Ayçiçek yağında Irak pazarı tehlikede!

Ali Ekber YILDIRIM

Türkiye'nin en çok ayçiçek yağı ihraç ettiği Irak pazarı tehlikede. Irak'ın yağ ihtiyacını karşılayacak yerli yatırımların artması, Türk ihracatçıların pazarını daraltacağı endişesi yaşanıyor. Ekonomi Bakanlığı da pazarın daralabileceği uyarısında bulundu.

Yağlı tohumlarda kendi kendine yeterli olmadığı için yıllık 3 milyar dolar civarında tohum ve ham ithalatı yapan Türkiye, ithal ettiği tohum ve ham yağın bir bölümünü işleyerek ihraç ediyor. Ayçiçek yağında en büyük ihracat pazarı ise Irak. Ancak, Irak pazarının kaybedilmesi riski doğdu.

Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü Türkiye'nin Bağdat Ticaret Müşavirliği'nin bilgilerine dayanarak ihracatçıları Irak pazarında yaşanacak daralma konusunda uyardı. İhracatçı birliklerinin üyelerine yönelik duyurusunda konuya ilişkin şu değerlendirmeye yer veriledi: “Bağdat Ticaret Müşavirliği'mizden alınan yazıya atfen Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü'nden alınan yazıda, 29/05/2017 tarihinde Irak'ın Babil şehrine yönelik düzenlenen heyetin programına atıfta bulunularak, bahse konu program kapsamında, Etihad Food Industries firmasının şeker ve yemeklik yağ rafinelerinde incelemelerde bulunduğu ifade edilmektedir.

Irak, kendi yatırımcılarını destekleyecek

Söz konusu firma ziyareti kapsamında firmanın Ticari Departman Müdürü Haidar Al-Noumany tarafından; firmalarının yüzde 100 Irak sermayesi ile kurulduğu ve üç ortaklı olduğu belirtilerek şu bilgilere yer verildi: “2015 yılı Şubat ayında şeker rafinerisinin, 2017 yılı Mart ayında da sıvı yağ rafinerisinin faaliyete geçtiği, yatırıma başlamadan önce Irak Ticaret Bakanlığı ile yaptıkları anlaşma sonucunda, şeker piyasasında tekel statüsü kazandıkları, yemeklik sıvı yağ için ise ilgili bakanlıkla görüşmelerinin devam ettiği ve yapılacak mevzuat değişikliği ile Karne Sistemi (Ration Card) kapsamındaki tüm alımların firmalarından yapılacağı belirtiliyor.”

Ham yağ ithal ederek işleyecek

Brezilya'dan ham şeker ithal edilerek günlük 3 bin ton beyaz şeker, Ukrayna, Rusya ve Arjantin'den ham ayçiçeği yağı ithal edilerek 2 bin ton yemeklik ayçiçeği yağı elde edildiği vurgulanan değerlendirmede, yıl sonunda iki yeni üretim hattının devreye girmesiyle rafinasyon kapasitesinin günlük 4 bin tona çıkacağı bilgisine yer verildi. Ticaret Bakanlığı'na bağlı Foodstuff şirketi ile Karne Sistemi için 120 bin ton ayçiçeği yağı sözleşmesi imzaladıkları, “Al-Dar” markasıyla Merkezi Irak'ta pazarlama faaliyetlerinin başladığı belirtilen, şirketin hedefinin tüm Irak piyasasını ele geçirmek olduğu, mevcut koşullarda Türk firmalarından daha ucuza rafinasyon yaptıkları, yıl sonunda kapasite artışıyla birlikte satış fiyatlarını düşürerek Irak'ın kuzeyinde de hakim konuma geçecekleri iddia edildi.

Türkiye'nin pazar payı düşecek uyarısı

Ekonomi Bakanlığı'nın yazısında Türk ihracatçılarının pazar kaybına uğrayabileceği belirtilerek: “Karne Sistemi kapsamında 2017 yılı içerisinde ihracatçılarımızla Foodstuff arasında 89 bin 441 tonluk ayçiçeği yağı sözleşmesi imzalanmasına karşın, Etihad firmasının yemeklik sıvı yağ rafinerisinin ayçiçeği yağı ihracatçılarımızın gerek Karne Sistemi'ndeki ağırlığında gerekse Irak'taki pazar payında azalışa neden olabileceği” bilgisine yer verildi.

İhracatın yüzde 60'ı Irak'a

Ayçiçek yağı ihracatında Türkiye açısından Irak pazarının çok büyük önemi var. Türkiye 2016 yılında 889 bin ton bitkisel yağ ihracatı gerçekleştirdi. Bu ihracatın 702 bin tonunu likit yağ,187 bin tonunu ise margarin oluşturdu. Bitkisel Yağ Sanayicileri dermeği verilerine göre likit yağ ihracatının neredeyse tamamını ayçiçek yağı oluşturuyor. Ülkeler bazında bakıldığında ayçiçek yağı ihracatının yüzde 60'ı Irak'a, yüzde 20'si Suriye'ye yapılıyor. Bu açıdan bakıldığında Irak pazarı Türkiye için çok büyük öneme sahip.

Ekonomi Bakanlığı ihracatçıları uyardı

Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Bağdat Ticaret Müşavirliği'nin bilgilerine dayanarak Irak pazarına yönelik bitkisel yağ ihracatı konusunda ihracatçıları uyardı. Bakanlık, karne sistemi kapsamında 2017 yılı içerisinde ihracatçıların 89 bin 441 tonluk ayçiçeği yağı sözleşmesi imzalamasına karşın pazar payında düşüş olabileceği uyarısında bulundu.