Fındıkta panik havası estiriliyor

Murat GÜRSOY

GİRESUN - Yaklaşan fındık sezonu ile birlikte hem uyarılar hem de spekülasyonlar artarken, sektörün duayenlerinden Cevat Başkan'dan DÜNYA'ya özel çarpıcı açıklamalar geldi. 2012 yılı fındığı ile birlikte sektörde 61'inci sezonunu yaşayacağını söyleyen Cevat Başkan, "Geçen bu süre içindeki en oyunlu, en zik zaklı sezonu yaşıyoruz. Fındıkta panik havası estiriliyor" dedi.
Sektörde Başkan Gıda ile söz sahibi olan ve bir dönem dünyanın en büyük fındık alıcılarından Ferrero ile çalışan Cevat Başkan, ara verdiği fındık sektörüne Amerikan Noor Limited Şirketi ile dönmesinin ardından açıklamalarda bulundu. Fındıkta bu yıl 'İç piyasanın ihtiyacı 75 milyon kiloymuş gibi gösterilmeye çalışılıyor',  '2012 -Fındık sezonu 3 hafta önce açılacak' gibi spekülasyonların bulunduğunu kaydeden Cevat Başkan, bir oyun oynandığını, piyasanın aktörlerinin dikkatli olması gerektiğini söyledi.

Kendi tahminlerine göre iç piyasadaki fındık ihtiyacının 120 milyon kilo olduğunu ancak daha temkinli bir hesapla bunu 100 milyon kilodan hesapladığını anlatarak, fındık sezonunun ise sadece bir hafta erken ya da geç başlayacağını bunun dışında bir gelişmenin 60 yıldır yaşanmadığını kaydetti.  Yeni sezonun açılmasına 10 hafta kaldığını da kaydeden Başkan, iç piyasa dahil en az 15-20 milyon kilo açık olduğunu ileri sürdü. DÜNYA'nın sorularını yanıtlayan Cevat Başkan'ın açıklamaları şöyle:

İç piyasanın ihtiyacı 120 milyon kilo
Noor Fındık'ı 2011 yılı sezonunun ortasında faaliyete geçirdiğimiz için bir rekolte çalışması yapmamıştık. Şimdi rekolte teşvik edilen düzeyde çıkacak gibi gözüküyor. TMO'yu çıkarırsak 450 milyon kilo rekolte var. Bana göre son 5 yıldan beri iç tüketim önemli miktarda arttı. Şimdi bir kısım arkadaşlar bunu 75-85 milyon kiloya kadar indiriyorlar. İç tüketimiz düşük göstermeye kalkıyorlar. Bu yanlış ve maksatlı. Bence fındıkta Türkiye'nin iç tüketimi 120 milyon kilo kadar. İhracattaki 210-215 milyon kilo iç fındığı da kabukludan düşünelim, 430 milyon kilo yapar. Bu sene için fındığı iç piyasa için 100 milyon kilodan bile hesaplasanız, toplamda 530 milyon kiloya ulaşırsınız. Bu yılki rekolteyle ihtiyaç olan bu rakamın arasında bile zaten açık var. Bazı arkadaşlar toplam rakamın TMO depolarında ki fındıkları da dahil ederek 516 milyon kilo olduğunu iç tüketimin ise 85 milyon kilo olduğunu söylüyorlar. Şimdi bu da yetmedi iç tüketimin 75 milyon kilo olduğunu söylüyorlar. Bu yıl Eylül ayının birinden evvel fındık çuvala girmez. Yani 10 haftamız var. 10 haftada satış yapılmaya devam edilecek. Yani TMO'dan alınan da dahil yetmeyecek.

Fiyatlar niçin düşer?
2008-2009-2010 mahsullerinde hali vakti yerinde olan, fındığını emanette devretti. Yani 2008 den 2009'a çevirdi, 2009'dan 2010'a çevirdi, 2010'dan 2011'e devretti. Fiyatlar bu seviyelere yükselince emanetleri alanlar fındıkları sattılar. Birinci oyun burada. Nedir bu oyun; ben 60'ncı mahsuldür fındık ticaretinin içindeyim, bu sene kadar bir zik zak görmedim. 2012 fındığı benim 61'inci mahsulüm olacak. Bir örnek vereyim:  Bir Salı günü 13.5 TL'ye iç fındık bulamıyorum. Perşembe sabahı 12.3 TL'ye satılıyor. Çarşamba günü ne oldu? Bu; panik havası yaptırarak, el birliğiyle açıkları olan arkadaşların fiyat düşürmesidir. Yine büyük bir oyun yapılıyor. Bir örnek daha: Bir Cuma günü şok hareketler 12-12.52 TL'den fındık alıyorum, Pazartesi sabahı daha saat 11.00 olmadan iç fındık 11.20 TL. Yine el birliğiyle yapılan hareketlerin sonucu bu.

Fındık erken olacak spekülasyonu
Hiç kimseyi suçlamıyorum ama bu hareketleri yapanlar yanlış yaptılar, bunun bir cezası vardır. Nisana kadar TMO fındık satmayacaktı. Bizzat benim fabrikamı ziyaret eden bir milletvekili arkadaşımıza 'Fındık bitti, fabrikalar kapanıyor TMO'nun elindeki fındık satışlarında bize yardımcı olun' isteğini ilettiler. Benimle birlikte buna 15 kişi daha şahittir. Biran evvel fiyatları acilen düşürme derdindeler. Daldaki fındığın ne olacağı hiç belli değil. Kalitesi ne olacak, düşecek mi çıkacak mı belli değil. Şimdiden insanları korkutuyorlar. Bizim araştırmalarımıza göre tüm kesimler dahil üretici, manav, fabrikacı, ihracatçının elinde toplam 43-44 milyon kilo fındık var. Şimdi en büyük alıcının deposunda duyduğumuza göre 3 bin 600 ton içi fındık, 5 bin 800 ton kabuklu ilave fındık vardı. Bunu da ona ilave ettiğimiz zaman iç fındık olarak düşünürsek 13 milyon kilo daha en büyük alıcının deposundan ihracata girecek fındık var. Teşvik ettiğimiz bu stoklarla, üreticinin ve tüccarın elindeki stoklarla ilave edersek 57 bin ton. Bizim hesabımıza göre 76 bin ton daha fındığın ihraç edilmesi lazım. İç piyasa dahil en az burada 15-20 milyon açık var.
Şimdi bizim ihracatçı arkadaşlardan bir hafta önce hazırladığı bir değerlendirme var. 10 gün önce iç piyasayı 85 milyon kilo sayıyorlardı. Biz 100 milyon üzerinden hesap yapıyoruz. Bunu nasıl oldu da 75 milyona düşürdüler. Bir hocamıza fındık 3 hafta erken olacak denilmiş. Böyle bir şeyi 60 yıldır görmedim. Fındık 1 hafta aşağı bir hafta yukarı oynar. Ramazan bayramında hiç kimse fındığı pazara getiremez. Büyük bir oyun oynanıyor bundan başka bir sonuç çıkarılamaz.

Temmuzdan önce rekolte belli olmaz
Bize gelen haberlerde bir ağaçta 3-4 fındık çeşidi var. Boy olarak 3-4 fındık var. Bunların hangisi olgunlaşacak hangisi dökülecek bilmiyoruz. Fındıkta rekolteyi tespit etmek için en az temmuz ayının ilk haftasına girilmesi lazım. Bu hafta sonunda rekolte tespitine çıkacaklar, bu yanlıştır. Bu da bir kuşku yaratıyor, bu da bir oyundur. Temmuzun haftasından evvel çotanak sayılması iyi bir tespit sayılmaz.

Üretici ihtiyacı kadar fındık satmalı
Fındık bu yıl INC'de, Kuruyemiş Kongresi'nde 690 milyon kilo olarak ilan edildi. Bu çek satımına göre öne çıkan bir rakam. Bu bazen tutar, bazen tutmaz. Üreticiye bir şey söylemek isterim; fındığı ne kadar çok olursa olsun gelip pazara dökerse, zararını kendisi çeker. Bana göre bu sene iyi bir fındığı olanın hali vakti yerinde olan fındığının 3'te birini kenara ayırması gerek. Fındığının değerlenmesini istiyorsa  acil ihtiyacı kadar fındık satacak eri kalanı bir kenara ayıracak. Üretici ihtiyacı kadar fındık satmalıdır.

Üretici eskisi gibi destek görmeli
Fındık Stratejisi konusunda ben hükümete bir şey demiyorum.  Üreticiye prim desteğin veriliş tarihi yani nisan, mayıs aylarında yapılan ödeme, üreticiyi faizcinin elinden kurtardı. En çok gübreye ilaca ihtiyaç duyulan aylarda faizcinin elinden kurtaran bu karar isabetli oldu. Ama devlete çok büyük maliyeti oldu. Bunun kabahati üreticinin değil, dünyada fındıklıklar yapan popülüst politika izleyen politikacılardır. Üreticinin bunda bir suçu yok, eskisi gibi destek görmeli.

5-10 yıllık bir politika oluşturulmalı
Bana göre devlet 5 yıllık,10 yıllık bir politika başlatmalı. Benim fındığımın fiyatı şudur diyecek, istikrarlı bir fiyat olacak. Bir sene 1000 dolar bir sene 500 dolar, bu fındık mamulü yapan fabrikaların yeni mamul yapmasına engel oluyor. Bizim fındık sattığımız ülkelerin enflasyonu yüzde 1-2. 'Ben üreticimi destekleyeceğim, benim 5 yıl fındık fiyatım' atıyorum '700 dolardır' dersin ki bir istikrar olsun. Fon koyduğun İtalya köylüyüsyle binim köylüm arasındaki farkı açtın, özendirdin. Neler oldu geçmişte, bunun kabahati üreticinin mi? Üretici fındığı sökecek de ne olacak? Benim fikrim: Üreticimi desteklerim, fındıkta kök sökmem rakiplerime kök söktürürüm. 

Noor 60 yıllık tecrübe ile hizmet veriyor
Amerikalı Noor Fındık'ın temsilciliğini oğlum Melih Başkan ile birlikte yapıyoruz. Noor, piyasaya birinci kalitede fındık ve fındık ürünleri sağlayan bir firma. Noor Fındık endüstrideki 60 yıllık tecrübesini önde gelen en son işleme teknolojisi ile birleştirerek müşterilerine en yüksek kaliteyi sağlıyor. Türkiye'deki merkez Giresun'da yani dünyadaki en iyi fındığın merkezinde. Tesisimiz, içerisinde iklimlendirme kontrolü bulunan bir depo, fındık işleme fabrikası, fındık bahçesi ve ofisler bulunan 20 bin metrekarelik bir alan. Entegre fındık işleme fabrikamız gıda testleri, ambalajlama ve işleme konularında en yüksek uluslararası standartlara uygun. Ürünlerimizin müşterilerimizce belirtilen özellikleri kesin olarak taşımalarını sağlıyoruz.