Hurda kağıtta yatırımın altın çağı

ZEHRA ORUÇ

Kağıt fiyatlarındaki artış ve Çin’in ithalat talebindeki canlanma, atık kağıt sektörünü hareketlendirdi.

TÜDAM Değerlendirilebilir Atık Malzemeler Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Vedat Kılıç’ın verdiği bilgiye göre son 5 yılda yaklaşık iki katlık bir artış ile Türkiye’de 4 milyon ton hurda kağıt kullanılır hale geldi. Bu rakamın yüzde 10- 15’i ithalattan elde ediliyor. Kağıt geri dönüşüm alanının son iki yıldır hareketlendiğini söyleyen Kılıç, “Yurtiçinde kapasite artırıcı ilave yatırımlar yapılıyor. Ekonomik olarak hurda kağıt fabrikaları son 2 yıldır altın çağını yaşıyor. Kurun artışı da etkiledi. Çin’in ciddi bir kağıt ithalatı gerçekleştirmesi sonrasında Türkiye’deki bazı fabrikalar Çin’e ihracata yönelik çalışmaya başladı” dedi.

Edinilen bilgiye göre Balıkesir’de Albayraklar Group tarafından devreye alınan kağıt geri dönüşüm tesisine bu yıl Aydın Söke’de Kipaş Holding tarafından yapılan tesis ve Kütahya’da Avusturyalı bir şirket olan Hamburger Recycling tarafından yapılan kağıt geri kazanım tesisleri de dahil olacak. Bu yatırımlar 2020’de devreye alınacak.

TÜDAM Başkanı Vedat Kılıç, “5 yıl önce 2 milyon ton civarında iken bugün gelinen noktada 4 milyon tonluk atıktan mamul kağıt üretimine ulaşıldı” derken yeni devreye girecek yatırımlarla 2020 yılı itibari ile Türkiye’de kapasitenin 5 milyon tona çıkacağını anlattı. Kılıç, “Öte yandan, Türkiye’de plastik geri dönüşüm, metal ve alüminyum geri dönüşüm, cam geri dönüşüm alanlarında da büyük yatırımların olduğunu söyleyebilirim” dedi.

Çin’de fabrikalar kapandı talep artışı fiyatı artırdı

Kağıtta Çin’le başlayan dengesiz talep, yüksek kurla tavan yaptı. Çin’in etkisiyle yüzde 80 oranında artan kağıt fiyatları, ekim ayının son günü itibariyle düşüşe geçti. Atık kağıdın geri dönüştürülmesine yönelik yapılan geri dönüşüm tesis yatırımları artarken, atık kağıt ve orijinal esaslı kağıt karışımdan elde edilen oluklu mukavva sektöründe de hareketlilik başladı.Oluklu Mukavva Sanayicileri Derneği (OMÜD) Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Nuri Görenoğlu, hurda bazlı kağıtlara Çin’den yüksek talep geldiğini belirterek Türkiye’de atık kağıt toplama oranının hızla artırılması, yeni kağıt üretim kapasitelerinin devreye girmesi ve ‘endüstriyel ormanların’ mutlaka hızla ve acilen teşvik edilmesi gerektiğini vurguladı.

OMÜD Başkanı Görenoğlu, son bir yılda hızla artan kağıt fiyatlarının oluklu mukavva sektörü üzerindeki olumsuz etkilerine değinerek, bu durumu Çin’de hava kirliliği nedeniyle kapatılan fabrikalara ve kurdaki yükselmeye bağladı. “Ağustos ayındaki manipülatif döviz artışı, kağıt fiyatlarına da yansıdı. Ancak talep aynı şekilde artmadığı için ekim ayının son gününden itibaren fiyatlarda düşüş başladı” diyen Mehmet Nuri Görenoğlu, özellikle ekimin ikinci yarısından itibaren dolardaki gerilemeyle kısmen de olsa sektörlerinde rahatlama olduğunu belirtti. Görenoğlu, “Türkiye’de geri dönüşümden elde edilen kağıt fiyatlarında cinsine bağlı olarak yüzde 15 ile 20 arasında bir düşüş gerçekleşti. Ancak yurtdışından ithal edilme zorunluluğu olan kraft kağıtlarla ilgili olarak henüz bir düşüş söz konusu değil” dedi.

Hammaddenin % 80’i hurda kağıttan geliyor

2019’dan umutlu olduklarını ifade eden Mehmet Nuri Görenoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: “2019 yılından en önemli beklentimiz; sektör olarak yurtdışına bağımlılıktan kurtulmak için yerli üretimin teşvik edilmesi ve geri dönüşümün özendirilmesi. Çünkü sektörümüzün hammadde ihtiyacının yüzde 80’i geri dönüşümden elde ediliyor. Kağıt atıklarının çöp olmadığını ve sanayimizin hammaddesi olduğu bilinciyle tüm yurttaşlar olarak geri dönüşüme hak ettiği önemi vermeliyiz.”

Ekonomi Bakanlığı’nın 2015 yılından beri getirdiği anti-damping soruşturması ve vergi yükünün sektör üzerindeki olumsuz etkilerine dikkati çeken Görenoğlu, sektörün ihtiyaç duyduğu ‘kraft’ kağıdın yüzde 90 oranında ithal edildiğini anımsattı. Ekonomi Bakanlığı tarafından 2015 yılında yerli bir üretici şirketin şikayeti üzerine ABD’den ithal edilen kraftliner kağıtlara yüzde 12.24 ile 19.96 oranlarında damping vergisi getirilmesini eleştiren Görenoğlu, "Bu karar yargı aşamasında ve dernek olarak bu süreci takip ediyoruz” dedi.

Oluklu mukavvada zamlar üst üste geldi, indirim aynı hızda yansımadı

Oluklu mukavva özelinde kağıt fiyatlarındaki yüksek seyre dikkat çeken Akademika Ambalaj Genel Müdürü Ramazan Kaya, Türkiye’deki kağıt firmalarının geçen yıl itibarıyla Çin’e ihracata başlaması paralelinde oluklu mukavva sektöründeki zamlara dikkat çekti. Kaya, “2017’de kağıda gelen zam yüzde 100’ü bulurken oluklu mukavvaya yansıması ise yüzde 60’ı buldu. 2018 yılında bu artışın yavaşlayacağını öngörürken, mart itibariyle yeni zamların gelmeye başladığını gördük. Ekonomik kriz ve TL’nin döviz karşısında değer kaybetmesi kağıt fiyatlarına yansıdı. Temmuz-ağustosta oluklu mukavva fiyatlarına yüzde 25 ila yüzde 45 zam geldi. Haziran-temmuz aylarında zaten yüzde 25 zam gelmişti. 15 Ağustos itibarıyla 140 grama kadar kraftliner kağıtlarda yüzde 10 olan vergiye ilave yüzde 10 ek vergi gelirken, 175 gram ve üstü kağıtlara yüzde 20 ek gümrük vergisi geldi. Ama burada göz ardı edilen bir konu var. 175 ve 200 gram kraftliner zaten Türkiye’de üretilmiyor. Türkiye’de üretilmeyen bir kağıda ekstradan yüzde 20 vergi koymak zorunda kaldık.” Ramazan Kaya, son olarak kağıda eylül ayının ikinci yarısında yeniden zam yapıldığını, fakat ekim ayı sonu itibariyle, döviz fiyatlarının geri gelmesi ve durgunluğun etkisiyle kağıt fiyatlarının bir miktar gerilediğini açıkladı. Kaya, “Bu indirim henüz oluklu mukavvaya yansımadı. Kağıt fiyatları doyuma ulaştı ve gevşemeye başladı. Önümüzdeki günlerde daha net bir tablo çizmek mümkün” değerlendirmesinde bulundu.

Sıfır Atık projesi ile 32.5 milyar liralık katkı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürü Sebahattin Dökmeci, “Yılbaşından itibaren başlayacak plastik poşetlerin ücretlendirilmesi uygulamasıyla yıllık kişi başı 440 adet olan plastik poşet tüketiminin ilk etapta 90, daha sonraki safhada da 40 adete, yani AB hedeflerine ulaşmasını planlıyoruz” dedi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayelerinde başlatılan “Sıfır Atık” projesinin pilot illerinden Eskişehir’de “Sıfır Atık Geleceğe Değer Kattık” konulu bir seminer düzenlendi. Seminerde Türkiye'de 2 binden fazla geri kazanım tesisinin bulunduğunu söyleyen Dökmeci, “Projenin tam anlamıyla uygulanmasıyla ekonomiye yılda 32,5 milyar lira katkı sağlaması bekleniyor. 2023 yılına kadar bu alanda 100 bin kişiye istihdam sağlanacak” dedi.