Sokak toplayıcıları Gesikoop çatısı altında birleşti

Tuğba BİRGÜL

Eskişehir Tepebaşı Beledi­yesi, zorlu şartlar altında ve kayıt dışı olarak çalışan sokak toplayıcılarına statü kazan­dırmak, toplanan atıkları ise kayıt altına almak amacı ile Türkiye’de bir ilke daha öncülük etti. Beledi­yenin teşvikleri ile 2020’de Tür­kiye’de ilk kez kurulan ve sosyal işletme kooperatifi olması ile fark yaratan Tepebaşı Geri Dönüştü­rülebilir Atık Toplayıcıları Sosyal İşletme Kooperatifi (Gesikoop) Tepebaşı Belediyesi, Gesikoop ve lisanslı geri dönüşüm firması ara­sında imzalanan 3’lü protokol ile hayata geçirilmişti.

Kooperatif bünyesindeki 26 so­kak toplayıcısı, kayıt altında ça­lışarak geri dönüşüme katkı sağ­lıyor. Kooperatifin 3’ü kadın, 6’sı yabancı uyruklu olmak üzere 26 üyesi bulunuyor. Belediye öncü­lüğünde kurulan kooperatif ile herhangi bir statüsü olmayan, di­siplin altına alınamamış sokak toplayıcıları, başta ambalaj atık toplama sistemi olmak üzere be­lediyenin kapıdan atık toplama sistemine de entegre edilmiş oldu.

“Amacımız daha sağlıklı bir çalışma ortamı sağlamak”

Tepebaşı Belediye Başkanı Dt. Ahmet Ataç, Türkiye’nin kanayan bir yarası olan sokak toplayıcıları­nın iyi bir noktaya gelebileceğine dikkat çekti. Ataç, “Tepebaşı Be­lediyesi bu konuda çok güzel ça­lışmalar yaptı. Sokak toplayıcı­larının herhangi bir yasal hakları yoktu. Her türlü sıkıntıya maruz kalıyorlar, farklı gözle bakıyorlar, dışlanıyorlardı. Aslında yaptık­ları iş, Türkiye ekonomisine çok ciddi katkı sağlıyor. Burada tabi insan sağlığını ve onların gelece­ğinin de düşünmeniz gerekiyor. Bugüne kadar bu görmezlikten gelindi. Amacımız onların daha sağlıklı bir ortamda çalışmasını sağlamaktı. Neticesinde Gesiko­op kuruldu” dedi

Kooperatifin 26 üyesi olduğu­nu, beş kez de genel kurul yapıldı­ğını belirten Ataç, “İşlerine başa­rılı şekilde devam ediyorlar. Çok büyük miktarlarda atık toplamayı başardılar. Yaklaşık 9 bin ton gi­bi miktarlara yaklaşıldı. Türki­ye’de bu alanda yapılan çalışma­larda öncü olmayı başardık” diye konuştu.

Toplayıcıların elektrikli bisik­letlerinin kooperatif logolu pa­nolar ile giydirildiğini, toplayıcı­ların da logolu yelek ve şapkalar ile çalıştığını söyleyen Ataç, söz­lerini şöyle sürdürdü: “Toplanan atıklar kooperatif merkezinin de yer aldığı lisanslı toplama ayırma tesisi ve atık getirme merkezine teslim ediliyor.

150 kilogram taşı­ma kapasiteli elektrikli bisiklet­leri ile çalışan toplayıcılar, karton ve plastik yoğunluklu toplama ya­pıyor ve günde ortalama 300 ki­logram atık topluyor.

Toplayıcılar, ambalaj atıklarını çöplerden ayır­madan sağlıklı şartlarda toplama yapabiliyor. Çöpleri karıştırma­dan, zamansız çıkarılarak sistem dışında kalan geri dönüşümler toplanıyor. Çocuk toplayıcılara izin verilmiyor ve kooperatif ile iş birliğinde çocukların eğitime yö­nelmeleri sağlanıyor. Kooperatif üyeliği, tüm toplayıcılara açık tu­tulurken, tek koşul ise ilçe gene­linden toplanması ve belirlenen atık getirme merkezine getirme­leri oluyor.”

Gesikoop projesine ‘İş Birliği’ ödülü

Atık toplama alanında yıllara dayanan tecrübelerini Gesikoop çalışmasına entegre ettiklerini vurgulayan Ataç “Tepebaşı Bele­diyesi, kooperatifin ulaştığı top­lama miktarı ile başarılı bir sonuç elde etti. Ayrıca Sürdürülebilirlik Akademisi tarafından 2022 yı­lında 9’uncusu düzenlenen, Tür­kiye’nin önemli firmalarının ve belediyelerin katıldığı Sürdürü­lebilir İş Ödülleri’nde Gesikoop projesi ‘İş Birliği’ kategorisinde ödüle layık görüldü” dedi.

“Kooperatif sayesinde bölünmüyor atıkları bir çatı altında topluyoruz”

 Gesikoop bünyesindeki sokak toplayıcıları bir kooperatif çatısı altında çalışmanın kendilerine büyük avantaj sağladığını belirterek, projeyle ilgili görüşlerini bildirdi.

Tamer Şahin, “Ben 10-11 senedir bu sektördeyim. Tepebaşı Belediyesi’ne bağlı olarak çalışıyoruz. İşimizden memnunuz. Kooperatif Türkiye’de ilk. Tepebaşı Belediyesi’nin öncülüğünde kooperatifin ilk kurucularındanız. Geri dönüşüm konusunu vatandaşa anlatmak ve iyi yönlendirmek lazım. Geleceğimiz için önemli. Gesikoop’ta işler iyi. Kooperatif sayesinde bölünmüyoruz ve Tepebaşı Belediyesi sayesinde belli bir firmaya vererek atıkları değerlendiriyoruz” dedi.

Yusuf Ersoy, “Bu işi 8 senedir yapıyorum. Kooperatifimiz kurulduktan sonra daha bir resmiyet kazandı bu iş. İnsanlar daha bir bilinçli oldu. İnsanlar en azından topladığı atığın ne olduğunu ne işe yaradığını anladı. Ondan önce sokak sokak gezip kime ne satarım diyen insanlar şimdi daha resmi daha güzel kazançlar elde etmeye başladı. İnşallah Türkiye’nin her yerinde böyle kooperatifler kurulur ve insanlar haklarını daha iyi alır” diye konuştu. Erkan Maba, “Ben 12 senedir bu işin içerisindeyim.

Bu kooperatif kurulduktan sonra bir resmiyetimiz oldu. İnsanlar bizi daha iyi karşılamaya başladı çevreye daha iyi hakim olduk. Rastgele sokak toplayıcısı gibi değil de belediye bünyesinde çalışan işçi gözüyle baktılar ve daha rahat toplamaya başladık” ifadelerini kullandı. Sinan Karakuş ise, “Kooperatifli olunca daha rahat bir toplama avantajı var. Zabıtanın engelleme riski yok. Herkes yaptığımız işi görüyor ve saygı gösteriyor” dedi.

 Kooperatif üyeleriyle çalıştay düzenlendi

 Tepebaşı Belediyesi ve ILO ortaklığıyla ‘Geri Dönüşüm İşçileri İş Sağlığı’ konulu çalıştay Vecihi Hürkuş Havacılık ve Teknoloji Parkı’nda düzenlendi. Düzenlenen çalıştay Tepebaşı Belediye Başkanı Dt. Ahmet Ataç’ın yanı sıra ILO temsilcileri, pek çok kurum ve kuruluş temsilcileri, çeşitli illerden gelen belediyelerin temsilcileri, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü yetkileri, Tepebaşı Geri Dönüştürülebilir Atık Toplayıcıları Sosyal İşletme Kooperatifi (Gesikoop) yönetimi ve kooperatif üyeleri katıldı. Sokak toplayıcıların sorunlarına dikkat çekilen çalıştayda 3 grup oluşturularak atık toplama sektörünün genel değerlendirilmesi, atık toplama sektöründe iş sağlığı ve güvenliği konuları ve atık toplama sektöründe kurumlar arası iş birliği ve eğitimi konuları görüşülerek sunumlar gerçekleştirildi.