KPMG: Türkiye, çelik sektöründe net ihracatçı konumunu kaybetti

Ülke bazında 2023 yılında Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı ülkeler 717 milyon dolar ile İsrail, 551 milyon dolar ile Romanya ve 478 milyon dolar ile İtalya olarak kayıtlara geçti. Rusya ise son dört yıldır Türkiye'nin çelik ithalatında en büyük tedarikçi konumunu koruyor. 

KPMG Türkiye'nin hazırladığı “Çelik Sektörel Bakış - 2024” raporuna göre dünya ham çelik üretimi, 2023 yılında bir önceki yıl ile benzer seviyede kalarak 1,8 milyar ton olarak gerçekleşti. 2023 yılında, Çin'in ham çelik üretimi, 2022 yılına göre sabit kalarak 1 milyar ton seviyesinde gerçekleşirken ikinci önemli üretici olan Hindistan ise büyüme trendini bozmadı ve ham çelik üretimini yüzde 12,2 arttırdı. 2023 yılında, ilk 5 ülke arasında, Çin ve Hindistan'dan sonra, üretim artışı gerçekleştiren ülkeler; yüzde 6 ile Rusya, yüzde 1,3 ile Güney Kore ve yüzde 1,5 ile İran oldu. Japonya ise yüzde 2,5 azalış gösterdi. Almanya'da yüzde 3,9 düşüş görülürken ABD'de ise üretim geçen yıl ile aynı seviyelerde kaldı. 

Türkiye ise 2021 yılında tüm zamanların en yüksek ham çelik üretim miktarına ulaşmasının ardından hem iç pazarda hem de küresel pazarlarda rekabet gücünü yitirmesi ile 2022 ve 2023 yıllarında üretimde önemli bir düşüş yaşadı. 2021 yılında 40,4 milyon tona ulaşan ham çelik üretimimiz, 2022 yılında yüzde 12,9 azalarak 35,1 milyon ton civarlarına geriledi. 2023 yılında da bu düşüş trendi devam etti ve ham çelik üretimi yüzde 4 azalarak 33,7 milyon ton civarına geriledi. Küresel ham çelik üretim sıralamasında 2022 yılında bir sıra gerileyen Türkiye 8. sıraya yerleşti ve 7. sırayı Almanya'ya bıraktı. 2023 yılında ise sıralamada bir değişiklik olmadı.  

“Artan elektrik fiyatları üreticilerin küresel pazarda rekabet gücünü düşürdü” 

Konuyla ilgili değerlendirmede bulunan KPMG Türkiye Metal ve Maden Sektör Lideri, Şirket Ortağı Burak Yıldırım, “Dördüncüsünü bu yıl hazırladığımız Çelik Sektörü Görünüm raporumuzda küresel ve bölgesel gelişmeler ışığında 2023 yılı Türkiye çelik sektörünün performansını ortaya koyduk. Enerji fiyatlarındaki yükseliş, 2022 yılının ikinci yarısından itibaren çelik fiyatlarındaki düşüş ve beraberinde Türk lirasının değer kaybetmeye devam etmesiyle oluşan negatif makroekonomik ortam, iç pazarda belirsizlikler yaratarak çelik üretiminin düşmesinin sebeplerinden oldu. 2022 yılında artan enerji fiyatları, üretiminde çoğunlukla elektrik ark ocaklarına dayanan Türkiye için üretim maliyetlerinin de yüksek oranda artmasına neden oldu. Artan elektrik fiyatları yerli üreticilerin küresel pazarda rekabet gücünü düşürdü. Son olarak 2023 Şubat ayında Türkiye'de meydana gelen deprem de çelik üretim tesislerinin birkaçı için üretim kesintilerine neden oldu ve 2023 yılı çelik üretim miktarlarını olumsuz olarak etkiledi.” dedi.  

Çelik ihracatı geçen yıl ton bazında yüzde 26, dolar bazında yüzde 46 düştü 

Türkiye çelik sektöründe son altı yıldır sürdürdüğü net ihracatçı konumunu 2023 yılında 6 milyon ton net ithalat yaparak kaybetti. Türkiye'nin 2023 yılı çelik ihracatı bir önceki yıla göre ton bazında yüzde 26 düşüş, dolar bazında ise yüzde 46 düşüş gösterdi. Türkiye çelik ithalatında ise bir önceki yıla kıyasla yüzde 11,3 oranında bir artış yaşandı. 

Rapora göre Avrupa Birliği ülkeleri başta olmak üzere ana ihracat pazarlarında talepteki düşüş, Türkiye'nin çelik ihracatını olumsuz etkileyen en önemli faktörlerden oldu. Hem sanayi üretimi hem de inşaat sektöründeki durgunluk ve yatırım iştahındaki azalma da çelik ürünlerine olan talebi beraberinde düşürdü. Küresel çapta görülen faiz artışları, genel ekonomik faaliyetleri yavaşlatarak hem inşaat hem de sanayi yatırımlarını olumsuz etkiledi ve bu durum, çelik ürünlerine olan talebi azaltarak Türkiye'nin ihracatına olumsuz yansıdı. 
Küresel enflasyon artışı, çelik üretiminde kullanılan ham madde ve enerji fiyatlarında önemli artışlara neden oldu. Bu durum, Türkiye'deki çelik üretim maliyetlerini de yükseltti. Buna ek olarak asgari ücrete yapılan zamlar ve iş gücü maliyetlerindeki artışlar da ihracatı olumsuz etkileyen unsurlar arasında yer aldı. Bu esnada, 2022 yılının ikinci yarısından itibaren çelik fiyatlarının düşüş trendinde olması ve yüksek girdi maliyetleri gibi faktörler Türk çelik üreticilerini fazlasıyla zorladı. 

İhracatta Türkiye'nin en önemli ticaret ortağı AB  

2023 yılında Türkiye çelik ihracatında en büyük paya yüzde 44,3 ile Avrupa Birliği sahip oldu. Avrupa Birliği'nin ardından en büyük ikinci pazar yüzde 22,8 ile Orta Doğu ülkeleri olurken Afrika kıtası ülkeleri yüzde 17,2, Güney Amerika yüzde 7 ve Kuzey Amerika yüzde 5,1 ile Türkiye'nin önemli çelik ihracat pazarları arasında yer aldı. 

Ülke bazında ise 2023 yılında Türkiye'nin en çok ihracat yaptığı ülkeler 717 milyon dolar ile İsrail, 551 milyon dolar ile Romanya ve 478 milyon dolar ile İtalya olarak kayıtlara geçti. İsrail ve İtalya, en çok ihracat yapılan ülkeler içerisinde olmasına rağmen, dolar cinsinden 2022 yılına kıyasla ihracatın en çok düştüğü ülkeler listesinde de ilk üçte yer aldı.  

Türkiye en fazla çelik ithalatını Rusya'dan yapıyor 

Rusya, son dört yıldır Türkiye'nin çelik ithalatında en büyük tedarikçi olarak konumunu koruyor. Geçtiğimiz yıl gerçekleşen ithalat, 3.3 milyar dolar ile önceki yıllara göre azalma göstermiş olmasına rağmen, bu durum Rusya'nın Türkiye çelik pazarındaki hakimiyetini sürdürmesine engel olmadı. 

Öte yandan, Çin, son dört yılda Türkiye'nin çelik ithalatında en büyük ortaklarından biri haline geldi. 2019 yılında Çin'den yapılan ithalat yalnızca 446 milyon dolar iken 2023 yılında bu rakam 7,4 kat artarak 3,3 milyar dolara yükseldi.