5 lisansta 11 milyar metreküplük gaz deposu geliyor

İbrahim EKİNCİ

Lisanslandırılmış projeler gerçekleştiğinde doğalgazda depolama kapasitesi 15 milyar metreküpe çıkacak. Mevcut projeler için tahmini 20 - 25 milyar lira arasında yatırım yapılacak. BOTAŞ, TPAO gibi kamu kuruluşları dışında özel sektör de depolama yatırımlarına girmeye başladı. Çalık Grubu şirketi Atlas Petrol, 1 milyar metreküplük lisans aldı. Birol Ensari’ye ait Tören ve Gaz Depolama şirketlerinin toplamda 4 milyar metreküplük 2 ayrı projesi var. Bu projeler için 10 milyar liralık yatırım teşvik belgesi alındığını DÜNYA daha önce duyurmuştu. EPDK’nın verilerine göre halen lisanslandırılmış proje sayısı 5. Bunların dışında Şişecam Grubu, Soda Sanayi’nin maden sahalarından kalan yeraltı boşluklarına doğalgaz deposu inşa etmeyi planladığını açıklamıştı. TPAO da Diyarbakır bölgesinde yeni depo projesi açıkladı.

Şu anda Türkiye’nin 2.84 milyar metreküp kapasiteli Silivri deposu ile 1 milyar metreküplük Tuz Gölü deposu faaliyette. Toplamda 3 milyar 841 milyon metreküp depolama kapasitesi çalışıyor. EPDK’nın lisans verilerine göre BOTAŞ’ın ve özel şirketlerin açıkladıkları yeni kapasite 10 milyar 846 milyon metreküpü buluyor. Bunlar gerçekleşirse 14 milyar 687 milyon metreküplük depolama kapasitesi oluşacak. Eğer TPAO’nun Diyarbakır projesi ile Şişecam’ın yatırım niyeti fiiliyata geçerse 2028’e kadar depolama kapasitesi 15 milyar metreküpü de geçmiş olacak. 1 milyar metreküplük bir depolama yatırımı için tahmini 2 - 2.5 milyar liralık yatırım gerekiyor. Buna göre lisanslandırılmış ilave kapasite yatırımları için yaklaşık 20 - 25 milyar liralık bir yatırım yapılacak. Bu yatırımlar gerçekleşirse Enerji Bakanlığı’nın koyduğu “tüketimin yüzde 20’si kadar depolama kapasitesi” de gerçekleşebilecek. Halen Türkiye’nin doğalgaz tüketimi 50 milyar metreküpe yakın. Önümüzdeki yıl büyüme ve tüketim artışlarıyla bunun bir miktar artacağı kesin. Bu gerçekleşse bile “yüzde 20 depolama kapasitesi” 10 - 11 milyar metreküpe denk geliyor. Bu rakam da mevcut lisanslı projelerin gerçekleşmesi halinde hedefin aşılabileceğini gösteriyor.

Mevcut iki depo faaliyette

Halihazırda en büyük depolama kapasitesi Silivri’de. Bu bölge yeni yatırımlarla büyüyecek. Son olarak devreye Tuz Gölü deposunun birinci fazı alındı. Mevcut depolarla ilgili bilgiler şöyle:

1- TPAO’nun Silivri’de 2.6 milyar metreküp kapasiteli deposu var. EPDK yetkililerinden alınan bilgilere göre buranın kapasitesi 2 milyar 840 milyon metreküpe çıktı ve BOTAŞ’a devredildi.

2- Tuz Gölü bölgesinde inşa edilen ve birkaç önce faaliyete geçen deponun hali hazır kapasitesi 1 milyar metreküp.

Lisanslı projelerle ilgili bilgiler de şöyle:

1- TPAO’dan BOTAŞ’a geçen Silivri deposunun yanı sıra, yine o bölgede Kuzey Marmara, Değirmenköy ve Batı Sinekli sahalarında kapasiteyi artıracak proje var. Mevcut 2.84 milyar m3’lük kapasite 2020 tarihinde başlayacak 3. faz ile 4.3 milyar metreküpe çıkacak.

Buradan 1 milyar 446 milyon metreküp ilave kapasite gelecek.

2- Tuz Gölü bölgesinde yapılan ve geçtiğimiz aylarda faaliyete geçen deponun kapasitesi 1 milyar metreküp. Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın açıklamasına göre burada kapasite 5.4 milyar metreküpe çıkacak. Buna göre bu projeden de 4.4 milyar metreküp ilave kapasite gelecek.

3- Çalık Grubu şirketi Atlas Petrol 4 fazda, sırasıyla 330, 170, 330 ve 170 milyon metreküp kapasiteler oluşturarak 2028 itibariyle 1 milyar metreküp kapasite oluşturacak.

4- Tören Doğalgaz Depolama AŞ’nin Mersin – Tarsus bölgesindeki depo projesinde 4 fazda 3 milyar metreküp depolama kapasitesi oluşacak. Birinci fazın faaliyete başlama tarihi 2022. Son fazın başlama tarihi 2028.

5- Gaz Depolama AŞ’nin projesi de Mersin – Tarsus bölgesinde. Bu şirket de Tören Doğalgaz Depolama AŞ ile aynı grupta. İki fazda toplam 1 milyar metreküp kapasite oluşturacak.

Bunların dışında lisanslandırılmamış ancak açıklanmış projeler var. Silivri deposunu BOTAŞ’a devreden TPAO’nun Trakya ve Diyarbakır’da yeni depo yatırım projeleri var. Şişecam, Soda Sanayi maden ocaklarının altına doğalgaz deposu kurmayı planladığını açıklamıştı. Yeni bir gelişme olmadı. Bu projede kapasite bilgisi de yok.

LNG terminali için lisans alıyor

Doğalgaz depo lisansları 30, LNG depo lisanları 15 yıl süreli veriliyor. Cezayir’den yıllık yaklaşık 4.4 milyar m3, Nijerya’dan 1.3 milyar m3 doğal gaz eşdeğeri LNG ithalatını öngören anlaşmalar yürürlükte. Bu iki kaynaktan sağlanan gaz, Marmara Ereğlisi LNG İthal Terminali’nde depolanıyor. Bu kapasiteye özel sektörden ilk katkı geldi. İzmir – Aliağa’da Aralık 2016 tarihinde Yüzer LNG Depolama ve Gazlaştırma Tesisi (FSRU) devreye girdi. BOTAŞ tarafından İskenderun ve Saros körfezlerinde çalışmalar yapılıyor. LNG depolamada özel sektör son dönemde 10'dan fazla lisans aldı.

Almanlarla sözleşme

Ekonomi Bakanlığı, Birol Ensari’nin ana hissedarı olduğu Tören ve Gaz Depo AŞ’nin iki yatırımı için birisi 6 milyar 971 milyon, diğeri 3 milyar 530 milyon liralık olmak üzere toplam 10.5 milyar liralık “stratejik yatırım teşvik belgesi” düzenledi. Birol Ensari, daha önce DÜNYA’ya yaptığı açıklamada, “Mühendislik çalışmaları bitti. ÇED aldık, proje aşaması bitti. Yapım için uluslararası ihaleye çıktık. Teklifl eri topladık. Değerlendirme aşamasındayız. Finansman konusunda Avrupalı bankalarla görüştük. Sorun gözükmüyor. 2001’den beri gaz sektörünün içindeyim. Adapazarı doğalgaz dağıtım işi 2001’de ihaleye çıktığında AEG ile birlikte aldık. Sonradan sattık. Eskişehir ve İzmir doğalgaz dağıtımı ile iki enerji santrali işinde Kolin’le küçük hissedar düzeyinde ortaklıklarım var” demişti. Ensari, projeye ortak alabileceklerini de belirtmişti. Projeyle ilgili en önemli gelişme, Eylül 2016’da Tekfen İnşaat ile Alman HMB’nin tesisleri için 2.4 milyar euro tutarında 2 sözleşme imzalaması oldu. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, bir açıklamasında projede yabancı ortak olduğunu belirtmişti. Ancak şirketlerin sicil bilgilerinde henüz bir yabancı ortaklık görünmüyor.