Elektrik üretiminde ibre kömüre kayıyor

MELTEM GÜNDÜZ 

ANKARA - Petrol ve doğalgazda dışa bağımlı Türkiye, enerji faturasını azaltmak için kömür yatırımlarını devreye sokmaya çalışıyor. Elektrik ihtiyacının yüzde 25’i kömürden karşılanırken, bu rakamın yüzde 42’ye çıkarılması planlanıyor. 2023 hedefl eri için toplam tutarı 42 milyar doları bulan 21 bin 500 megavatın üzerinde ek yatırıma ihtiyaç duyuluyor. 
Elektrik üretiminde kömürün payını artırmak isteyen enerji yönetimi, kömür yatırımları için harekete geçti. Geçtiğimiz günlerde Kemerköy ve Yeniköy Termik Santrali’nin ihalesi yapılırken, en yüksek teklifi IC İçtaş vermişti. Ardından ihalesi yapılan Çatalağzı Termik Santrali için de en yüksek teklif 351 milyon dolarla Demir Madencilik’ten geldi. Muğla’nın Milas İlçesi’ndeki Yatağan Termik Santrali’nin özelleştirilmesi için açılan ihaleye ise 6 teklif geldi. Önemli oranda kömür rezervine sahip Türkiye, elektrik ihtiyacının yüzde 25’ini kömürden karşılıyor. Enerji yönetimi bu rakamı yüzde 42’ye çıkarmayı planlıyor. 2023’te Türkiye’deki elektrik üretim tesislerinin toplam gücünün 100 bin megavat olması öngörülürken, bu rakamın 30 bin megavatlık bölümünün kömür santrallerinden oluşması hedefl eniyor. 

8 bin 516 megavat kömür rezervi var 

Türkiye’nin yerli termik santral kurulu gücü 8 bin 516 megavat. 2023 hedefl erine ulaşabilmek için 21 bin 500 megavatın üzerinde ek yatırım yapılacak. Yeni santral yatırımlarının 4 bin megavatlık bölümünü Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ), 11 bin megavatlık kısmını Elektrik Üretim AŞ gerçekleştirilecek. Kalan yatırımın 4 bin 500 megavatlık kısmı taş kömürü ile 2 bin megavatlık kısmı da MTA’nın yeni bulduğu rezervlerle hayata geçirilecek. Bahsedilen yatırımların hayata geçirilebilmesi için yaklaşık 42 milyar dolarlık yatırım gerekiyor. 

26 kömür santrali faaliyet gösteriyor 

Türkiye’de kömüre dayalı üretim yapan 26 santral bulunuyor ve bunların toplam kurulu gücü 12 bin 395 megavat. 2 yıl önce Konya Şeker’e devri gerçekleşen Kangal Termik Santralı, bu gücün yüzde 3.7’sini oluşturuyor. Kangal Termik Santrali’nde yılda yaklaşık 5.5-6 milyon ton linyit kullanılacağı düşünüldüğünde, Türkiye linyit üretiminin yaklaşık yüzde 8’inin gerçekleştirileceği öngörülüyor. 600 megavat gücündeki Seyitömer Termik Santrali’nin ihalesini 2 milyar 248 milyon dolarla Çelikler İnşaat kazanmıştı. 2012 yılında EÜAŞ üretiminin yüzde 3.6’sını, toplam Türkiye üretiminin ise yüzde 1.4’ünü tek başına karşılayan santralin 170 milyon ton kömür rezervi bulunuyor. 

Afşin-Elbistan’a 12 milyar dolarlık yatırım 

Birleşik Arap Emir likleri ile Türkiye arasında Afşin-Elbistan’da 10-12 milyar dolar yatırımla 8 bin megavatlık elektrik santrali yapımını içeren anlaşma imzalanmıştı. 10-12 milyar dolarlık yatırımla bölge den toplam 85 milyon ton/yıl kömür, karşılığında da 45 mil yar kWh/yıl enerji üretilecek. Projede yaklaşık 15 bin kişi istihdam edilecek, işletme döneminde ise yaklaşık 8 bin 500 civarında doğrudan istihdam sağlanacak. Santral, Türkiye linyitlerinin yüzde 49’una sahip bulunuyor. Uluslararası Enerji Ajansı (EIA) verilerine göre, Çin elektrik ihtiyacının yüzde 78’ini kömürden karşılıyor. Bu ülkeyi yüzde 45 ile ABD, yüzde 44 ile Güney Kore, Danimarka ve Almanya takip ediyor. Hatırı sayılır bir kömür rezervine sahip Türkiye’de ise bu oran yüzde 25’ler seviyesinde bulunuyor.

IEA: 2020 yılında kömür, petrolü sollar 

Dünyadaki kömür tüketimi 2000 yılından bu yana yüzde 70 artarak 7.7 milyar tona ulaştı. Kömür tüm enerji ihtiyacının yüzde 30’unu karşılıyor. Elektrik üretiminde kömürün payı ise yüzde 40’ları buluyor. Sektör uzmanlarına göre başta Çin, Brezilya ve Hindistan gibi ülkelerin başında olduğu ‘yükselen ekonomiler’ tercih ettiği için kömürün enerji sektöründeki önemi giderek artıyor. Çin’de neredeyse her hafta bir kömür işletmesi açılıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) verilerine göre kömürün 2020 yılında şu anda dünyanın en önemli enerji kaynağı olan petrolü sollayacağı tahmin ediliyor. Şu anda bilinen rezervlerinin en az 100 yıl yetecek olması da kömürü çekici kılıyor.

Gazlaştırma tesisi kuruluyor 

Türkiye Kömür İşletmeleri, kömürün gazlaştırılarak kullanımı kapsamında 2 yıl önce Kütahya Tunçbilek’te bir pilot tesisi devreye aldı. Ardından Manisa-Soma’da büyük bir gazlaştırma tesisi kurmak için harekete geçti. Soma’da kurulması planlanan tesislerde etanol, üre gübresi ve SNG (doğalgaz) gazı olmak üzere toplamda yılda 1.5 milyar m3’lük sentez gaz üretilmesi planlanıyor.