gaz şe­bekede har­manlanıyor ve biz buna Türk harmanı diyo­ruz. Bu harma­nı, Türk Silah­lı Kuvvetleri ta­rafından temizlenen mayınlı arazinin üzerin­deki boru hattıyla Halep ve Humus’a göndereceğiz. Ora­lardaki santralları da elektrik üretimi için devreye alacağız. Bu yolla hayatın normalleş­mesine katkı sağlayacağız” dedi

Suriye’nin potansiyeli devreye girmeli

Bayraktar, “Uzun vadede ise Suriye’nin yeniden inşası, ha­yatın normalleşmesi, güven­liğin tesis edilmesi için büyük miktarda finansal kaynağa ih­tiyaç var. İlk akla gelenler el­bette ki petrol ve doğal gaz üre­timleri. 2000’lerin başında Suriye’nin günlük petrol üre­timi 632 bin varildi. Muazzam bir rakam. Bugün ise üretim günlük 90-100 bin varillerde ve kontrol Şam yönetiminde değil. Dolayısıyla biz diyoruz ki buraların doğru bir şekilde, Suriye’nin normalleşmesine kaynak olacak şekilde işletil­meli” şeklinde konuştu.

İFM, enerji ve emtianın da merkezi olacak

Bakan Bayraktar, “İstanbul Finans Merkezi’ni aynı zamanda bir enerji ve emtia borsası haline dönüştürmek istiyoruz. Dolayısıyla bütün bunları yaptığımızda gerçekten bir merkez ülke olacağız. Avrupa, şu anda Türkiye’yi aslında bu anlamda çok müteşekkir olması gereken bir durumda. Çünkü doğal gazda olsun, petrol piyasasında olsun çok ciddi şekilde Türkiye, Avrupa’nın arz güvenliğine katkı yapıyor. Daha geliştirebileceğimiz çok proje var. Ama diğer komşularımız da bugün Irak’ın doğal gaz ihtiyacı var. İran’ın elektrik ihtiyacı var. Dolayısıyla bütün bunlar da Türkiye’nin oynayacağı çok önemli roller var. Biz buraya doğru daha güçlü bir şekilde gidiyoruz” şeklinde konuştu.

KKTC’nin hattından Güney de faydalanır

Kıbrıs’a elektrik ve hatta doğal gaz götürmeyle alakalı ciddi bir hazırlık yapıldığına dikkat çeken Alparslan Bayraktar, “Kıbrıs’a mutlaka elektrik götürmemiz lazım. Aslında bu, bütün ada için ihtiyaç olan bir şey. Çünkü bugün gerek Güney Kıbrıs gerek Kuzey Kıbrıs fosil yakıtlarla elektrik üretiyor. . Halbuki biz elektriği Türkiye’den götürsek Kuzey ile Güney arasında bir enterkonneksiyon, bağlantı var. Dolayısıyla kuzeyden güneye ihtiyaç olduğunda istedikleri zaman o elektriği götürebiliriz. Bu elektriği biz Türkiye’den sadece yenilenebilir enerjiden üreten santrallerden de sağlayabiliriz” dedi.

Petrolü taştan çıkartacağız

Diyarbakır’da ki 4 sahada, kaya petrolünde dünya sıralamasında yer alan ABD’li firma ile üretim yapılacak. Bakan Alparslan Bayraktar, “Diyarbakır’daki bulunan 4 saha için ABD’lilerin 6.1 milyar varillik rezerv tahmini yaptı. Bu Türkiye’nin 15 yıllık petrol ihtiyacı anlamını taşıyor.

Kaya petrolü alanında dünyanın en iyisi olan ABD’li firma ile anlaşmayı yaptık ve çalışmaları hızlandırdık. Yani petrolümüzü taştan çıkaracağız” dedi. Bayraktar, “Kaya gazı veya kaya petrolü dediğimiz ankonvansiyonel, geleneksel olmayan petrol ve doğalgaz üretiminin maliyeti normalden yüksek. Ama bu rezerv, üretimimizi farklı bir noktaya taşıyabilir” şeklinde konuştu.

Enerjide merkez olmak için stratejik konum yetmez, adımlar atacağız

Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanı Bayraktar, “Öyle bir coğrafyadayız ve konumdayız ki. Dünyanın petrol ve doğal gaz rezervlerinin yüzde 60’ı etrafımızda. Dünyanın en önemli tüketicisi Avrupa ise dibimizde. Bunu göz ardı etmemek lazım.

Ama bu pozisyon, tek başına yeterli değil. Bunu destekleyecek, onu güçlendirecek adımlara ihtiyaç var. O adımlardan biri de şu, bizim çok güçlü bir enerji altyapısına sahip olmamız lazım. Yani bizim elektriği doğudan batıya, güneyden kuzeye taşıyabilmemiz lazım. Bizim doğal gazı aynı söylediğim şekilde taşıyabilmemiz ve iletebilmemiz lazım” vurgusunu yaptı.

Yatırımlardan “meyve alma” zamanı

Türkiye’nin enerji altyapısına da yüksek miktarlarda yatırım yaptığına dikkat çeken Bayraktar, “O kadar büyük yatırımlar yaptık ki son 20 yılda. 200 bin kilometrenin üzerinde doğal gaz hattı var Türkiye’de. 20 bin kilometrenin üzerinde yüksek basınçta çelik hatlarımız var.

BOTAŞ’ın hatları. Dolayısıyla o büyük taşımayı yapacak kapasitedeyiz. Petrol boru hatları projelerinin büyük bölümünü tamamladık. Şimdi yavaş yavaş onun meyvelerini almaya başlıyoruz. Biz doğalgazda yüzde yüz ithalata bağımlı bir ülke iken bugün Türkiye doğal gaz ihraç eden bir ülke haline geldi. Elbette ki Karadeniz’deki üretimimiz ama onun ötesinde farklı kaynaklardan doğal gazı alabiliyoruz ve bunu Avrupa’ya, pazara iletebiliyoruz” dedi.

Aramada Karadeniz’deki sahalara yoğunlaştık; yeni planlarımız var

Arama konusunda da bilgiler veren Bakan Alparslan Bayraktar, “Şu anda bütün gücümüzle Karadeniz’deki sahaları geliştirmeye gayret ediyoruz. Karadeniz’de ilk fazı bitirdik 9,5 milyon metreküple. Şimdi ikinci fazın çalışmaları devam ediyor.

Çanakkale’deki yüzer üretim platformu 29 Mayıs’ta boğazdan geçirip Filyos’a göndereceğiz. İkinci faz için. 303 metre boyunda 57 metre eninde. Ama bir taraftan da Göktepe-3 kuyusunda olduğu gibi yeni keşifler için de gemilerimizden bir tanesini oraya ayırıyoruz. AbdulhamidHan, Göktepe- 3’te büyük bir rezerv keşfetti. Sosyal medyada görüyorum. “Bu aslında mevcut rezervin arttırılmasıyla, güncellenmesiyle alakalı” diye.

Halbuki bambaşka bir lokasyon. Arada 80 kilometre var. Apayrı bir yer. Dolayısıyla yeni bir rezerv, yeni bir keşif” dedi. Bayraktar, “Bu Akdeniz’den vazgeçtiğimiz anlamına gelmiyor. Filomuzla alakalı yeni gelişmeler olabilir. Benim Akdeniz’de faaliyette olabilmem için diğer yerlerde sondaj yapabilmem için gemiye ihtiyacım var. Şu anda gemilerimiz Karadeniz’le çok meşguller. Ama önümüzdeki dönemle ilgili planlamalarımız var” dedi.