Enerji ithalatı tam gaz sürüyor

Naki BAKIR

ANKARA - İç talepte daralma ve ekonomide yavaşlama nedeniyle ithalat düşüşe geçerken, Türkiye'nin ekonomi çarkını çevirmek için ihtiyaç duyduğu ve neredeyse tamamen dışa bağımlı olduğu enerji ürünlerindeki dış alımı ise hızla büyümeye devam ediyor. Petrol ve gaz başta olmak üzere enerji ithalatına ödenen faturanın giderek kabarması, toplam ithalat faturasındaki düşüş ve cari açıktaki iyileşmeye karşı bir direnç oluşturuyor.
DÜNYA'nın TÜİK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, toplam ithalatın dörtte üçünü oluşturan enerji dışı ürünlerdeki dış alım tutarı ilk altı ayda, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7.4 azalarak 87 milyar 811.6 milyon dolara gerilerken, ithal enerji ürünlerine ödenen fatura yüzde 17.8 büyüyerek 29 milyar 351.5 milyon dolara ulaştı. Bu gelişmelerle altı aylık toplam ithalat yüzde 2.1'lik bir düşüşle 117 milyar 163 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Ocak-haziran döneminde 30 milyar dolara yaklaşan enerji ithalatı ve bunun toplam ithalat faturası içinde yüzde 25.1 düzeyinde gerçekleşen payı, ilk altı aylık dönemler itibariyle tüm yılların rekorunu kırdı.

Büyük bölümü "gizli veri"

Enerji ürünlerinde altı aylık ithalat faturasının 19 milyar 195 milyon dolarla en büyük bölümünü, "gizli veri" niteliğindeki ham petrol ve gaz oluşturdu. Vergi gizliliği uygulaması kapsamında TÜİK, bir fasılda ithalatçı sayısının 3'ten az, ya da 1-2 ithalatçının hakim konumda olduğu durumlarda, ilgili ürüne ilişkin istatistiklerin açıklanmasında, mevzuat gereği "gizli veri" kriterine uyuyor. Bu kapsamdaki enerji ürünlerinde ithalat tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.8 artış gösterdi. Ocak-haziran döneminde gizli veri kapsamına girmeyen petrol ve petrolden elde edilen ürünler ithalatı da yüzde 14.3 artışla 7 milyar 893.5 milyon dolar oldu. Aynı dönemde, doğal gaz ve mamul gaz ithalatı yüzde 2.5 artışla 1 milyar 450 milyon, taş, kok ve briket kömürü ithalatı yüzde 31.4 artışla 732 milyon, elektrik enerjisi ithalatı da yüzde 383 artışla 81 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Dış ticaret açığının yüzde 60'ı enerjiden

Yılın ilk altı ayında Türkiye, önceki yıla göre yüzde 17.7 artışla 3 milyar 766.6 milyon dolarlık da enerji maddeleri ihraç etti. Söz konusu ihracat, anılan dönemde bu ürünlerdeki 29 milyar 351.5 milyon dolarlık ithalattan düşüldüğünde, enerji dış ticaretinde altı ayda karşı karşıya kalınan açık; başka bir deyişle de "net enerji ithalatı", 25 milyar 584.8 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net enerji ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20.2 17.8 büyüme kaydetti.
Buna karşılık enerji dışı ürünlerdeki dış ticaret açığı ise ocak-haziran dönemleri itibariyle yüzde 46.9 küçülerek 17 milyar 205.4 milyon dolara indi. Bu gelişmelerle toplam dış ticaret açığı ilk altı ayda geçen yılın eş dönemine göre yüzde 21 küçülerek 42 milyar 790.3 milyon dolar oldu.
Altı aylık net enerji ithalatı; diğer bir deyişle enerji ürünlerindeki dış ticaret açığı, aynı dönemdeki toplam dış ticaret açığının yüzde 59.8'ini oluşturdu. Buna göre cari açığın ana kaynağı olan dış ticaret açığının yaklaşık üçte ikisi, enerjiden kaynaklandı.