Rüzgarın elektriği, suyun elektriğinden daha yerli!

Mehmet KARA

İSTANBUL - Yenilenebilir Enerji Kaynaklarını Destekleme Mekanizması (YEKDEM) kapsamındaki santral sayısı artmaya devam ediyor. 2016 yılında, bir önceki yıla göre çok hızlı bir artışla yaklaşık 15 bin MW’ye çıkan YEKDEM kapsamındaki elektrik kurulu gücü 2017 yılı için 17 bin 400 MW seviyesine ulaştı. Bu artış, listeye 91 yeni santralin eklenmesinden kaynaklanıyor. YEKDEM kapsamında, ürettiği elektriği döviz bazında sabit fiyattan şebekeye satan santral sayısı 2016 yılında 556 iken 2017 yılında 647’ye yükseldi.

418 HES, 141 RES

YEKDEM’den yararlanacak santraller listesinde adet bazında en yüksek payı 418 tesis ile hidroelektrik enerji santralleri (HES) ilk sırada yer alıyor. 141 rüzgar santrali, 57 biyokütle santrali (BES), 29 jeotermal santrali (JES) ve 2 adet de güneş santrali (GES), elektriğini sabit fiyattan satacak.

JES’lerin gücü yüksek

YEKDEM kapsamındaki kurulu güç toplamı 17 bin 400 MW’ye ulaştı. Kurulu güçte de en yüksek pay, yaklaşık 11 bin 100 MW ile HES’lere ait. Bunu 5 bin 238.7 MW ile rüzgar santralleri, 752.1 MW ile jeotermal santralleri, 300 MW ile biyokütle santralleri, 12 MW ile güneş santralleri izliyor. Sayıları biyokütle santrallerinin yaklaşık yarısı düzeyinde olmasına rağmen jeotermal santrallerin kurulu gücü BES’lerin 2.5 katına yakın.

70 milyar KWH üretecekler

YEKDEM kapsamındaki santrallerin olağan iklim şartları altında 2017 yılında üretmesi beklenen elektrik miktarı yaklaşık 70 milyar kWh olarak hesaplandı. Bunun 40 milyar kWh’lık bölümü HES’lerden, 21 milyar kWh’tan fazlasını RES’lerden, 6.6 milyar kWh’tan fazlasını JES’lerden, 2.2 milyar kWh’lık kısmını BES’lerden, 23 milyon kWh- 4lık kısmını ise GES’lerden alınacak elektrik oluşturuyor. YEKDEM, yerli enerji kaynaklarından üretilen elektriğe kaynak türüne göre sabit fiyat alım garantisi veriyor. Ayrıca elektrik üretim tesislerinin kurulumunda yerli ekipman kullanımı da ödüllendiriliyor. Bu kapsamda, yerli ekipman kullanarak üretilen elektriğe, yerlilik oranına göre daha yüksek alım fiyatı uygulanıyor. 2017 yılı YEKDEM uygulaması kapsamındaki 647 santralden 99’unun ilave katkı payı başvurusu kabul edildi.

GES’lere ekipman desteği yok

Sayıları sadece iki olmasına rağmen, güneş enerjisi santrallerinin de yenilenebilir enerji kaynaklarını destekleme mekanizmasından yararlanmaya başlamalarının sembolik değeri var. Kaynak türleri arasında, yerli ekipman desteği hariç, en yüksek sabit alım fiyatı garantisi kWh başına 13.3 dolar/cent ile GES’lere sağlanıyor. Ancak GES’lerin kurulumundaki yerli katkı oranı, henüz yerli ekipman kullanımına verilen ilave destekten yararlanmalarını sağlayabilecek düzeyden uzak.

Toplam destek 5.5 milyar dolar

Uygulama kapsamındaki tesis sayısı ve kurulu güç miktarının artmasıyla, elektriğini sabit fiyattan satma hakkı elde eden santrallere ödenecek tutarın 2017 yılında 5 milyar doların üzerine çıkması bekleniyor. Tahmini üretim rakamları göz önünde bulundurulduğunda, taban fiyat üzerinden bu santrallere yaklaşık 5 milyar 380 milyon dolar ödenmesi gerekecek. Yerli ekipman kullanımından kaynaklanan ilave katkı da dikkate alındığında bu tutar 5.5 milyar dolara dayanıyor. Bu toplam tutarın 2.9 milyar doları HES’lere, 1.6 milyar doları RES’lere, 710 milyon doları JES’lere, 300 milyon dolara BES’lere, 3 milyon doları ise GES’lere ödenecek.

En yerli elektrik RES’lerden

Rakamlara bakılınca, yerli ekipman kullanımına bağlı ilave katkı bedeli açısından en avantajlı tesisler, rüzgar enerji santralleri olarak görülüyor. 2017 yılında rüzgar santralleri 110 milyon doların üzerinde yerli katkı payı farkı alacaklar. Bu tutardan aslan payını alan tesisler ise rüzgar santralleri. RES’lere ödenecek ilave yerli katkı payı ödemesi tutarı 90 milyon doların üzerine çıkacak. Yerli katkı payı farkı kapsamında yaklaşık rakamlarla JES’lere 15 milyon dolar, HES’lere 5 milyon dolar, BES’lere 1 milyon 130 bin dolarlık ödeme yapılacak.

Birim başına HES'ler toplamda RES'ler

2017 YEKDEM listesinde yer alan 647 santralden 99’u, asgari sabit fiyat alım garantisinin yanı sıra, yerli ekipman kullanımından ötürü ilave katkı payından yararlanıyor. Bunlar arasında 7 jeotermal, 3 biyokütle, 12 hidroelektrik ve 77 rüzgar santrali yer alıyor. YEKDEM listesinde yer alıp da yerli ekipman ilave katkısından yararlanamayan sadece iki tesis var ve onlar da güneş enerjisi santralleri. Kilovatsaat (kWh) başına en yüksek ilave katkıyı ise 2 cent ile 5 adet HES alacak. İki HES ise kWh başına 1.415 cent ilave katkıdan yararlanacak. Çoğunluğunu rüzgar santrallerinin oluşturduğu 14 rüzgar santrali ise kilovatsaat başına 1.4 cent’lik ilave katkısının ödeneceği tesisler olarak kayıtlara girdi. Özetle, birim başına yerli ekipman kullanma avantajından yararlanacaklar arasında en yüksek kilovatsaat bedelini beş adet HES alacak olmasına rağmen, toplam ilave yerli katkısından aslan payını sayıları daha yüksek olan rüzgar santralleri alacak.